Non toksik (Zehirsiz) guatr
Guatr tiroid bezinin herhangi bir sebeple büyümesidir. Tiroid bezinin büyümesi halinde birçok farklı guatr tipinde tiroid hormonlarında anormallik oluşurken, non toksik guatr ise tiroid hormon seviyelerinde anormallik olmadan, tiroid bezinde büyüme gerçekleşir.
Non toksik guatrın en sık sebebi iyot yetersizliğidir. İnflamatuvar veya kanser gibi sebeplerle pek görülmez. Tiroid hormonları hipofiz bezinden TSH salgılanmasıyla uyarılarak salgılanır. Tiroid ütetiminin yetersiz olduğu durumlarda TSH salgılanması artar ve tiroid bezi daha fazla çalışır. Vücudun ihtiyacı olan tiroid hormon seviyesini koruyabilmek için tiroid follikülleri de gelişir ve tiroid bezi büyür.
Non toksik guatr, tüm tiroidin eşit şekilde yayılarak büyümesi veya içerisinde nodüller oluşarak büyümesi şeklinde oluşabilir.
Non toksik guatrın olası en sık nedenleri:
- Fizyolojik guatr
- Ergenlik
- Gebelik
- İyot eksikliği
- Dismorfogenez
- Guatrojenler
- Lahana
- Para-aminosalisilik asit gibi guatrojenik ilaçlar
- Radyasyona maruz kalma
- Hipofiz bezlerinden TSH salınımı
- Otoimmünite
- Enfeksiyonlar
- Granülomatöz hastalık
Non toksik guatr hastalarının çoğunda semptom görülmez. Bazı hastalarda tiroid bezinin aşırı büyümesi ve etrafa baskı oluşturması sebebiyle oluşan semptomlar görülebilir. Ses kısıklığı, yutma güçlüğü, boyunda gerginlik ve hareket kısıtlılığı, kozmetik bozukluklar ve nadiren nefes darlığı oluşabilir.
Non toksik guatr her ne kadar iyi seyirli olsa da, diğer tüm tiroid hastalıklarının erken evrelerinde non toksik guatr aşaması görülebilir. Bu nedenle diğer hastalıklara dönüşebilen bir durum oluşabilir. Kanama veya enfeksiyonlar veya inflamatuvar durumlara neden olabilir. Bu hastaların düzenli takibinin yapılması gereklidir. Ayrıca diğer tiroiditlerin ve olası bir malignitenin de araştırılması gereklidir.
Non toksik guatrın teşhisi:
Muayene ile tiroid bezinde büyüme tespit edilen hastada tiroid hormonlarının seviyesi değerlendirilir. Tiroid bezinin yapısının değerlendirilebilmesi için tiroid ultrasonografisi yapılır. Şüpheli durumlarda ince iğne aspirasyon biyopsisi yapılabilir.
İlerlemiş olgularda göğüs röntgeni de gerekebilir. Bazı hastalarda BT ve MRI gerekebilir. Tiroid anatomisini ve fonksiyonunu değerlendirmek için radyonüklid tarama testi yapılabilir. Hatta bazen ses tellerinin incelenmesi için laringoskopi de gerekebilir.
Non toksik guatrın tedavisi:
Non toksik guatr herhangi bir semptom oluşturmadığı durumlarda, tiroid hormon dengesi anormalliği de yoksa, sık takip ile izlenebilir.
Bazı durumlarda, aşırı büyüme ve etraf dokulara bası belirtileri varsa cerrahi tedavi uygulanabilir. Genellikle total tiroidektomi uygulanır. Tiroidektomi daha hızlı ve kolay uyum sağlanılabilen bir tedavi yöntemidir. Ameliyat komplikasyonları ihtimali her zaman mevcuttur. Cerrahi tedavi sonrası hipotiroidi gelişmesi durumunda tiroid replasman tedavisi uygulanır.
Cerrahi tedavinin uygun olmadığı hastalarda radyoaktif iyot ablasyonu yapılabilir. Ancak bu tedavinin de radyasyon tiroiditi ve hipotiroidizm riskleri vardır.