Kekemelik

En sık karşılaşılan konuşma bozukluğudur. Konuşmanın akışında, ritminde, tizliğinde, vurgularında, ses birimlerinin çıkarılmasında ve anlaşılmasında bir bozukluk olması durumudur.  

Sessiz duraksamalar, ses üretememe, gereksiz ses tekrarları, ses, hece veya kelimelerin uzatılması şeklinde olabilir. Konuşmanın doğal akışı ve iletişim bozulur. İletişimin bozulmasına bağlı psikolojik sorunlar da görülebilir.  

Daha çok çocukluk çağının sorunudur. Okul öncesi dönem çocuklarda görülme sıklığı %5 kadardır. Erkek çocuklarda kız çocuklarına göre çok daha fazla görülür. Yetişkinlerde görülme sıklığı %1 kadardır.  

Kekemelik kişiler arasında farklı şiddetlerde olabilir. Ayrıca kekeme birisinin akıcı konuştuğu dönemleri de olabilir. 



Kekemelikte konuşma bozukluğuna ilave olarak kişi de el çırpma, baş sallama, göz kırpma gibi ikincil davranışlar gelişebilir. Çıkarılamayan kelime veya seslerden kaçınma, konuşma ortamlarından uzaklaşma görülebilir. 

Kekemelik yeterli tıbbi ve aile desteği alınamadığı durumlarda, kişide öz güven kaybına, arkadaş, iş, okul çevresinden uzaklaşmaya, çalışma hayatında başarısızlıklara, yaşam kalitesinde düşmeye neden olabilir. 

Kekemelik türleri: 

Kekemelik ortaya çıkış zamanı bakımından iki farklı türde değerlendirilir. 

• Kazanılmış kekemelik: Kafa travması, beyin damarlarında tıkanıklıklar, Parkinson, beyin hasarı gibi hastalıklara, bazı ilaçlara bağlı olarak veya psikolojik travma, aşırı stres ve kaygı sonrası ortaya çıkabilir. Daha az sıklıkla görülen kekemelik türüdür. Yetişkinlerde daha fazla görülür. 

• Gelişimsel kekemelik: Daha sık görülen kekemelik türüdür. Genellikle dil hareketlerinin hızlı geliştiği 2-4 yaş arası dönemde başlar. Erken çocukluk döneminde çoğunluğu kendiliğinden iyileşirken ilerleyen yaşlarda daha çok desteğe ihtiyaç duyarlar.  

Kekemelik için risk grupları: 

• Erkek çocuklar, 
• Ailede birinci derece akrabalarda kekemelik hikayesi, 
• Kaygılı, hassas, kendini suçlayan, dikkat sorunu yaşayan çocuklar, 
• Dikkat eksikliği hiperaktivite sendromu gibi ilave hastalık varlığı. 

Nedenleri: 



Kekemelik çoğunlukla tek bir nedene bağlı olarak gelişmez. Birden fazla nedenin rol oynadığı bir hastalıktır. 

• Genetik yatkınlık; Birinci derece akrabalarında kekemelik hikayesi olanlarda hastalık görülme sıklığı artar, 
• Görüntüleme çalışmalarında bazı hastalarda beyin yapısında sorunlar tespit edilmiştir. 
• Dikkat, planlama, bir görevi sürdürme gibi bilişsel faaliyetlerde sorunlar olabilir, 
• Dil gelişim döneminde sorunlar olabilir, 
• Daha mükemmelliyetçi, kaygılı, hassas kişilik yapısı neden olabilir. 

Tanı:  

Kekemelik Tanı Kriterleri: 

• Konuşmanın olağan akıcılığında ve zamanlama örüntüsünde aşağıdakilerin bir veya daha çok kez oluşmasıyla tanımlanan bozukluk olması (kişinin yaşı için uygunluk aranır):  
• Ses ve hece tekrarları (örn. “G-g-g-gördüm”) 
• Sesleri uzatma (örn. “Ggggördüm”) 
• Dolgu sözcükler (örn. “um, ah”) 
• Sözcüklerin parçalanması (örn. Bir sözcük içinde ara vermeler) (örn. “gör—düm”) 
• Duyulabilir ya da sessiz bloklar (konuşma esnasında doldurulan ya da doldurulamayan ara vermeler) (örn. “g—–ördüm”), 
• Dolambaçlı yoldan konuşma (problemli sözcüklerden kaçınmak için bu sözcüklerin yerine başka sözcükleri kullanma),  
• Aşırı fiziksel gerilimle üretilen sözcükler, 
• Tek heceli sözcüklerin yinelenmesi (örn.“Be-be-ben onu gördüm”)  
• Konuşma akıcılığı bozukluğu okul başarısını, mesleki başarıyı ya da toplumsal iletişimi bozmaktadır.  
• Konuşmayla ilgili – devinsel (motor) ya da duyusal bir bozukluk ya da çevre yoksunluğu varsa bile, konuşma güçlükleri genellikle problemlerle ilişkilendirilenlerden daha fazla olmaktadır. 

Kekemelik özellikle toplum önünde, sınıfta, öğretmen gibi yetkili kişilerin önünde, telefonda yapılan konuşmalarda daha da belirginleşebilir. Ayrıca kişi ses ya da kelimelerle mücadele ederken gözlerini kaçırma eğilimindedir. 

Ne zaman tıbbi yardım alınmalı? 

Küçük yaşlarda başlayan kekemelik erken dönemde yapılan müdahale ile kolaylıkla düzeltilebilir. Bu dönemde bazı kekemeler kendiliğinden akıcı konuşmaya geçebilir. Tıbbi yardım düzelmeyi hızlandırır. 

İlerleyen yaşlarda veya ergenlik döneminde kekemelik biraz daha farklı tedavi yöntemleri gerektirebilir. 

Bu nedenle kekemelik fark edildiğinde en kısa sürede tıbbi yardım alınmalıdır.  Bir uzman desteği veya konuşma/dil terapisti hastalığın tedavisinde yardımcı olacaktır. 



Kekemelik tedavisi: 

Kekemelikte tedavi süreci kişinin yaşına ve hastalığın şiddetine göre değişir. Tedavi sürecini etkileyen faktörler şunlardır: 

• Tedaviye başlama yaşı, 
• Kişinin tedavi için istekli ve inançlı olması, 
• Seçilen tedavi yöntemi, 
• Tedaviye aile katılımı, 
• Hasta ile terapist arasındaki ilişki, güven, 
• Hastanın kişilik özellikleri, 
• İlave hastalık varlığı, 
• Kekemeliğin kişinin sosyal, mesleki yaşantısını etkileme düzeyi. 

Kekemelik tedavisi, kişinin konuşurken kendisini daha rahat hissetmesini sağlamayı, daha akıcı konuşabilmesini, iletişim becerilerini geliştirmeyi, korku ve endişeleri ile baş edebilmeyi öğrenmeyi amaçlar.  

Tedavi seçenekleri konusunda konuşma ve dil terapisti gerekli önerilerde bulunacaktır. Olası tedavi seçenekleri şunlardır: 

• Dolaylı terapi: Genellikle beş yaş altı çocuklarda uygulanır. Aile desteği ile çocuğun ev ortamında değişiklikler yapılır, iletişim kurma yöntemleri dolaylı şekilde öğretilir. Amaç çocuğa daha az baskı hissedeceği bir konuşma ortamının hazırlanmasıdır.  Çocuğun sözünün kesilmemesi, eleştirilmemesi, yavaş ve sakince konuşma ortamının sağlanması, aile içinde sırayla konuşma-dinleme seanslar vs denenebilir. Ancak hastalığın daha kötüye gittiği düşünülüyorsa direkt tedavilere geçilmelidir. 
• Doğrudan terapi: Çocuğun yaşına göre bazı standart tedavi programları vardır. Konuşma ve dil terapisti tarafından uygun tedavi protokolü seçilir. Aile desteği ile uygulanır. Çocuğun yaşı ilerledikçe tedavi güçleşir, tedavi süresi uzar. Amaç çocuğun kekemeliği daha iyi anlayabilmesi, akıcı konuşma sağlanması, deneyim paylaşımı, çocuğun üzerindeki baskı unsurlarının azaltılmasıdır. 
• Bilişsel davranışçı terapi: Daha çok kekemeliğe bağlı gelişen psikolojik sorunlarla mücadele için faydalıdır.  
• Cihaz kullanılması: Kişinin sesini bir saniye gecikmeli veren, frekansını kaydıran farklı cihaz seçenekleri vardır. İşitme cihazı gibi kulağa takılır. 

Fotoğraf: cottonbro studio