Prostat kanseri evreleri
Prostat kanseri tanısı alan hastaya uygun tedavi başlayabilmek için kanserin evresinin iyi bilinmesi gerekir. Bu nedenle tanı sonrası evreleme testleri uygulanır. Kanserin evresi kanserin prostat ile sınırlı olup olmadığının veya yayılma gösterip göstermediğinin belirlenmesidir.
Prostat kanseri evrelemesinde uygulanan testler:
PSA düzeyi: Yüksek PSA düzeylerinde prostat kanseri yayılım gösterme eğilimimdedir. Özellikle 20 ve üzeri değerlerde yayılım riski daha da artar.
Biyopsi sonucu: Biyopsi materyalinin patolojik incelemesinde Gleason Skorlaması yapılır. Kanserin ne kadar agresif olduğunu gösterir. Her iki taraf prostat bölümü için 2-10 arası birer değer verilir. Değer ne kadar yüksek ise kanser o kadar agresif ve yayılmaya eğilimlidir. Gleason skoru ifade edilirken 3+4=7 gibi ikili rakamlarla sonuç yazılır. Bu örnekte tümörün büyük bir kısmı 3. aşama, az bir kısmı ise 4. aşamadır, gleason skoru ise 7’dir.
Ultrason: Karın üst bölgesinin ultrasonu ile prostat kanserinin bu bölgeye yayılım gösterip göstermediği bilgisi alınabilir.
Akciğer grafisi: Prostat kanserinin akciğer yayılım gösterip göstermediği hakkında fikir verir.
PET/CT: Özel bir şeker olan vücuda zararsız bir protein verilerek tüm vücut taranır. Prostat ile birlikte varsa kanser hücrelerinin yayılım gösterdiği diğer lenf nodları, organ ve dokularda tutulum olur. Prostat kanserinin yayılım durumu hakkında detaylı bilgi verir.
Kemik taraması: Prostat kanserinin en fazla metastaz yapma riski bulunan kemikleri değerlendirmek için kullanılır.
Manyetik Rezonans Görüntüleme(MR): Prostat dokusu ve etraf lenf nodları hakkında fikir verir.
Prostat kanseri evreleri:
Prostat evrelerinin belirlenmesinde diğer kanser türlerinde olduğu gibi TNM sınıflandırması kullanılır. T değeri tümörün büyüklüğü, N değeri etraftaki lenf nodlarının tutulumunu, M değeri diğer organ ve dokulara yayılım olup olmadığını gösterir. TNM değerlerine göre evre belirlenir.
Evre 1: Prostat kanseri oldukça küçüktür, rektal muayenede hissedilmez, prostat ile sınırlıdır.
Evre 2: Kanser prostat ile sınırlıdır ve rektal muayenede hissedilir.
Evre 3: Kanser prostat dışına çıkmış, etraf lenf nodları ve ejakulasyon tüplerine yayılmıştır.
Evre 4: Kanser prostat dışına çıkmış, etraf dokulara veya uzak organlara (mesane, rektum, kemikler, akciğer vs) yayılım yapmıştır.
Prostat kanseri dereceleri:
Prostat kanserinin ne kadar hızlı ilerleyebileceğini, yayılım seviyesini belirlemek amacıyla derecelendirme yapılır. Derecelendirme hastanın PSA değerleri ve Gleason skoru kullanılarak belirlenir.
Derece Grup 1 = Gleason 6 (veya daha az)
Derece Grup 2 = Gleason 3+4=7
Derece Grup 3 = Gleason 4+3=7
Derece Grup 4 = Gleason 8
Derece Grup 5 = Gleason 9-10
Prostat kanseri tedavisi planlamasında bu değerlere göre bir risk düzeyi belirlenir.
Düşük riskli prostat kanseri: Evre 1-2 ve/veya Gleason skoru 6’dan küçük, PSA değeri 10’dan küçük.
Orta riskli prostat kanseri: Evre 2 ve/veya Gleason skoru 7, PSA değeri 10-20 arası.
Yüksek riskli prostat kanseri: T2-4 ve veya Gleason skoru 8-10, PSA değeri 20’den fazla.