Kanserlerde radyoterapiye (ışın tedavisi) genel bakış

İyonize radyasyon ışınları kullanılarak tümörü küçültmek ve kanserli hücreleri yok etmek için kullanılan bir tedavi yöntemidir. Radyasyon onkologları kontrolünde uygulanır. 

Tek başına bir tedavi yöntemi olarak kullanılabileceği gibi diğer kanser tedavileri ile birlikte de planlama yapılabilir. 

Bazı kanser türlerinde radikal cerrahi tedavi ile eşdeğer sonuçlar alınır. Kanser hastalarının yarısında tedavinin bir parçası olarak radyoterapi uygulanmaktadır.  

Kullanım Amacı: 

• Bazı kanser türlerinde birincil tedavi yöntemi olarak kullanılabilir. 
• Cerrahi tedavi öncesi tümörü küçültmek ve ameliyat başarısını artırmak amacıyla kullanılabilir. 
• Bazı hastalarda cerrahi tedavi sonrası olası kanser kalıntısı hücrelerin öldürülerek nüksler önlenebilir. 
• Bazı kanser türlerinde kemoterapi ile kombine uygulanabilir. 
• Palyatif tedavinin bir parçası olarak, tam tedavinin mümkün olmadığı bazı kanser hastalarında, hastanın yaşam kalitesini artırmak için kullanılabilir. 

Uygulamaya Hazırlık: 

• Hasta radyasyon onkoloğu tarafından değerlendirilir ve radyoterapi için uygun olup olmadığına karar verilir. 
• Hastaya planlama tomografisi çekilir. Bu sayede tümörün yeri ve sınırları belirlenir. Bu uygulama gereksiz radyasyon uygulamasının önüne geçmek için yapılır. 
• Radyasyon uygulanacak bölge işaretlenir. Bu şekilde her seansta aynı bölgeye ışın verilmesi amaçlanır. 
• Uygulanacak radyasyon şekli ve dozu belirlenir. 
• Sağlam vücut bölgeleri korumaya alınır. Bu sayede normal hücrelerin ışınlara maruz kalması ve yeni komplikasyonların gelişmesi engellenir. 
• Hastanın ne kadar süreyle ve ne sıklıkla tedavi alacağı planlanır. 
• Tedavi sürecince hasta belli sürelerle kontrol edilir. Tedavinin gidişatı ve olası komplikasyonlar, hastanın destek tedavisi ihtiyacı belirlenir. 

Uygulama Şekli: 

Radyoterapi farklı şekillerle uygulanabilir. Bu kanserin türüne, vücut içerisindeki yerleşim yerine göre değişir. 

Dışarıdan uygulama: En sık uygulama şeklidir. Üç boyutlu radyoterapi cihazları ile belirlenen bölgeye günlük 15-20 dakika süreyle, uygun dozda ışın verilir. Normal hücreler maksimum seviyede korunmaya çalışılır. Tedavi süreci çoğunlukla haftada beş gün uygulanır ve ortalama 2-3 ay kadar sürer.  

İçeriden uygulama: Radyoaktif madde, ince tel ya da tüpler şeklinde vücut boşluğuna veya cerrahi sonrası oluşan boşluğa yerleştirilir. Daha çok cerrahi tedavinin etkinliğini artırmak için kullanılır. Hastanede yatarak takip gerekir. 

Sistemik radyoterapi: Radyoaktif madde damardan veya ağızdan uygulanır. Daha çok üçcm ve altındaki tümörlerde tercih edilir. Hastanede yatarak takip gerekir. 

Radyoterapi esnasında hasta acı veya ağrı hissetmez. Birkaç dakika hareket etmeden durması yeterlidir. Hasta tedavi sonrası normal hayatına devam eder.  

Radyoterapi işlemi sonrası hasta radyasyon yaymaz, çevresindekilere zarar vermez. 

Olası yan etkiler: 

• Halsizlik, yorgunluk, 
• Işın verilen bölgede renk değişikliği, 
• Işın verilen bölgeye bağlı olarak yanma vs belirtiler, 
• Işın verilen bölge yakınındaki normal hücrelerde etkilenmeye bağlı bulgular olabilir. 

Dikkat edilmesi gereken hususlar: 

• Radyoterapi süresince dengeli beslenmeye dikkat edilmelidir. 
• Doktorunuz tarafından önerilen destek tedavileri uygulanmalıdır. 
• Radyasyon uygulanacak bölgeyi tahriş edecek traş olma, keselenme vs aktivitelerden uzak durulmalıdır. 
• Tedavi seansları arasında yapılması planlanan kontrol muayeneleri ve testleri aksatılmamalıdır. 
• Tedavi süresince tedaviyi aksatacak uzun süreli enfeksiyonlardan (zatürre vs) korunulmalıdır. 
• Tedavi bitiminden sonra planlanan kontrollere uyulmalıdır.