Küçük ve orta çaplı arterleri tutan damar iltihabıdır. Nedeni tam olarak bilinemeyen, yüz binde bir sıklıkla görülen bir hastalıktır.
Hastalık nedeni anlaşılamayan ateş ile kendini gösterir. Klinik tablo değişkendir. Ateş yanında halsizlik, kilo kaybı, iştahsızlık görülebilir. Cilt, eklem, böbrek, periferik sinirler ve gastrointestinal sistemi tutar ve bu sistemlere ait belirti ve bulgulara rastlanabilir.
Hastalık her yaşta görülse de en fazla 40-60 yaş aralığında görülür.
Poliarteritis nodosa türleri:
- Hepatit B ile ilişkili PAN,
- FMF ile ilişkili PAN,
- Klasik PAN,
- Kutanöz PAN (iç organ tutulumu yok),
- Genetik anomalili PAN (eklem ağrıları, felçler vs).
Poliarteritis nodosanın nedenleri:
Poliarteritis nodosanın nedenleri tam olarak bilinmemektedir. Bağışıklık sisteminin vücudun kendi damar yapılarını yabancı olarak algılayıp saldırması sonucu gelişen otoimmun bir hastalıktır. Ancak neden bazı damar yapılarına saldırdığı, bazılarına saldırmadığı bilinmemektedir.
Hastalığın bazı türleri hepatit B ve FMF (Ailevi Akdeniz Ateşi) ile birliktelik gösterir.
Poliarteritis nodosanın belirtileri:
Belirtiler genellikle tutulan organa göre farklılık gösterir. Hastalarda sıklıkla görülen belirti ve bulgular şunlardır:
- Kilo kaybı,
- Kas ağrıları,
- Eklem ağrıları,
- Deri döküntüleri,
- Karın ağrısı,
- El ve ataklarda uyuşma,
- Karıncalanma,
- Kanlı gayta,
- Görme problemleri,
- Solunum problemleri,
- Testis ağrısı,
- Tansiyon yüksekliği,
- İdrarda kanama olabilir.
Poliarteritis nodosanın teşhisi:
Hastalığın özel bir tanı testi yoktur. Hastalıktan anamnez ve fizik muayene bulguları ile şüphe edilebilir ancak çoğunlukla klasik bulgu vermez. Hastalığın tanısı için yapılması gerekebilecek testler:
- Diğer olası tanıların ekarte edilmesi: Granülomatöz polianjiitis, eozinofilik granülomatöz polianjitis ve mikroskobik polianjiitis gibi hastalıkların ekarte edilmesi gerekir.
- Biyopsi: Cilt lezyonları ve sinirden biyopsi gerekebilir.
- Genetik analiz: Özellikle kalıtsal geçiş gösteren tür için genetik analiz yapılabilir.
- Kan testleri (iltihap bulguları),
- Anjiografi, MR Anjiografi: Damar iltihabı gösterilebilir.
- ANCA testi: Bağışıklık sisteminin kendi vücut hücrelerine saldırdığı otoimmun hastalıklarda görülen otoantikor kümesidir. Poliarteritis nodosada ANCA testi negatiftir.
ACR Klasifikasyon Kriterleri (tanı için en az 3 kriter varlığı aranır):
- Diyet olmaksızın 4 kg’den fazla kilo kaybı,
- Testislerde ağrı, duyarlılık,
- Kas ağrısı, halsizlik,
- Sinir hasarı (polinöropati, mononöropati),
- Diastolik kan basıncının 90 mmHg’nin üzerinde olması,
- Sıvı kaybı bulguları, BUN’in 40 mg/dL’nin, kreatininin 1,5 mg/dL’nin üzerinde olması,
- Hepatit B testlerinin pozitif olması,
- Anjiografide arterlerde ateroskleroz, anevrizma vs olması,
- Arter duvarında iltihap hücrelerinin görülmesi.
Poliarteritis nodosanın tedavisi:
Tedavide amaç iltihabı kontrol etmek için bağışıklık sisteminin baskılanmasıdır. Bu amaçla farklı tedaviler uygulanabilir. En sık yüksek doz kortikosteroidler, anti-TNF tedavi, nadiren plazmaferez kullanılır. Tedavi süreci en az bir yıl sürebilir. Beraberinde başka viral hastalık (hepatit B, C vs) varsa buna yönelik tedavi gerekebilir.
Bağışıklık sisteminin baskılanması enfeksiyonlara yatkınlık nedeni olabilir. Hastaların pnömoni, grip gibi aşılarını yaptırmaları ve destek tedavileri almaları gerekir. Ayrıca uzun süre kortikosteroid kullanımına bağlı olası yan etkiler (osteoporoz, kilo alma, kan şekeri yüksekliği vs) açısından düzenli takip edilmesi ve desteklenmesi gerekir.
Fotoğraf: Kampus Production