Önemli:
Siyanoz dokuların kandan oksijen alımında bozukluk sonucu oluşan bir durum olduğundan ciddi ve hayati bir durumdur. Cildinizde, ellerinizde veya dudaklarınızda anormal morarma ve mavimsi renk farkettiğinizde mutlaka hekiminize danışınız.
Siyanoz genellikle arteriyel kanda en az 5 gr redükte hemoglobin bulunmasından dolayı deri ve muköz membranların mavimsi renk almasıdır. Siyanoz kandaki oksijen yetersizliğinin bir göstergesidir. Bazen kanda redükte hemoglobinden ziyade methemoglobin veya sulfhemoglobin gibi başka oksijensiz hemoglobinlerin artışında da ağır siyanoz tablosu görülebilmektedir.
Siyanoz sınıflaması:
- Santral siyanoz
- Periferik siyanoz
Santral siyanoz herhangi bir sebepten dolayı kandaki oksijen miktarında azalma ile oluşur. Periferik siyanoz ise kan damarlarında kan akımının yavaşlamasına sebep olan durumlarda, azalmış kan akımı nedeniyle o bölgede yetersiz oksijen ulaştırılması sonucu meydana gelir.
Santral siyanoz tüm vücudu etkilediği için hem deri hem de dokular mavimsi renktedir. Santral siyanoz ağır ve kronik ise, uzun süredir devem ediyorsa kanda oksijen taşıyan hücreler sayıca çoğalarak daha fazla oksijen taşımaya çalışacağından kan hücrelerinde artış olur. Ayrıca santral siyanozda çomak parmak da sıklıkla görülür.
Periferik siyanoz genellikle lokalize olsa da bazen generalize olabilir. Soğuğa, psikolojik gerginliklere, kalpten çıkan kan akımının azalmasına veya damar tıkanıklığına bağlı olarak oluşabilir.
Periferik siyanozda bazen ellerde renk normal iken ayak parmaklarında morarma ve mavileşme görülebilir. Bu duruma differential siyanoz denir.
Santral siyanoz nedenleri:
- Siyanotik konjenital kalp hastalıkları
- Fallot tetratolojisi
- Eisenmenger sendromu
- Fallot trilojisi
- Ebstein anomalisi
- Büyük damarların transpozisyonu
- Pulmoner arteriyovenöz fistül
- Trikuspit atrezisi
- Akciğer hastalıkları
- Akut respiratuar distress sendromu
- Pnömoni veya sepsis
- Pnömotoraks
- Konjenital diyafragmatik herni
- Pulmoner hipoplazi
- Alveolit
- Pulmoner ödem
- Hava yollarında tıkanıklıklar
- Choanal atrezi
- Laryngotrakeomalazi
- Makroglossi
- Hemoglobin bozuklukları
- Methemoglobinemi
- Sulfhemoglobinemi
- Yenidoğanda doğum asfiksisi
- Mekonyum aspirasyonu
- Kafa içi basınç artışı veya kanaması
- Menenjit
- Ensefalit
- Nöromusküler hastalıklar
- Miyastenia gravis
- Nervus frenikus hasarı
- Doğumda annenin aşırı sedasyonu
- Nöbet anında
- Kalp krizi veya kardiyojenik şok
- Karbonmonoksit zehirlenmesi
- Psikolojik sebepler
Periferik siyanoz nedenleri:
- Kalpten çıkan kan basıncının azalması
- Konjestif kalp yetmezliği
- Kardiyojenik şok
- Mitral stenoz
- Raynaud fenomeni
- Soğuğa maruz kalma
- Arteriyel obstrüksiyon
- Venöz obstrüksiyon
Santral siyanoza neden olan siyanotik konjenital kalp hastalığı olan çocuklarda doğumdan beri veya çocukluktan itibaren siyanoz, nefes darlığı, kalpte üfürüm, çömelme, konjestif kalp yetmezliği veya diğar kardiyak semptomlara ait geçmiş bilgileri bulunur.
Pulmoner hastalıklar kaynaklı santral siyanoz hastalarında dispne, öksürük, hırıltılı solunum, balgam çıkarma, sık tekrarlayan enfeksiyonlar ve hemoptizi (kanlı balgam) sık görülür.
Hemoglobin bozuklukları konjenital veya sonradan başlamış olabilir. Konjenital hemoglobin bozuklukları doğumdan itibaren siyanoz ile görülür. Bu hastalıkların başlıcaları NADH diaphorase eksikliği ve hemoglobin M hastalığıdır.
Sonradan edinilen hemoglobin bozuklukları ise methemoglobinemi ve sulfhemoglobinemidir. Genelde ilaçlar veya kimyasal maddelere maruziyet ile tetiklenirler. Nitrit ve nitratlar, kloratlar, kinonlar, bazı anilin boyaları, asetanilidler, sülfonamidler ve fenasetin başlıca etken maddelerdir.
Periferik siyanoz hastalarında kardiyak outputun azaldığı durumlar genellikle kalp hastalığı olan hastalarda görülür. Soğuğa maruz kalma da en sık sebeplerdendir. Ayrıca uzun süreli venöz tıkanıklıklar, tromboflebit, ödem, bacak travması veya hareketsizlik durumlarında da periferik siyanoz görülebilmektedir.