Eritrositlerin genç hallerine retikülosit denir. Tam olgunlaşmamıştırlar. Kemik iliğinde eritrosit gelişim evrelerinden bir tanesidir. İhtiyaç halinde eritrosit sayılarını artırabilmek için kemik iliğinden tam olgunlaşmadan salınabilirler. Normal eritrositlere göre daha küçüktürler. Retikülositlerin olgunlaşması için 2 gün kemik iliğinde, 1 gün de kan dolaşımında beklemeleri gerekir. Erken salınmaları halinde kanda retikülosit miktarı artar.
Kanda retikülosit seviyesinin artırılmasına ihtiyaç olunan akut kan kayıpları, artmış eritrosit yıkımı gibi durumlarda kemik iliği elindeki genç eritrositleri de kan dolaşımına göndererek eritrosit ihtiyacını karşılamaya çalışır.
Normal kanda hücrelerin %0,5-2 oranlarında retikülosit hücreleri bulunur. Kadınlarda veya deniz seviyesinden 1800 metre yüksekte yaşayanlarda retikülosit oranları daha yüksek olabilmektedir. Yenidoğan bebeklerde de doğumda %2-6 seviyelerinde olan retikülosit miktarı birkaç hafta içerisinde normale döner.
Ağır anemilerde kandaki retikülosit miktarı artar. Bu durum kan hemoglobin veya hematokrit seviyelerinin normale yakın olmasına sebep olarak yanlış değerlendirmelere sebep olabilir. Kandaki retikülosit sayısını da beraberinde değerlendirmek gerekir.
Retikülosit sayısı oran olarak ifade edildiği için kandaki eritrositlerin veya diğer hücrelerin azalması durumunda retikülosit seviyeleri rölatif yüksek görülebilir. Bu nedenle kandaki retikülosit sayısının incelenmesi çok daha önemlidir.
Kandaki retikülosit sayısı normalde 30.000-80.000/mm3 civarındadır. Retikülosit sayısı eritrositlerin üretim hızını gösterir. Eritrosit üretimi arttıkça retikülositler kemik iliğinden daha erken ayrılırlar.
Yüksek retikülosit sayısı olan hastada anemi varlığında, tedaviye rağmen retikülosit sayısının yaklaşık bir hafta sonra düzelmemesi ağır anemi varlığını gösterir.
Düşük retikülosit sayısı ise anemi ile birlikte görülüyorsa kemik iliğinin yetmezliğinin önemli bir bulgsudur.
Ani kanamalarda veya damar içerisinde hücrelerin öldüğü hemoliz durumlarında retikülositlerin dolaşıma geçebilmesi için yaklaşık 5-7 güne ihtiyaç vardır.
Retilükosit sayısının doğru tespit edilmesi ve kemik iliğinin üretiminin değerlendirilmesi için farklı oran ve indeksler kullanılabilir. Örneğin “düzeltilmiş retikülosit oranı” veya “retikülosit üretim indeksi” bunlardan bazılarıdır.
Ayrıca retikülosit sayıları ile ilgili farklı hesaplama teknikleri de kullanılabilir. Bunlardan bazıları:
- Retikülosit yüzdesi (RETIC%)
- Retikülosit sayısı (RETIC#)
- Ortalama retikülosit volümü (MCV r)
- Ortalama retikülosit sellüler hemoglobin konsantrasyonu (CHCM r)
- Retikülosit sellüler hemoglobin (CH r)
- Retikülosit dağılım genişliği (RDW r)
- Retikülosit hemoglobin dağılımm genişliği (HDW r)
- Retikülosit sellüler hemoglobin dağılım genişliği (CHDW r)
Retikülosit artışının en sık görüldüğü nedenler:
- Herediter sferositoz
- Hemoliz
- Paroksismal Nokturnal Hemoglobinüri
- Otoimmün hemolitik anemi
- Mikroanjiyopatik Hemolitik Anemi
- Hemolitik üremik sendrom
- Kemik iliği hastalıkları
Retikülosit azalmasının en sık nedenleri:
- Ağır kanama
- Ağır anemi
- Diamond-Blackfan anemisi,
- Aplastik kriz
- Kemik iliğinin baskılandığı durumlar
- Kemik iliği hastalıkları
- Lösemiler
- Viral enfeksiyonlar
- B12 vitamini eksikliği
- Shwachman-Diamond sendromu
Fotoğraf: SMart