Meme başı akıntısı
Meme başı akıntısı hamile olmayan ve emzirmeyen kadınların bir veya iki meme ucundan sıvı sızıntısıdır. İnsan memesinde 15-20 adet süt kanalı vardır. Meme başı akıntısı bu süt kanallarının bir veya birkaç tanesinden geliyor olabilir. Meme ucu akıntısı genellikle iyi huylu bir durumdur. Sıklıkla meme ucunun aşırı uyarılmasına bağlı olarak gerçekleşir. Ancak bazı hastalıkların bir belirtisi olarak da oluşabileceğinden dolayı kontrol ettirmek iyi olur.
Meme başı akıntısı, meme ağrısı ve meme kitlesinden sonra en sık görülen üçüncü meme şikayetidir. Üreme çağındaki kadınların yüzde elli ila yüzde 80’inde meme başı akıntısı olmaktadır ve bunların yüzde 6,8’i meme cerrahisi açısından değerlendirilir. Meme başı akıntılarının çoğu iyi huyludur (%97).
Birçok kadında meme başı akıntısı görülebilmektedir. Erkeklerde ise meme başı akıntısı normal değildir ve mutlaka ayrıntılı değerlendirilmesi gerekir. Bebeklerin doğumdan sonra meme uçlarından süt gelmesi de sık görülen bir durumdur. Bebeklerdeki bu akıntı genellikle birkaç hafta içerisinde kendiliğinden durur ve kaybolur.
Toplumda meme kanseri farkındalığının artmasıyla, meme başı akıntısı hekimler açısından her zaman üzerinde durulan ve ayrıntılı incelenen bir konu olmuştur.
Gebeliğin son birkaç haftasında meme başı akıntısı görülmeye başlayabilir. Hatta doğumdan sonra veya emzirme döneminde de meme başı akıntısı oluşabilir ve bu durum da normaldir. Meme başının aşırı uyarılması veya stresin meme başı akıntısına neden olduğu bilinmektedir. Bununla birlikte, tüm menopoz sonrası meme başı akıntıları önemlidir ve ayrıntılı değerlendirme gerektirir.
Meme başı akıntısının nedenleri
Meme başı akıntısının fizyolojik nedenleri nelerdir?
- Gebelik
- Emzirme
- Doğum sonrası galaktore (doğumdan sonra iki yıla kadar sürebilir)
- Gebeliğin kendiliğinden veya kasıtlı olarak sonlandırılmasından sonra
- Memenin fibrokistik değişiklikleri
- Adet döngüsü ile ilişkili hormonal dalgalanmalar
- Kanal ektazisi
- İntraduktal papillom
Meme başı akıntısı olan erkeklerde muhtemel nedenler genellikle anormal durumlar olduğundan hassas değerlendirme gereklidir. Kadınlarda değerlendirme yapılırken hastanın yaşı çok önemlidir. 40 yaşın üzerindeki kadınlarda meme başı akıntısı görüldüğünde patolojik sebeplerden kaynaklanma ihtimali daha yüksektir. Menopoz sonrasında görüldüğünde ise nadiren iyi huyludur.
Meme başı akıntısının patolojik nedenleri nelerdir?
- Enfeksiyon (periduktal mastitis)
- Meme apsesi
- Göğüslerin neoplastik süreci (örneğin, intraduktal karsinom, memenin Paget hastalığı)
- Hipofiz tümörü/prolaktinoma
- Torasik/meme travması
- Prolaktin seviyesini yükselten sistemik hastalık/endokrinopatiler (örn. hipotiroidizm, hipofiz bezi veya hipotalamus bozuklukları, kronik böbrek veya karaciğer bozuklukları)
- Dopamin sekresyonunu engelleyen ilaçların yan etkisi (örn. opioidler, oral kontraseptifler, antihipertansifler (metildopa, reserpin, verapamil), antidepresanlar ve antipsikotikler)
Meme başı akıntısı olan kadında belirtinin ne zaman başladığı, adet döngüsü ile ilişkisi, sürekli olup olmadığı, karakteri ve rengi incelenir. Akıntının rengi durumun ciddiyeti hakkında net bir karar verdirici değildir. Çünkü normal akıntı da herhangi bir renkte olabilir.
Meme başı akıntısı yaşayan hastanın üreme geçmişi incelenir. Menarş yaşı, menopoz yaşı ve ilk tam dönem gebelik yaşı dahil gebelik öyküsü sorgulanır. Herhangi bir sebeple meme biyopsisi yapılıp yapılmadığı veya herhangi bir meme problemi olup olmadığı önemlidir. Geçirilmiş ameliyatlar, histerektomi veya overektomi gibi operasyonlar sorgulanır. Menopoz sonrası meme başı akıntısı şikayeti olan kadınlarda gebelik veya doğumları, emzirme geçmişi, doğum kontrol yöntemleri kullanma geçmişi veya hormon tedavisi alıp almadığı sorgulanır.
Meme başı akıntısı olan kadınlarda ailede ve yakın akrabalarda meme kanseri öyküsü veya ilgili hastalıklar sorgulanır. Birçok ilaç meme başı akıntısına neden olabileceğinden, ilaç öyküsü de çok önemlidir.
Mastit veya meme apsesi olan kadınlarda ateş tabloya eşlik edebilir. Aynı zamanda hastada kilo alma durumu, soğuğa veya sıcağa tahammülsüzlük, kabızlık, ciltte sarılık, baş ağrısı veya diğer beklenen semptomları sorgulanır.
Meme muayenesinde memede kitle, şekil değişiklikleri veya asimetrik görünüm incelenir. Kendiliğinden akıntı olup olmadığı gözlemlenir. Basınçla akıntı olup olmadığı da ayrıca değerlendirilir.
Meme başı akıntısının belirtileri
Meme başının fizyolojik akıntıları genellikle iki tarafta da görülür. Sıklıkla berraktır ve yapışkan vasıfta değildir. Patolojik akıntı ise genellikle tek taraflıdır. Patolojik akıntılara genellikle memede şişlik, kızarıklık, deride çukurlaşma veya meme başının geriye çekilmesi eşlik edebilir. Bazen kitle de eşlik edebilir.
Meme başı akıntısının teşhisi
Meme başı akıntısı görülen hastalarda öncelikle tiroid hormon profili ve prolaktin seviyesi kontrol edilir. Bu testlerde anormallik yoksa ve akıntının fizyolojik olduğu düşünülüyorsa, 40 yaşın altındaki hastalarda takip yapılır. 40 yaşından büyük hastalarda ise mamografi gereklidir.
Patolojik akıntısı olduğu düşünülen tüm hastalarda mamografi ve ultrasonografi yapılması tanı için faydalıdır. Görüntüleme yöntemlerinde anormallik tespit edilirse biyopsi gerekebilir. Meme biyopsisi normal ise MRI görüntüleme ve varsa anormal kitlenin cerrahi olarak çıkarılması sağlanır. Kanser şüphesi varsa ayrıntılı sitolojik inceleme yapılır.
Meme akıntısının sebebi bazen apse de olabilmektedir. Bariz bir şekilde apse olduğu değerlendirilen hastalarda, ağrısı ve ateşi de varsa bu hastaların mutlaka acil servise başvurması önerilir. Hastanın apsesi meme başını içine almıyorsa cerrahi drenaj yapılarak rahatlaması sağlanabilir. Meme başını içeriyorsa estetik açıdan ilgili branşlarla değerlendirilerek ve hasta ile ortak bir karar alınarak tedavi düzenlenir.
Meme başı akıntısının tedavisi
Meme başı akıntısının tedavisi akıntının sebebine ve klinik duruma göre değişir. Fizyolojik akıntılar için herhangi bir tedaviye gerek yoktur. Patolojik nedenler için ayrı ayrı tedavi seçenekleri vardır. Kanal tıkanıklığı veya papillom varsa mikrodokektomi yapılabilir.
Meme kanserine bağlı meme başı akıntısı, meme kanserinin evresine göre farklı tedaviler gerektirebilir. Ameliyat, kemoterapi veya radyoterapi gerekebilir. Enfeksiyon veya apse gelişmişse cerrahi ve antibiyotik tedavisi uygulanabilir. Bu tedavilerin yetkili hekimler tarafından değerlendirilerek uygulanması gerekir.