Paratiroid bezlerinde görüntüleme yöntemleri nelerdir?
Paratiroid bezleri ile ilgili riskli bir durumdan şüpheleniliyorsa, tekrar ameliyat gerektiği düşünülüyorsa veya özellikle minimal invaziv cerrahi planlanıyorsa ameliyat öncesi lokalizasyon için yararlıdır. Paratiroid bezi görüntüleme yöntemlerinin tek başlarına teşhiste rolleri yoktur.
Paratiroid bezlerinin görüntülemesi için ve tanısı kullanılan yöntemler:
- Tc99m nükleer tarama
- Ultrasonografi
- Sestamibi taraması
- SPECT (tek foton emisyonlu bilgisayarlı tomografi) ile Sestamibi sintigrafisi
- MRI
- 4D-CT
- İnce iğne aspirasyon biyopsisi
Ameliyattan önce anormal paratiroidleri lokalize etmek için bir Tc99m nükleer taraması ve ardından bir servikal ultrason yapılabilir.
Sestamibi taraması hiperparatiroidizm için önerilen ilk taramadır. Ultrasonografi sestamibi taramasına çok fazla bilgi katmayabilir. Sestamibi taraması sonuçsuzsa, 4D-CT artık önerilen görüntüleme yöntemidir.
Laboratuvar testleri ile doğrulanmış hiperparatiroidizm hastalığının kesin tedavisi cerrahidir. Ameliyat endikasyonu olan hastaların kemik yoğunluğunun ölçülmesi için DEXA kullanılabilir. Ancak kemik yoğunluğunun normal olması kemik gücünü veya kalitesini göstermez. Kırıklar, artrit ve dejeneratif kemik değişiklikleri dikkate alınmalıdır. Ayrıca kemik yoğunluğundaki değişiklikler yıllık aralıklarla değerlendirilmelidir. Trabeküler kemik skoru, kemik kalitesini belirlemenin en uygun maliyetli yoludur.
Paratiroid bezleri için servikal ultrasonografi
Normal paratiroid bezleri ultrason taramalarında nadiren görülür. Genişlemiş bezler, periferik bir vasküler halka ile oval hipoekoik kitleler olarak görülür. Paratiroidlerde polar arterler bulunurken, lenf düğümlerinde hilar arterler bulunur. Tiroid bezinin altında veya arkasında görülürler ve bazen periferik yerleşimli tiroid nodülleri ile karıştırılırlar. Ultrason, retro özofagus, retro-trakeal ve mediastinal yerleşimlerdeki daha küçük lezyonları, çoklu bez hastalıklarını ve ektopik adenomları tespit etmede daha az etkilidir ve yüksek oranda operatöre bağımlıdır.
Minimal invaziv cerrahiden önce preoperatif lokalizasyona yardımcı olmak için tek başına ultrason yetersizdir. Bulunan anormallikler aynı cerrahi ortamda tedavi edilebileceğinden tiroid bezi de aynı anda taranır.
Paratiroid tesadüfi tümörleri, ameliyat veya tiroid ultrason muayeneleri sırasında keşfedilen adenomlardır. Genellikle boyutları daha küçüktür, daha hafiftirler ve hiperparatiroidizme neden olan adenomlardan daha az parathormon üretirler.
İnce iğne aspirasyon biyopsisi
Radyoloji literatüründe ince iğne aspirasyon biyopsisi raporları yaygındır, ancak paratiroid cerrahisine ilişkin cerrahi kılavuzlar çeşitli riskler ve sekeller konusunda uyarıda bulunur ve ince iğne aspirasyon biyopsisi yalnızca zor ve sıra dışı vakalarla sınırlandırır.
Renal ultrasonografi
Renal ultrason böbrek boyutunu belgeleyecek, hidronefrozu belirleyecek ve tipik olarak en az 4 mm büyüklüğündeki taşların nefrolitiazisini gösterecektir. Nefrokalsinozun ve tüm böbrek taşlarının kesin olarak tanımlanması, altın standart çalışma olarak kabul edilen kontrastsız bir karın BT taraması gerektirecektir. Paratiroid bezi hastalıklarının böbreğe etkileri araştırılır.
Radyonüklid (Tc99m) Görüntüleme
Tc 99m, onu hedef organlara taşıyan bir radyofarmasötiktir. Damar içine enjekte edildiğinde kan akışıyla orantılı olarak dağılan lipofilik bir katyondur. Anormal paratiroidler tarafından alınır ve tutulur. Bu yöntemin arkasındaki ilke, Tc99m sestamibi’nin tiroid bezinden paratiroid adenomlarına göre daha önce elüe olmasıdır.
2 ila 4 saat sonra gecikmeli bir tarama, artan Tc99m sestamibi alımı ile adenomatöz paratiroidi gösterecek ve lokalizasyonuna yardımcı olacaktır. İzotop bozunurken yayılan gama ışınları, yüzeydeki bir gama sayacı ile ölçülür. Hücre bileşimi emilim miktarını belirleyecektir ve mitokondriyal içeriği ile doğru orantılıdır. Oksifil hücreler mitokondri açısından zengindir ve oksifil tümörlerde iyi gösterir.
SPECT (tek foton emisyonlu bilgisayarlı tomografi) ile Sestamibi sintigrafisi birlikteliği
Tc99m sestamibi SPECT/CT, nükleer tarama ile aynı oturuşta X ışınlarını kullanan ikinci bir görüntüleme yöntemi CT (bilgisayarlı tomografi) ekler. Bu yöntem, daha fazla ayrıntı elde etmek için iki farklı taramadan alınan görüntüleri bir araya getirir, ancak yukarıdaki kombinasyon çoklu bez hastalıklarının tanızında zayıf kalabilmektedir. Nükleer materyalin daha küçük adenomlardan veya hiperplastik paratiroidlerden daha erken arınması negatif bir taramaya yol açabilir.
Çoklu adenomlarda, bir adenomun diğerlerine göre tercihli alımı ve tutulması, diğer bezlerin tespit edilememesinin nedenidir. Paratiroid hücrelerinde p-glikoprotein varlığı ve kalsiyum kanal blokerleri kullanan hastaların negatif tarama sonuçlarına sahip olma olasılığı daha yüksektir. Diğer karıştırıcılar, gecikmiş arınma gösteren ve birlikte var olan tiroid lezyonlarıdır.
Tc99m Sestamibi taraması ve ultrasonoğrafi birlikteliği
Bu ikisi birlikte, birçok lezyonu tek başına lokalize etmekten daha başarılı bir şekilde lokalize eder. Ancak pozitif paratiroid sintigrafisi oranları, normokalsemik hastalarda hiperkalsemik hiperparatiroid hastalarına göre anlamlı olarak daha düşükken (%42’ye karşı %81), normokalsemik primer hiperparatiroidi hastalarında bile değerli bir tanı aracı olarak önerilmektedir. Bu gibi durumlarda bir MRI düşünülebilir, ancak muhtemelen bir 4D-CT taraması tercih edilecektir.
99mTc-Sestamibi/Radyokaktif iyot birlikteliği
Bu ikili tarama yöntemi çoklu bez hastalığını yukarıdaki yöntemlerden daha iyi lokalize edebilmektedir. Bu teknikte iyot söz konusu olduğundan, tiroksin replasmanı uygulanan hastalar testten iki hafta önce tedaviyi bırakmalıdır.
4D-CT taraması
Kalıcı veya tekrarlayan hastalık nedeniyle yeniden ameliyatı düşünen hastalarda özellikle yararlı görünmektedir. Ektopik bezleri bulmada özellikle daha etkili olduğu düşünülmektedir.
Sestamibi taramaları ile karşılaştırıldığında, 4D-CT’nin hem tek hem de çoklu bez hastalığı için üstün duyarlılığa sahip olduğu bulunmuştur.
4D-CT özellikle paratiroid reoperasyonlarında faydalıdır. 4D-CT ile ilgili sorunlar arasında sınırlı kullanılabilirlik, nispeten yüksek hasta radyasyon maruziyeti ve bir şekilde sınırda özgüllük yer alır.
Diğer görüntüleme yöntemleri
Manyetik rezonans görüntüleme genellikle paratiroid görüntüleme için kullanılmaz. Ancak paratiroid adenomlarını saptamada %79,9 duyarlılığa sahip olduğu bildirilmiştir. Bu, ultrason ve Sestamibi taramaları ile birleştirildiğinde %91,5’e çıkmaktadır.
Yüksek çözünürlüklü periferik kantitatif bilgisayarlı tomografi (HR-pQCT) kemik yoğunluğu büyük ölçüde anormal olmadığında bile kemik mikromimarisindeki kusurları incelemek için kullanılmıştır. Bu test rutin olarak yapılmamaktadır.