Romatoid artrite genel bakış

Romatoid artrit en sık görülen iltihaplı eklem hastalığıdır. Ayrıca eklemlerde tahribata ve deformitelere (şekil bozukluklarına) en fazla yol açan hastalıktır.  

Özellikle el ve ayak eklemleri gibi küçük eklemlerde ağrı, şişlik, sertlik, hareket kaybı ve şekil bozukluğu ile kendini gösterir. El ve ayak dışında diz, kalça ve omuz eklemlerini de tutabilir. Eklemleri simetrik olarak tutar yani tek taraflı değil iki taraflıdır.  

Hastalık otoimmun bir hastalıktır. Bağışıklık sistemi bilinmeyen bir nedenle kendi hücrelerine karşı savaş açar. Bağışıklık sistemi hücreleri özellikle küçük eklemlerde toplanır ve salgılanan enzim, sitokin ve antikorlar aracılığı ile vücut hücreleri tahribata uğratılır. 

Sistemik bir hastalıktır. Hastalık eklemler dışında deri, kan damarları, göz, kalp, akciğer ve kaslar gibi birçok eklem dışı dokuyu da etkileyebilir. 

Kronik bir hastalıktır. Eklem deformiteleri ve doku hasarı uzun sürede ortaya çıkar. Hastalık alevlenmeler ve sessiz dönemler şeklinde görülür.  

Hastalık sıklıkla birden fazla eklemi simetrik olarak tutar. Eklemlerde, yumuşak doku da şişer.  

Nedenleri: 

• Hastalığın nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak aile de romatoid artrit hikayesi olanlarda daha sık görülmektedir.  
• Hastalık her yaşta görülmekle birlikte 20-40 yaş aralığında, kadınlarda sık görülür. Bu durum östrojen hormonu kaynaklı olabilir ancak henüz kanıtlanmamıştır. 

• Sigara kullananlarda kullanmayanlara göre daha sık rastlanır.  
• Genetik yatkınlığı vardır. Anne-babadan direkt geçiş tarif edilmese de romatoid artrit hastalarında HLA-DR4 geni hastalık ile ilişkilendirilmiştir. Hastalık için genetik yatkınlığı olan kişilerde bilinmeyen bazı çevresel veya kişiye bağlı nedenlerin devreye girmesiyle oluştuğu söylenebilir. Genetik yatkınlığı olmayan kişilerde de hastalık görülebilir. 
•  Her toplumda görülebilir ancak bazı ırklarda görülme sıklığı daha fazladır. Bunun da genetik yatkınlık, çevresel faktörlerle ilişkili olabileceği düşünülmektedir. 
• İklim faktörü hastalığın gelişmesi üzerine etkili değildir. Her iklimde görülebilir. Ancak sıcak iklimlerde hastalık belirtileri daha ağır olabilir.  

Eklem yapısı: 

Eklemler vücudun hareketini sağlayan, iki ya da daha fazla kemiğin biraraya geldiği yapılardır. Eklemlerin çeşitli türleri vardır. Bunlar içinde en hareketli olanlar sinoviyal eklemlerdir.  

Romatoid artritte bu hareketli sinoviyal eklemlerde görülür. Bu eklemlerin sinoviyal dokusunun iltihaplanması sonucu hastalık ortaya çıkar. Zamanla eklem dışındaki diğer organlara yayılır.  

Sinoviyal eklemleri oluşturan yapılar şunlardır: 

• Bursa: Sinoviyal sıvıyla dolu yastıkçıklardır. Eklem çevresindeki kemik, tendon ve kaslar arasında tampon görevi yaparlar.  
• Eklem bağları: Eklemi oluşturan kemikleri birbirine bağlar ve stabiliteyi sağlar.  

• Eklem kapsülü: Eklem kapsülü de eklem bağları gibi stabiliteye yardımcıdır. Eklem kapsülünün yüzeyinini döşeyen sinoviyal zar sinoviyal sıvıyı salgılar.  
• Sinoviyal sıvı: Eklem yüzeylerini kaygan hale getirerek aşınmayı önler, kıkırdağı besler.  
• Kıkırdak: Ekleme esneklik kazandırır, yükü dağıtarak kemik yüzeylerin aşınmasını önler, eklem yüzeylerinin birbiri ile uyumunu sağlar.  
• Subkondral kemik: Özel yapısı ile kemiklere binen basıncın düzenli dağılmasında önemli rol oynar. 

Komplikasyonları:  

• Karpal tünel sendromu: Hastalığa bağlı olarak el bileğinde sinir ve damarların baskıya uğramasıdır. Ağrı, uyuşma, karıncalanma olabilir. Steroid enjeksiyonu veya cerrahi seçenekler denenebilir.  
• Yaygın enfeksiyon: Eklemlerdeki iltihaplanmanın diğer organlara yayılması ile akciğer, kalp, damar, göz enfeksiyonları gelişebilir.  
• Eklem hasarı: Eklemlerde hastalığa bağlı deformiteler oluşabilir.  
• Kalp ve akciğer sorunları: Kalp kası veya akciğer enfeksiyonu gelişebilir.