Tetanoz Hastalığı (Kazıklı Humma)
Tetanoz, Clostridium tetani isimli bakteri kaynaklı, yaygın sapzmlar ile karakterize, nadir görülen ama ölümcül olabilen, aşıyla önlenebilen bir hastalıktır. Genellikle çene ve boyun kaslarında şiddetli kasılmalar olur.
Dünyanın hemen her bölgesinde görülür ancak özellikle nemli ve ılıman iklime sahip bölgelerde daha sık rastlanır. DSÖ verilerine göre 2015 yılında dünya genelinde yaklaşık 209.000 tetanoz vakası ve yaklaşık 59.000 ölüm meydana gelmiştir.
Vakaların hemen tamamı ya hiç aşı olmamış ya da eksik aşılı kişilerdir.
Tetanoz hastalığı nasıl bulaşır?
Clostridium tetani doğada toprakta, tükürükte, tozlarda ve at ve hayvan gübresinde bulunur. Oksijensiz ortamda, özellikle nemli ve ılık ortamlarda yıllarca canlı kalabilir. Ayrıca insan ve hayvan sindirim sisteminde de uzun süre yaşar.
Bakteriler ile kontamine bir ortam ile temas eden yara, çizik vs açık vücut alanlarından kolayca bulaşır. Bulaş sonrası sinirleri etkileyen bir toksin üretmeye başlar.
Kesikler, çizikler, çivi batan yerler, gözyaşı, yanık bölgeler, hayvan ısırıkları, piercing, dövme, enjeksiyon alanları, kontamine tıbbi malzeme kullanımı ana giriş yerleridir. Yanıklar, trafik kazaları, inşaat kazaları bulaş açısından risk teşkil eder.
Önlenebilir bir diğer bulaş yeri göbek bağı aracılığı ile anne ve bebek arasındaki bulaştır (neonatal tetanoz). Doğum esnasında kontamine materyal kullanımı kaynaklı olabilir.
Bakterinin vücuda girişi ile hastalık belirtilerinin başlaması arasında geçen süre ortalama 10 gündür (4-21 gün).
Bakteri insandan insana bulaşmaz.
Tetanoz hastalığının belirtileri nelerdir?
Tetanoz hastalığının belirtileri genel olarak şunlardır:
- Kas sapzmları: Çene bölgesinde başlayan kas spazmları (çenede kilitlenme) zamanla vücudun diğer bölgelerine yayılır.
- Başağrısı,
- Mide başta olmak üzere birçok organda ani istemsiz kasılmalar,
- Kas ağrıları,
- Yutkunma problemleri,
- Ateş,
- Terleme,
- Kan basıncında artış,
- Kalp atımında artış.
İyileşme aylar sürebilir. Tedavi edilmezse semptomlar hızla kötüleşir. Ses tellerinde istemsiz spazmlar, kemik kırıkları, akciğer embolisi, aspirasyon pnömonisi gelişebilir. Hastaların %10 –20’si solunum sıkıntısı ve diğer komplikasyonlar nedeniyle kaybedilir.
Tetanoz için ne zaman doktora başvurmalıyım?
Yukarda belirtilen şikayetlerden birisi varsa, ayağınıza çivi batması olduysa, yaralı bir bölgenize toprak, gübre vs bulaştıysa bir hekime başvurmanızda fayda vardır. Özellikle tetanoz aşısı olmayan veya eksik olan herkesin herhangi bir şikâyeti olsun olmasın sağlık kuruluşuna başvurup aşınızı yaptırması gerekir.
Tetanoz hastalığının tanısı nasıl konur?
Tanı, mevcut belirti ve semptomlara dayanır. Kesin tanı için özel bir laboratuvar testi yoktur.
Klinikte spatula testi yapılabilir. Orofarenkse spatula ile dokunulduğunda normal cevap spatulayı dışarı itmeye yönelik reflekstir. Tetanoz hastaları istemsiz kasılmalara bağlı olarak spatulayı ısırır.
Tetanoz hastalığı nasıl tedavi edilir?
Yaralanma durumunda, yara alanının düzgün bir şekilde temizlenmesi sonrası tetanoz immunglobulin (intramuskuler veya intravenöz) uygulanır. Tetanoz aşı durumunuza göre aşınız yapılır, gerekirse antibiyotik (metranidazol) başlanır.
Hafif bulgularla seyreden vakalarda, tetanoz immunglobulin, antibiyotik, kas spazmlarını kontrol etmek için benzodiazepin, diazepam, lorazepam kullanılabilir.
Solunum sıkıntısı oluşturan kas spazmlarında trakeotomi uygulanabilir.
Havayolu bakımı, yüksek proteinli beslenme (çoğunlukla damar yoluyla veya nazogastrik tüp ile) gerekebilir.
Tedavi genellikle 4-6 hafta sürer.
Ağır vakaların yoğun bakımda takip edilmesi gerekir.
Tetanoz hastalığından nasıl korunurum?
Geçirilmiş tetanoz hastalığı bağışıklık oluşturmaz.
Tetanozdan korunmanın en etkili yolu aşı olmaktır. Çocukluk çağı aşılarına ilave olarak yetişkinlerin her on yılda bir ilave aşı olması önerilir.
Aşı durumunuz şüpheli / eksik ve yaralanma, çivi batması gibi durum yaşamışsanız tetanoz aşısı ve tetanoz immunglobulin önerilir.
Özellikle yurtdışı seyahat öncesinde tetanoz aşınızın tam olduğundan emin olun.