Polenler mevsimsel alerjilerin en yaygın tetikleyicilerinden biridir. Polen alerjisi, saman nezlesi veya mevsimsel alerjik rinit olarak adlandırır. Her ilkbahar, yaz ve sonbaharda bitkiler, aynı türden diğer bitkileri döllemek için küçük polen taneleri salgılar. Alerjik reaksiyonlara neden olan polenlerin çoğu ağaçlardan ve otlardan gelir. Bu bitkiler rüzgarla hareket eden küçük, hafif ve kuru polen taneleri oluşturur.
Yaşadığınız bölgenin polen takvimine göre hangi dönemde hangi polenlerin yaygın olduğunu kontrol edebilirsiniz. Dönemsel yaygın polenlere göre alerjinizi olup olmadığını kontrol ederek tedbirlerinizi alabilirsiniz. Ağaç polenleri ilkbaharda Mart-Nisan aylarında, çayır polenleri Nisan-Haziran ayları arasında, ot poenleri ise Ağustos-Eylül aylarında yoğunluktadır. Genelde otlar alerjinin en yaygın nedenidir. Havadaki polen miktarı soğuk ve yağmurlu günlerde daha düşük iken sıcak, kuru ve rüzgarlı günlerde daha yoğundur.
Polen alerjisinin belirtileri nedir?
Polen alerjisi belirtileri kişiden kişiye değişmekle birlikte genellikle aşağıdakilerden bir veya birkaç tanesi, bazen de hepsi görülebilir:
- Burun tıkanıklığı, burun akıntısı, hapşırma, burun çekme
- Yüz ağrısına neden olabilen sinüs basıncı,
- Kaşıntılı, sulu, kızarık ve şiş gözler,
- Cızırtılı boğaz,
- Baş ağrısı, migren atağı
- Balgamlı veya balgamsız öksürük,
- Cillte kızarıklık ve tahriş
- Gözlerin altında şişmiş, mavimsi renkli cilt,
- Azalmış tat veya koku duyusu,
- Midede gaz, bulantı, karın ağrısı, kusma, diyare
- Solunum güçlüğü
- Artan astım reaksiyonları.
Polen alerjili kişilerin %40’nda bazı taze sebze ve meyvelerin içerdiği alerjenlere karşı da duyarlılık gelişebilmektedir. Bu kişiler kaşıntı dil ve dudakta şişme boğazda sıkışma hissi tanımlarlar.
Polen alerjisinden korunmak için ne yapılmalıdır?
- Polen sezonunda, kişi diğer allerjenlere ve tahrik edici şeylere karşı aşırı duyarlıdır.Temizliğinize, ağır kokulara, tütün dumanına ve benzerlerine dikkat edin.
- Polenlerin yoğunluğu sabah 05:00 ile 10:00 arası en yüksektir. Bu yüzden bu saatlerde mümkün oldukça dışarıda olmamaya özen gösterin.
- Özellikle sıcak ve kuru havalarda dışarıda olmamaya özen gösterin. Kuru ve rüzgarlıhavalarda yüksek polen mevcuttur. Dışarıda olmak için en iyi zaman şiddetli yağan bir yağmursonrasıdır.
- Fiziksel etkinliklerinizi polenin en az yoğunlukta olduğu zamanlarda yapmaya çalışın.
- Sabahtan akşamın erken vakitlerine kadar olan, polenin en yoğun olduğu zamanlarda,evinizi havalandırmaktan kaçının.
- Gün ortası çamaşırlarınızı dışarıda kurulamaktan kaçının. Polen çamaşırlara kolayca yapışır.
- Dışarıda giydiğiniz elbiseleri evin içinde giymeyin, üzerlerinde polen olabilir.
- Havalandırma filtrelerini sıkça temizleyin.
- Yatmadan önce saçlarınızı yıkayın ve mutlaka kurulayın.
- Güneş gözlükleri gözdeki rahatsızlıkları azaltabilir. Şiddetli alerji durumlarında polenin yüksek olduğu zamanlarda yüz maskesi takın.
- Tatilde polen ve küfün fazla olmadığı zaman ve yerleri seçin
Polen alerjisinin teşhisi nasıl yapılır?
Polen alerjisinin teşhisinde genellikle prick testi ve kan testleri kullanılır.Prick testi ile cildinize damlatılan alerjenlerden hangisine karşı alerjiniz olduğu netleştirilir. Prick testinin tolere edilemediği çocuklarda veya prick testi ile sonuç alınamayan durumlarda kan testleri de uygulanabilir. Kanınızdan alınan numunenin incelenmesiyle kanınızdaki alerjene spesifik IgE antikor seviyesi ölçülür. Polen alerjisi teşhisini çocuklarda çocuk alerji uzmanı, yetişkinlerde alerji uzmanı koyar.
Polen alerjisinin tedavisi nasıl yapılır?
Alerji uzmanınız belirtilerinize ve mevcut sağlık durumunuza göre bazı ilaçları almanızı önerebilir. Polen alerjisinin tedavisinde kullanılan ilaçların bir kısmı reçetesiz satılmaktadır. Ancak bu ilaçlardan herhangi birini kullanmadan önce alerji uzmanınız ile görüşmek size fayda sağlayacaktır. Uzmanınıza danışmadan aldığınız ilaç olumsuz sonuçlar doğurabilir.
Antihistaminikler hap, sıvı veya burun spreyi şeklinde bulunur. Burun ve gözlerde oluşan hapşırma ve kaşıntıyı hafifletebilirler. Ayrıca burun akıntısını ve daha az ölçüde burun tıkanıklığını azaltırlar.
Dekonjestanlar hap, sıvı, burun spreyi veya damla olarak mevcuttur. Burun kanallarının kaplamasını küçültmeye ve burun tıkanıklığını gidermeye yardımcı olurlar.
Nazal kortikosteroidler bir tür burun spreyidir. Burundaki iltihabı azaltır ve alerjik reaksiyonları engeller. Alerjik rinit için en etkili ilaç türüdür çünkü burun tıkanıklığı dahil tüm semptomları azaltabilirler.
Polen alerjisi olan birçok kişi ilaçlardan tam anlamıyla kurtulamaz. Bu durumlarda immünoterapi tedavisi uygulanabilir. İmmünoterapi, alerjik reaksiyonların şiddetini önlemeye veya azaltmaya yardımcı olabilecek uzun süreli bir tedavidir. Vücudun alerjenlere karşı bağışıklık tepkisini değiştirerek alerjik hastalığın seyrini değiştirebilir.
Resim: CDC görüntü kitaplığı