Trigliseritler karaciğer hücrelerinde ve vücudun farklı bölgelerindeki adipoz dokularda üretilir ve depolanır. Trigliseritler yağ asitlerinin gliserol ile birleşmesinden üretilir ve lipit damlaları halinde depolanır. Trigliseritlerin parçalanmasıyla ortaya çıkan yağ asitleri enerji kaynağı olarak kullanılır. Yağ asitleri aynı zamanda vücudumuzdaki biyosentetik reaksiyonlar için karbon atomu kaynağıdırlar ve enerji üretimi reaksiyonlarında kullanılan asetil-CoA’yı oluştururlar. Özetle trigliseritler enerji depolanmasının en ideal yoludur.
Trigliseritler hem dışardan besinlerle alınırken diğer taraftan vücudumuzda karaciğerde de üretilebilmektedirler. Günlük alınan gıdalarda trigliseritler kolesterolden çok daha fazla miktarda alınır. Trigliseritler kanda kolesterol türevleri olan şilomikronları oluşturarak taşınırlar. Şilomikronlar çoğunlukla lenf kanalları ile taşınırlar. Şilomikronlar lipoprotein lipaz enzimleri ile karşılaştığında parçalanır ve karaciğerde yıkılarak atılırlar. Şilomikron kalıntılarının bir kısmı tekrar yağ asitlerine dönüşerek depolanır. Bu döngü vücudun enerji ihtiyacına, beslenmeye ve tüketime bağlı olarak tekrarlar.
Erişkin bir insanda yaklaşık 15 kilogram trigliserit vardır. Her 1 gram trigliserit yakıldığında 38 kilojoul (9 Cal) enerji açığa çıkar. Bunun anlamı, 570.000 kilojoul’luk trigliserit deposu olan bir insan 3 aylık açlığa dayanabilir.
Diğer önemli enerji kaynağımız olan glikojen depoları ise toplam 4200 kilojoul’dür. Trigliseritlere göre glikojen daha az enerji oluşturur ve kısa dönem açlıkta etkilidir. Anne sütündeki majör enerji kaynağı da trigliseritlerdir.
Fazla kilolu olanlar, şeker hastalığı yada gizli şeker hastalığı olanlarda trigliserit seviyesi yüksek olur. Şeker yemek, alkol almak, yağlı yemek trigliserit seviyesini yükseltir. Kanda trigliseritlerin yüksek olması kalp damar hastalığı riskini artırabilir.
Trigliseritlerin seviyesi normal değeri:
- Kandaki normal değeri 150 mg/dL’dir
- 150-499 mg/dL arasında ise hafif artmıştır
- 500-886 mg/dL ise orta derecede artmıştır ve ilaç tedavisi gerekebilir
- 1000 mg/Dl’nin üzerinde ise çok yüksektir ve acil tedavi müdahale edilmelidir.
Trigliserit değerleri 1000 mg/dl’nin üzerine çıkana kadar pek semptom göstermez. Genellikle akut pankreatit çok yüksek trigliserit değerlerinde oluşur.
Trigliserit seviyeleri günlük aktivitelerden çok etkilenir. Kullanılan ilaçlar da trigliserit seviyelerini etkileyebilmektedir.
Trigliserit düzeylerini artıran ilaçlar:
- Atipik antipsikotikler
- Beta blokerler
- Safra asidi bağlayıcıları
- Östrojen
- Kortikosteroidler
- İmmünosupresanlar
- İsoretinoin
- Proteaz inhibitörleri
- Tamoksifen
- Tiyazid diüretikler
Trigliserit yüksekliğine sebep olan hastlıklar ve durumlar:
- Obezite
- Metabolik sendrom
- Yüksek enerjili veya yağdan zengin gıda alımı
- Alkol
- Tip II diyabet
- Hipotiroidi
- Böbrek parenkim hastalıkları
- Paraproteinemi
- Gebelik
- Sistemik lupus eritematozus
- Maligniteler
- Romatolojik hastalıklar
- Cushing sendromu
Trigliserit kan seviyeleri gün içerisinde çok değişkenlik gösterebildiği için koroner kalp hastalığı risk değerlendirmelerinde trigliseritler biraz ihmal edilmiştir. Ancak yüksek trigliserit seviyeleri dolaylı olarak koroner hastalık riskini beraberinde getirmektedir. Trigliserit seviyesi yüksekliği özellikle metabolik sendrom değerlendirmeleri için hassasiyet göstermektedir.
Ayrıca kanda trigliserit yüksekliği (hipertrigliseridemi) sebebi olan genetik hastalıklar da mevcuttur.
Primer (Genetik) hipertrigliseridemi nedenleri:
- Lipoprotein lipaz eksikliği
- Apo C II eksikliği
- Ailevi hipertrigliseridemi
- Ailevi lipoprotein lipaz inhibitörü
- Ailevi hepatik lipaz eksikliği
- Ailevi Kombine Hiperlipidemi (FKH)
- Ailevi Disbetalipoproteinemi (Tip III Hiperlipoproteinemi)
- Hiperapobetalipoproteinemi
Fotoğraf: Ruslan Khmelevsky