Özellikle geceleri yaşanan diş sıkması ve ya gıcırdatması, şiddetli baş ağrıları yapabilir. Buna bağlı oluşan sorunların giderilmesinde öncelikli amaç dişlerin arasına yerleştirilen plastik bariyer ile diş sıkmanın veya gıcırdatmanın önüne geçmektir.
Sabahları baş ağrısı, çeneyi açıp kapamada güçlük, şakaklarda, kulak önlerinde veya çene köşelerinde ağrı şikayeti çoğu kez diş sıkması (bruksizm) belirtisidir. Dişlerin uygun olmayan kapanışı ya da strese bağlı geceleri dişlerin sıkılması ya da gıcırdatılması sonucu oluşur. Bruksizm ağrı kesiciler ya da kas gevşeticiler ile bir miktar rahatlar. Ancak asıl çözüm gece plağı kullanılmasıdır.
Bu durumda gece plağı ya da splint kullanılır. Bu iki yöntemden hasta için en iyi çene-diş ilişkisini veren, normal çene hareketlerine en benzer hareketi veren yöntem seçilir.
Okluzal splint (gece plağı) nedir ?
Gece plağı, uyku esnasında çenenin sıkılması ve diş gıcırdatma sonucunda dişlerde oluşabilecek aşınma, çene yapısında bozulmayı azaltan, ağrı şikâyetini geçiren kişiye özel tasarlanmış ağız koruyuculardır. Splint (gece plağı) alt çene ya da üst çeneye uygulanan, dişlerin arasında duran, şeffaf, takılıp çıkartılabilen bir apareydir. Diş sıkması ya da gıcırdatması durumunda kapanışı yanlış olan çenenin doğru kapanmasını sağlar. Dişlerin birbirine sıkı temasını ortadan kaldırır, ağrı şikâyetini giderir. Kişiye özel yapılır. Fonksiyonlarını yerine getirebilmesi için bazı dönemlerde diş hekimi tarafından ayarlanması gerekir. Oysa gece plağında ekstra bir ayarlamaya gerek yoktur.
Diğer yönteme göre, alt ve üst çene arasında en iyi diş temasını sağlar, çeneyi sağa, sola ve ileri hareket ettirirken çeneye rehberlik edip çene kaslarının normal fonksiyonlarını görmelerini sağlamaktadır.
Hasta tedaviye uyum sağlar, ağız bakımına dikkat eder, kontrollerini aksatmaz ise ayrıca bir cerrahi müdahale çoğunlukla gerekmez. Ancak bazı durumlarda okluzal splint tedavisi sonrası diğer ortodontik tedaviler yapılabilir.
Okluzal splint kimlere önerilir?
Okluzal splint kullanımını gerektirebilecek şikâyetler şunlardır:
- Gıcırdatma nedeni ile dişlerde aşınma,
- Dişlerde sıcaklık hassasiyeti,
- Stresli zamanlarda diş gıcırdatma,
- Çene ve baş ağrısı şikâyeti ile uyanma.
Bu şikâyetler okluzal splint kullanımı gerektirebilir. Buna diş hekimi muayene ve röntgen bulguları ile karar verecektir.
Diş hekimine ne zaman başvurmalıyım?
Diş sıkması acil bir durum değildir. Ancak eğer ağrınız şiddetli ise ya da dişlerinizde hasar oluşmuşsa en kısa sürede diş hekimine başvurmanız gerekmektedir.
Diş hekimi ne yapacak?
Başvuru sonrası diş hekiminiz öncelikle çene ve diş yapınızı inceler. Muayene ve röntgen bulgularından yola çıkarak okluzal splint gereksiniminiz olup olmadığına karar verir. Daha sonra diş yapınıza uygun olacak şekilde size özel bir ağız koruyucu kalıbı çıkarılır. Doğru eklem pozisyonunu sağlamak ve stabil hale getirmek için ağız içinden gerekli ölçüler alınır ve splint optimal kalıba getirilene kadar birkaç prova yapılır. Diş ve çene yapınıza uygun bir okluzal splint laboratuvarda hazırlanır. Bu şekilde diş yapınıza uygun okluzal splint kullanmaya başlarsınız. Oklüzal splint uygulaması ile çene bölgesindeki kas-sinir refleks aktivitesine müdahale edilerek anormal kas aktivitesinin azaltılması amaçlanır. Kısa sürede sorunların azalmaya başladığını hissedersiniz. Ağrılarınız azalır, diş gıcırdatmalarınız geçer. Diş hasarı engellenir.
Okluzal splint türleri nelerdir?
Oklüzal splint, sert akrilikten yapılan takılıp çıkarılabilen bir apareydir. Farklı türleri vardır:
- Okluzal Stabilizasyon Splinti: Diş sıkması, gıcırdatması durumlarında çene kaslarını gevşeterek kas ağrısını azaltır.
- Anterior Konumlandırma Splinti: Kondil-disk düzensizliklerinde, stabilizasyon splinti etkili olmadığında tercih edilir.
- Anterior Isırma Plağı: Maksiller dişlere uygulanan, sert akrilikten yapılan ve sadece alt ön dişlere temas eden parsiyel bir splinttir. Çiğneme kaslarını gevşetir. Amacı arka dişleri temastan kurtararak, çiğneme sistemi fonksiyonu üzerindeki etkilerini yok etmektir. Bu aparey akut kas spazmlarının acil tedavisinde kullanılabilir.
- Posterior Isırma Plağı: Mandibular dişlere uygulanan, sert akrilikten yapılan ve sadece alt arka dişlere temas eden parsiyel bir splinttir. Uzun dönem kullanımı dişlerde hasara neden olabilir.
- Pivoting Splint: Ağız içinde dört ayrı noktadan temas sağlanır. Bu temasların tercihen arka dişlerde olması istenir. Ekleme olan basıncı azaltmak suretiyle osteoartrit tedavisinde kullanılır. En fazla bir hafta kullanılır.
Okluzal splint nasıl kullanılır?
Okluzal splint her gün en az dört en fazla 12 saat kullanılır. Ayda 21 gün kullanımı fayda sağlar. Önerilenden az süre kullanılması durumunda beklenen etkinlik sağlanamaz. Önerilenden fazla kullanılması da diş sağlığı açısından uygun değildir. Bazen gün boyu kullanım gerekebilir. Buna diş hekiminiz karar verecektir. Gece plağını yatmadan önce takıp kullanınız. Eğer gün içerisinde de diş gıcırdatma ve ya sıkma şikayetiniz oluyorsa gündüz kullanımı da tavsiye edilir.
Fotoğraf: Filip Rankovic Grobgaard