Romatizmal ateş (akut romatizmal ateş, kalp romatizması)

Romatizmal ateş, A Grubu Beta Hemolitik Streptokok bakterisinin neden olduğu boğaz enfeksiyonu veya kızıl sonrası, vücudun bakteriye karşı aşırı reaksiyon vermesine bağlı olarak bazı kişilerde gelişen, eklem ağrıları ve kalp sorunları ile seyreden komplikasyondur. 

Neden olan bakteri ve etkeni olduğu enfeksiyon hastalıkları bulaşıcıdır ancak romatizmal ateş bulaşıcı değildir. Kış ve bahar aylarında daha fazla görülür.  

Düzgün tedavi edilmediği takdirde kalpte kalıcı hasar bırakabilir. Kalp dışında beyin ve cilt sorunları da olabilir. Kalp dışındaki belirti ve bulgular geçicidir. 

Risk grupları:  

• Ailede romatizmal kalp hastalığı hikayesi, 
• Kalp kapak hastalığı olanlar veya buna bağlı kapakçık operasyonu geçirmiş olanlar, 
• Ailede düzenli penisilin enjeksiyonu yaptıran yakınları olanlar, 
• 5-14 yaş çocuklar, 
• Sık tonsillit veya kızıl hastalığı geçirenler. 

Belirtileri:  

• Boğaz enfeksiyonunu takiben 2-3 hafta sonra ortaya çıkan gezici eklem ağrısı, eklemlerde şişme, kızarıklık (genellikle ayak bilekleri, diz, el bileği, dirsek), 
• Çabuk yorulma, 
• Yürüme bozukluğu,  
• Eklemlerde cilt altı şişlikler, 
• Ciltte döküntü, şişlik, 
• Düz veya hafif kabarık, düzensiz kenarlı, ağrısız döküntüler (eritema marginatum), 
• Istemsiz kas hareketleri, 
• En sık el, ayak ve yüzde ortaya çıkan kontrol edilemeyen vücut hareketleri, çocuğun el yazısında bozulma (Sydenham Koresi),  
• Kalpte ritm bozuklukları, 
• Kalp atım sayısında artma, 
• Kol veya karın bölgesinde soluk kırmızı lekeler. 

Tanı: 

Hastanın geçmiş boğaz enfeksiyonu, kızıl hikayesi sorgulanır. Muayenede hastalık belirti ve bulguları araştırılır. 

Kan testlerinde tam kan sayımı, CRP (C-reaktif protein), sedimentasyon ve antikor seviyelerine (ARO) bakılır.  

Hastaya EKG, EKO testleri yapılır ve kalp fonksiyonları değerlendirilir. 

Tedavi: 

Hastalık belirti ve bulguları birkaç hafta ile birkaç ay içinde düzelir ancak kalpte kalıcı hasar oluşabilir.  

Hastalık tedavisi aktif hastalığın tedavisi ve aktif dönem sonrası olası kalp hasarının önlenmesine yönelik koruyucu tedavi şeklinde iki aşamalıdır. 

Aktif hastalığın tedavisi: 

Hastanın belirti ve bulgularını hafifletmek, akut inflamasyonu gidermek için: 

• Antibiyotik tedavisi (penisilin veya benzeri ilaçlar) uygulanır, 
• Ağrı kesici (NSAID ) verilebilir, 
• Steroid tedavisi şiddetli ağrılarda destek olabilir. 
• Kontrol edilemeyen hareketler için antikonvülzan ilaçlar (valproik asit, karbamazepin vs) verilebilir. 
• Bol yatak istirahati önerilir.  

Koruyucu tedavi: 

Akut hastalık döneminden sonra hastada kalp hastalığı gelişme riskini önlemek amacıyla koruyucu tedavi önerilir. Bunun için en az 5 yıl boyunca veya 21 yaşına kadar koruyucu antibiyotik tedavisi verilir. Kalp tutulumu olanlarda süre 10 yıldır. Koruyucu tedavi de en fazla penisilin tercih edilir. 

Koruyucu tedavi sonrası da kalp hastalığı açısından düzenli kontrollerin yaptırılması önerilir.