Toksoplazmoz 

Toksoplazmoz nedir?

Toxoplasma gondii isimli parazitin etkeni olduğu, çoğunlukla çiğ et yeme veya kedi kakası vasıtasıyla bulaşan, dünyanın her yerinde görülebilen, genelde hafif belirtilerle veya belirtisiz seyreden ancak bazen ciddi komplikasyonlar oluşturabilen bir paraziter hastalıktır.  

Parazitin 950’nin üzerinde suşu vardır. Bunlar üç grupta değerlendirilir ve çoğunlukla Avrasya, Kuzey Amerika’da görülür. Bunların dışında kalan atipik suşlar ise genellikle Güney Amerika bölgesinde görülür. Bu gruplandırma parazitin virulansına göre yapılır.  

Hastalık için herkes risk grubudur. Özellikle kedi besleyenler, çiğ ya da az pişmiş et yiyenler, bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler daha fazla risk altındadır.  Hamilelik döneminde geçirilin hastalık ciddi konjenital anomalilere neden olur.  

Toksoplazmoz nasıl bulaşır?  

Parazitin ookist formları fekal oral yolla bulaşır.  Kum ya da gıdalar üzerinde aylarca kalabilir. Sıklıkla rastlanan bulaş yolları şunlardır: 

  • Kontamine domuz, kuzu veya geyik etinin çiğ veya az pişmiş yenmesi 
  • Kontamine et kesiminde kullanılan bıçak, mutfak eşyaları veya kesme tahtalarının diğer gıdaların hazırlanmasında kullanılması,  
  • Enfekte kedi kakası içeren toprakla temas etmiş meyve veya sebzelerin yıkanmadan yenilmesi,  
  • Enfekte kedi kakasının eller veya çocuk kum havuzları kanalıyla ağza bulaşması,  
  • Kontamine suyun içilmesi, kullanılması, yemek hazırlamak amacıyla tüketilmesi,  
  • Kontamine keçi sütü ve süt ürünleri tüketimi,  
  • Kontamine deniz ürünlerinin çiğ ya da az pişmiş şekilde tüketimi,  
  • Anneden bebeğe plasental geçiş,  
  • Organ nakli, kan transfüzyonu. 

Toksoplazmoz belirtileri nelerdir? 

Hastalık bağışıklık sistemi zayıflamamış kişilerde genellikle belirti vermez veya çok hafif belirtiler gösterir. Belirtiler alınan parazit miktarına ve parazitin suşuna bağlı olarak değişebilir. Genellikle grip benzeri belirtiler ile başlar; 

  • Ateş,  
  • Halsizlik, yorgunluk,  
  • Kas ağrıları,  
  • Boğaz ağrısı,  
  • Lenf bezlerinde büyüme.  

Bağışıklık sistemi zayıflamamış kişilerde bu belirtiler genellikle 1-2 ay sürer ve kendiliğinden iyileşir.  

Özellikle bağışıklık sistemi zayıf kişilerde (HIV/AIDS, kanser, organ nakli hastaları vs) organ tutulumu daha sık görülür. 

Hastalık bazı hastalarda göz dokusunda belirti verir. Oküler toksoplazmoz bulguları şunlardır: Gözlerde ağrı,  

  • Görmede azalma, 
  • Gözde uçuşan lekeler,  
  • Körlük. 

Akciğer tutulumunda ateş, öksürük, nefes darlığı görülebilir. 

Beyin tutulumunda ensefalit gelişir. Nöbetler, kas güçsüzlükleri, oryantasyon bozuklukları görülebilir. 

Hamileliğin özellikle ilk üç aylık döneminde geçirilen hastalığa bağlı Konjenital Toksoplazmoz gelişir. Hastalığın en ciddi ve önlenebilir formudur. Bebeklerde; 

  • Hidrosefali, 
  • Göz enfeksiyonları,  
  • Görme sorunları,  
  • İşitme sorunları,  
  • Kalp hastalıkları, 
  • Karaciğer, dalak büyümesi,  
  • Gözlerde sararma, 
  • Beyin hücrelerinde hasar, 
  • Motor beceri gelişiminde zayıflama,  
  • Geç öğrenme, 
  • Gelişme geriliği, 
  • Ergenlik sorunları, 
  • Nöbetler görülebilir.  

Toksoplazmoz tanısı nasıl konur? 

Parazit PCR testi ile kan, amniyon sıvısı veya beyin omurilik sıvısında tespit edilebilir. 

Serolojik olarak Sabin Feldman Testi, ELISA, aglutinasyon testleri ile antikor araştırması yapılabilir.  

Hamilelerde amniyon sıvısı, kord kanında PCR, ELISA testleri yapılabilir. Ayrıca ultrasonografi ile değerlendirme yapılabilir. 

Toksoplazmoz tedavisi nasıl yapılır? 

Her hasta tedavi gerektirmez. Özellikle bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler için tedavi önerilir.  

  • Primakin, 
  • Trimetoprim sulfametoksazol 
  • Sulfadiozine uygulanabilir. 

İlerlemiş vakalarda 

  • Klindamisin, 
  • Atovaquone denenebilir.  

Hamilelerde spiramisin uygulanabilir.  Fetus enfekte ise primetamine, sulfodiazine denenebilir. Doğum sonrası varsa anomaliye yönelik tedavi uygulanır.  

Toksoplazmozdan nasıl korunurum? 

Halen çok sayıda aşı çalışmaları yoğun bir şekilde devam etmektedir. Ticari olarak kullanıma sunulan bir aşı mevcuttur.  

Diğer korunma yöntemleri şunlardır: 

  • Evcil hayvanların aşılanması, düzenli veteriner kontrollerinin yapılması,  
  • Bahçede çalışırken eldiven giyilmesi,  
  • Ellerin sık sık, bol su ve sabunla yıkanması,  
  • Kedi kumlarına, şüpheli hayvanlara (keçi, koyun, domuz vs) çıplak elle dokunulmaması,  
  • Çocukların kum havuzlarının hayvan kakası açısından kontrol edilip temizlenmesi,  
  • Çiğ et veya az pişmiş et tüketilmemesi,  
  • Şüpheli et kesiminde kullanılan mutfak aletleri ile başka yemeklerin hazırlanmaması, 
  • Meyve ve sebzelerin bol su ile iyice yıkanması,  
  • Çiğ deniz ürünü tüketilmemesi,  
  • Pastörize edilmemiş süt tüketilmemesi, 
  • Kaynağı belli olmayan suların içilmemesi, yemek hazırlamak veya banyo yapmak gibi faaliyetlerde kullanılmaması. 
Scroll to Top