Akciğerler vasıtasıyla kana geçen serbest oksijen kanda eritrositler tarafından depolanarak dokulara kadar taşınır ve dokulardaki karbondioksit ise tekrar akciğerlere iletilir. Bu mekanizmada en önemli role sahip olan eritrositlerin kandaki dağılımlarında büyüklük farkları olup olmadığı eritrosit dağılım genişliği (RDW) testi ile ortaya koyulur.
Normalde kandaki olgun eritrositlerin aynı büyüklükte olmaları beklenir. Eritrositlerin büyüklükleri değiştikçe hem kapasiteleri hem de fonksiyonları etkileneceğinden birçok hastalığın oluşmasına neden olabilir. Ayrıca birçok hastalık da bu boyut farklılıklarına sebep olarak semptomlarını gerçekleştirir. Örneğin kanda anemi ortaya çıkmadan önce eritrositlerin büyüklükleri (RWD değeri) artmaya başlar. Çünkü genç eritrositlerin daha az üretilmesi olgun eritrositlerin sayısında artışa ve eritrosit büyüklüklerinin rölatif artmasına neden olmaktadır. Talasemi taşıyıcılığında RWD normal iken demir eksikliği anemisinde RWD değeri artmaktadır. RDW değerleri anemi dahil birçok tıbbi durumun değerlendirilmesinde kullanılır.
RDW (eritrosit dağılım genişliği) eritrositlerin büyüklüklerinin farklı yorumlanması ile farklı testlerle de değerlendirilmektedir. Bunlardan başlıcaları RDW-CV ve RDW-SD’dir.
RDW-CV en büyük eritrosit hacmi ile en küçük eritrosit hacmi arasındaki farkı raporlar. RDW-CV, bir standart sapmadaki eritrositlerin histogramdaki genişliğinin MCV‘ye (ortalama eritrosit hacmine) bölünmesi ile yüzdelik değer üzerinde oran şeklinde bulunur. Eritrosit dağılım genişliğinin varyasyon katsayısı olarak da ifade edilir. RDW-CV’nin normal değeri % 14’ü geçmez. RDW-CV yalnızca eritrositlerin ortalama hacmine değil, aynı zamanda dağılım eğrisinin genişliğine de bağlı olduğu için eritrosit boyutlarındaki gerçek değişimi yansıtmayabilir.
RDW-CV eritrositlerin çap farklılıklarını (anisositozu) gösterdiğinden anisositozun belirgin olduğu tablolarda ve özellikle de mikrositozla seyreden anemilerde ayırıcı tanıda kullanılmaktadır. Örneğin demir eksikliği anemisinde RDW-CV artmışken, beta talasemi taşıyıcılığında normal olmaktadır.
RDW-CV değerinin yüksekliği veya düşüklüğü ciddi hastalıkların belirtisi olabilir. RDW-CV testi ile vücuttaki olgunlaşmamış büyük eritrositler veya olgun küçük eritrositlerin tespiti ve yol açtığı hastalıkların teşhisi yapılır. Eritrositler arasındaki boyut farkının fazla olması RDW-CV değerinin yüksek olmasına neden olur. Kemik iliğinde üretim aktivasyonu arttığı zaman RDW-CV değeri de yükselir.
RDW-CV Normal Değerleri:
RDW-CV testi tek başına yapılmaz. Bu test RDW-SD testi ile birlikte yapılır. Her iki testin normal değer aralıkları şu şekildedir.
RDW-CV
Kadınlarda %11,9-14,5
Erkeklerde % 11,8-14,6
RDW-SD
Kadın ve erkeklerde 29-46 fl
RWD-CV yüksekliği:
Kanda RDW-CV genellikle MCV testi ile birlikte yapılır. RDW-CV yüksekliğinde genellikle hastalarda halsizlik, el ve ayaklarda soğukluk ve uyuşma, baş dönmesi, sarılık, saç dökülmesi, unutkanlık ve tırnaklarda kırılmalar görülebilmektedir. RDW-CV yüksekliği görülen hastalarda mutlaka tıbbi müdahale gerekebilir ve ilerleyen zamanlarda akciğer hasarına bağlı nefes darlığı, kalp büyümesi, karaciğer yetmezliği, kanser gibi daha ciddi problemlerle karşı karşıya kalınabilir.
RDW-CV düşüklüğü nedenleri:
- Demir eksikliği anemisi ve diğer anemiler
- B6 vitamini eksikliği
- Talasemi
- Eklem iltihabı
- Hemoglobin E hastalığı
- Kanama
RDW-CV ile MCV değerleri ilişkisine göre olası durumlar:
- RDW-CV düşük ve MCV yüksek ise makrositik anemi
- RDW-CV düşük ve MCV düşük ise mikrositik anemi
- Normal RDW-CV ve MCV düşük ise:
- Hemoglobin E hastalığı
- Kronik anemi
- Normal RDW-C ve MCV yüksek ise:
- Aplastik anemi
- Kronik karaciğer hastalığı
- Kemoterapi alınması
- RDW-CV yüksek ve MCV normal ise:
- Orak hücre anemisi
- Demir eksikliği anemisi
- Karaciğer hastalığı
- RDW-CV yükse ve MCV düşük ise:
- Orak hücre anemisi
- Demir eksikliği anemisi
- RDW-CV yükse ve MCV yüksek ise:
- Folik asit eksikliği
- B12 Eksikliği
- Hemolitik anemi
- Miyelodisplastik sendrom (kemik iliği hastalığı)
- Kronik karaciğer hastalığı
Fotoğraf: Karolina Grabowska