Tiroid stimüle edici hormon (TSH) veya tirotropin nedir?
Tiroid hormonlarının salgılanması için anahtar rolündeki tirotiropin (TSH) hipofiz bezinden salgılanır. TSH salgılanması hipotalamustan tirotropin releazing hormon (TRH) salgılanmasıyla uyarılır. TSH salgılanması vücudumuzun doğal diurnal ritmine bağlı olarak genellikle gece yarısı ile saat 04:00 arasında pik yapar.
TSH tiroid hormon seviyesinin artmasını sağlar. Tiroid hormonyarı yeterince salgılanmadığında TSH salgılanması uyarılır. TSH daha fazla salgılanarak tiroid hormon seviyesini artırabilmek için kendi seviyesini yükseltir. Hipofiz bezi hastalıklarında TSH salgılanması yeterli olmazsa tiroid hormonlarında da düşüklük gerçekleşir. Hipofiz bezinin tümörleri gibi bazı hastalıklarında TSH salgılanması anormal şekilde artarsa bütün tiroid hormonlarında da artışlar devam eder.
Tiroid T4 ve T3 hormonlarını salgılar. Bu hormonlar da TSH salgılanmasıyla uyarılır. TSH, T3 ve T4 testlerinde üçünün de seviyesi düşük olduğunda sorun genellikle hipofiz bezinden kaynaklanmaktadır. TSH normal veya yüksek iken T3 ve T4 seviyelerinde düşüklük olması genellikle tiroid bezi hastalıklarına işaret etmektedir.
TSH, tiroid hücrelerinin zarlarında kendi reseptörlerine bağlanaraka hücrede adenilat siklazı aktive eder ve bu da siklik adenozin monofosfat (cAMP) düzeylerinin artmasına ve tiroid hormon salgılanmasının başlamasına neden olur. Ardından kandan gelen veya tiroidde deop vaziyette bulunan iyotlar birleştirilerek tiroid hormonları üretilir ve kana salgılanır.
Tiroid hormonları %80 oranında T4 ve %20 oranında T3 salgılar. T4 inaktif tiroid hormonu iken T3 aktif tiroid hormonudur. T4 kana salgılandıktan sonra aktif T3 formuna dönüşür. Aktif T3 hormonunun seviyesi yükseldikçe TSH seviyeleri de tekrar baskılanır ve azaltılır. Bu döngü gün içerisinde değişerek devam eder. Bu döngüdeki enzimatik veya fonksiyonel aksaklıklar birçok hastalığa neden olabilmektedir.