Kanser tedavisinde kemoterapi nedir?
Kanser türü ve evresine bağlı olarak bazı ilaçlar kanser hücrelerini baskılar ve yok eder. Antikanser olarak bu ilaçların kullanıldığı tedavi seçeneğine kemoterapi denir.
Kemoterapi kanser hastalarında hastalığın birincil tedavi aracı olarak kullanılabileceği gibi cerrahi, radyoterapi gibi diğer tedavilere destek olmak amacıyla da öncesinde veya sonrasında kullanılabilir. Amaç geride kanser hücresi bırakmamaktır. Tedavisi tam olarak mümkün olmayan bazı hastalar da yaşam kalitesini artırmak, şikayetleri azaltmak amacıyla palyatif olarak da kullanılır.
Kemoterapi tedavisi bir veya birden fazla ilacın birlikte uygulanması ile yapılır. Önceden belirlenmiş standartlara uygun kür şeklinde verilir. Kanser türü, evresi, hastanın yaşı, genel durumu, ilave hastalığının olup olmadığı gibi hususlar verilecek kemoterapi kürünü belirler.
Uygulama şekli:
İlaçlar çoğunlukla hastanede, tıbbi onkoloji birimlerinde, sağlık personeli gözetiminde damar içi, kas içi, ağızdan ya da cilt üzerine uygulanır. Bazı hastalarda mesane içi, kolon içi gibi lümenli yapılara da direkt uygulanabilir.
Genellikle tedavi kürü 3-4 hafta sürer. Ancak kanser türü ve hastanın özelliklerine göre süre farklılıkları olabilir.
Kemoterapi uygulanırken hasta ağrı ya da acı hissetmez. Bazen uygulama alanında lokal şişlik, kızarıklık vs oluşabilir, geçicidir.
Kemoterapinin olası yan etkileri:
Kemoterapi için kullanılan ilaçlar sadece kanser hücrelerine etki etmez. Normal vücut hücrelerine de etki eder. Bu nedenle yan etkileri diğer tedavi seçeneklerine göre nispeten daha fazladır. Bu yan etkiler çoğunlukla tolere edilebilir ve hastanın günlük yaşantısını etkilemez. Ancak bazen ciddi yan etkiler ortaya çıkabilir. Bu yan etkilerin şiddeti, kanser türü, kemoterapi ilacının türü, hastanın genel durumu, yaşı ve ilave hastalığının olup olmaması gibi faktörlere göre değişir.
Tedavi sürecinde tıbbi onkoloji uzmanları hastayı sürekli takip ederek yan etki oluşumunu önlemeye yönelik tedbirler alırlar. Hastaya beslenme tavsiyeleri verilir, destek tedavileri uygulanır.
Olası yan etkiler şunlardır:
- Halsizlik,
- Bulantı, kusma,
- Saçlarda dökülme,
- Ağız içinde ve diş etlerinde yaralar,
- Enfeksiyonlara yatkınlık,
- Ateş,
- Kanama bozukluğu,
- Cinsel istekte azalma veya artma,
- Kısırlık,
- Kas güçsüzlükleri, uyuşmalar,
- Ciltte kızarıklık, kaşıntı, kuruluk,
- İshal, kabızlık,
Kemoterapi yan etkileri ile mücadele:
- Hasta veya hasta yakınları ateş takibi yapmalı, ateş yükselmesi durumunda hemen doktoru ile iletişime geçmelidir.
- Bağışıklık sistemi zayıflayabilir, bu nedenle enfeksiyonlara yatkınlık artar. Kalabalık ortamlardan uzak durulmalı, enfeksiyonu olan kişilere yaklaşmamalıdır. Sarılma, öpüşme gibi sosyal faaliyetlere tedavi süresince ara verilmelidir. Günlük duş alınması tavsiye edilebilir.
- Canlı aşı uygulanmaz.
- Tütün ve tütün ürünleri kullanılmamalı, kullanılan ortamlardan uzak durulmalıdır.
- Beslenmesine dikkat etmeli, meyve sebze tüketmeli, diyetisyen tavsiyesine uymalıdır.
- Bol sıvı tüketimi kemoterapi yan etkilerini azaltmaya yardımcı olabilir.
- Ağız içi hijyenine dikkat etmeli, diş hekimi kontrollerini yaptırmalıdır.
- Kanama bozukluğu açısından traş olurken jilet kullanmamaya, yaralanmamaya çalışmalıdır.
- Bulantı hissi varsa ılık ya da soğuk yiyecekler, sıvı gıdalar tercih edilebilir. Ağır yemeklerden uzak durulmalıdır. Azar azar ve sık sık yemek yenebilir. Bulantı giderici ilaçlar doktor tavsiyesine göre alınabilir.
- Saç dökülmesi çoğunlukla geçicidir. Peruk vs kullanılabilir.
- Cildin korunması için nemlendirici kremler kullanılabilir. Aşırı sıcak veya aşırı soğuk duş almamalıdır.
- Paketlenmiş hazır gıdalardan, işlenmiş et ürünlerinden, hazır meyve sularından uzak durulmalıdır.
- Yan etkilerle mücadele için tamamlayıcı tıp uygulamaları denenebilir. Ancak bunlar doktorunuz gözetiminde kullanılmalıdır.