Kepek nedir?
Kepek saçlı derinin kuruması, cilt parçalarının dökülmesi ile karakterize bir durumdur. Sıklıkla saçlı deride kaşıntı eşlik eder. Ciddi bir durum değildir, ancak estetik kaygı, sosyal ilişkilerde zayıflama nedenidir. Toplum içerisinde kaygı kaynağıdır. Elbiselerinizin üzerine dökülen beyaz veya gri pul halinde cilt parçaları rahatsız edici, utandırıcı olabilir.
Kepek bulaşıcı değildir. Kepekli kişinin elbiselerinden, beresinden, atkısından bulaşma olmaz. Sonuç itibarı ile etken bir mikroorganizma değildir.
Cildin kurumasına neden olan kapalı mekanlar, kış mevsimi kepek için elverişli alan ve zamandır. Özellikle yağlı cilt yapısının arttığı genç yaşlarda daha sık görülebilir.
Kepek genellikle bazı basit önlemlerle kolaylıkla düzelebilen bir durumdur. Daha inatçı vakalarda dermatolog tavsiyesiyle ilaçlı şampuanlar kullanılabilir.
Konak nedir?
Bebeklerde saç derisinde pullanma, bazen kızarıklık ve sarımsı döküntüler olabilir. Buna halk arasında konak denir. Genelde doğumdan sonraki ilk haftalarda görülür. Doğum esnasındaki saçların dökülmesi, doğum sonrası sıvı kaybı nedeniyle cildin kurumasına bağlı gelişir. Genelde zararsızdır, bebeğe acı vermez. Uygun bir bebek yağı ile cildi nemlendirmek yeterli olabilir. Gerekli önlemler alınmazsa bazı bebeklerde tekrarlama eğilimi gösterebilir.
Kepek nedenleri?
Saçlarda kepek görülmesinin çok sayıda nedeni olabilir. Bir kısmı bazı hastalıklara bağlı olarak gelişirken, bazıları beslenme alışkanlıklarımız, saç yapımız gibi faktörlerden etkilenir. Olası kepek nedenleri şunlardır:
- Seboreik dermatit: Kafa derisi, kulak arkası, yüz veya diğer vücut bölgelerinde görülebilen, kaşıntı, ciltte pullanma ve kırmızı renkli lekeler ile karakterize bir cilt hastalığıdır. Özellikle yağlı cilt yapısına sahip kişilerde görülür. Yağlı ciltte yenilenme hızı artar ve kepeğe neden olur. Yoğun ve inatçı kepek vakalarında düşünülmesi gerekir.
- Kontakt dermatit: Özellikle alerjik bünyeye sahip kişilerde, saç boyası, jel, sprey, köpük gibi saç bakım ürünlerine karşı reaksiyon nedeniyle olur. Cilt kaşıntılı, kızarık, bazen iltihaplı, kabarmış, çatlamış görünümlüdür. Ağrılı olabilir.
- Saçkıran (alopesi areata): Saç, sakal, kirpik, kaş gibi kıllı bölgelerde aniden ortaya çıkan lokal kıl dökülmesidir. Daha çok genç erkeklerde görülür. Genetik ve otoimmun faktörlerle ilişkili olabileceği düşünülmektedir.
- Egzama: İnatçı, tekrarlayabilen, vücudun değişik bölgelerinde cilt kuruluğu, ciltte kızarıklık, kaşıntı ve dökülme ile seyreden bir cilt hastalığıdır. Saçlı deri tutulumunda kepek görülebilir.
- Sedef hastalığı (psiriazis): Bulaşıcı olmayan, genetik ve otoimmun özelliklerin daha ön plana çıktığı, hücrelerin çoğalma yeteneklerinin artmasına bağlı olarak ağrılı, kabuklu cilt lezyonları ve ciltte pullanma, dökülme ile karakterize bir hastalıktır.
- Soğuk hava: Kış koşulları ciltte kuruma ve kepeğe neden olabilir.
- Saç yıkama alışkanlıkları: Saçların bir süre yıkanmaması ciltte yağlanmaya ve kepeğe neden olabilir. Diğer taraftan sık aralıklarla saçın şampuanla yıkanması da cilt kuruluğu ve kepek nedeni olabilir.
- Yaş: Özellikle ergenlik dönemine, 40 yaşa kadar olan yaş diliminde saç derisinin yağ özelliğine bağlı olarak kepek görülebilir.
- Cinsiyet: Özellikle testosteron hormonunun yağ bezleri üzerine olan etkilerine bağlı olarak erkeklerde saçlı deride yağlanma ve kepek daha sık görülebilir.
- Bağışıklık sistemi: Çeşitli hastalıklar veya ilaçlar nedeniyle bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde kepek daha sık görülebilir.
- Beslenme: Özellikle çinko ve B vitaminlerinden eksik beslenme kepek oluşumunu artırabilir.
- Stres: Yoğun stres altında çalışma koşulları, ağır travmalar, hastalıkların verdiği depresyon kepek oluşumunu artırabilir.
- Saç bakım ürünleri: Kafa derisine uygulanan ve yağ içeren bazı ürünler kepek oluşumunda alevlenmelere yol açabilir.
Kepeklerle mücadele yolları nelerdir?
Kepekle mücadele için bazı yaşam alışkanlıklarının değiştirilmesi gerebilir. Buna ilişkin öneriler şunlardır:
- Beslenme alışkanlıkları: Özellikle B vitaminleri ve çinko bakımında daha zengin, yağ oranı düşük beslenme kepek oluşumunu azaltabilir.
- Güneş ışınları: Güneşin zararlı ışınlarının yoğun olduğu öğle saatleri dışında saçlı derinin güneş ışınlarına maruz bırakılması kepeği azaltabilir.
- Şampuan kullanımı: Kepek oluşumunun arttığı durumlarda günlük olarak saçın şampuanlanması faudalı olabilir.
- Stres yönetimi: Yoğun stres koşullarının en aza indirilmesi, stresli çalışma şartlarının düzeltilmesi, stres nedeni olabilecek hastalıkların tedavisi kepek oluşumunun önlenmesine yardımcı olabilir.
- Kepek şampuanları: Saç yapınıza uygun kepek şampuanları kullanılabilir.
- OTC Şampuanlar: Uygun koşullarda üretilmiş aşağıdaki etkenlerden bazılarını içeren ürünler de kepek oluşumunu azaltabilir. Bunların kullanımı için bir uzman desteği almanız önerilir. Bu ürünlerin kullanıcı önerileri doğrultusunda kullanılması gerekir. Aksi takdirde bazı olumsuz sonuçlar doğurabilir.
-
- Selenyum sülfür,
- Çinko,
- Salislik asit,
- Ketokonazol,
- Kömür katranı.