Kanda nötrofil sayısında artış, Nötrofili
Tam kan sayımında nötrofil sayısının 7500/mm3’ün üzerinde olması durumuna nötrofili denir. Nötrofiller kandaki beyaz kan hücerlerinden (lökositler) bir tanesidir. Lökositlerin artışı olarak ifade edilen lökositozun en sık artan hücreleri nötrofillerdir. Nötrofiller bazen granülosit olarak da adlandırılır. Kandaki nötrofil sayısının artması en sık inflamasyonlara cevap olarak gelişen bir bulgudur. Tam kan sayımındaki nötrofil sayısı sadece kan dolaşımındaki nötrofillerin sayısıdır. Oysa nötrofiller kemik iliğinde, kanda, dokularda ve kandan dokulara geçiş aşaması olan marjinasyon bölgelerinde birikir.
Nötrofillerin sayısının artması üretim ve kullanılma aşamalarındaki herhangi bir evrede olabilir. Bu aşamalar:
- Kemik iliğinde yapımının artması
- Kemik iliğinden salınımının hızlanması
- Kandan dokulara geçişinin azalması sonucu kanda yüksek miktarda kalması
- Dokulardaki ve marjinasyon havuzundaki nötrofillerin kana geçmesi
Nötrofiller kandaki eritrosit, megakaryosit, eozinofil , bazofil ve monositler hücreleriyle birlikte aynı progenitör hücreden farklılaşarak gelişir. Progenitör hücrenin çoğalması IL-3 ve GM-CSF proteinleri tarafından uyarılır. G-CSF proteini ise olgunlaşmalarını başlatır ve hızlandırır. Kandaki her bir hücrenin hangisinin artırılacağını ve hangisinin azaltılacağını koordine eden farklı proteinler bulunmaktadır.
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
Nötrofil yapımı inflamatuar uyarıların varlığında artar. İhtiyaç halinde kemik iliğindeki deponun salınması ile dolaşımdaki nötrofil sayısı 4-5 saatte 2-3 katına çıkabilir.Dolaşımdaki nötrofillerin yarıs damarların iç yüzeylerindeki endotel tabakasına tutunmuş olarak bekler ve stres anında dakikalar içinde dolaşıma salınırlar.
Kanda nötrofil sayısının artmasının sebepleri üretimin artması (reaktif artış, myeloproliferatif artış), salınımın azalması (etiocholanolone, endotoksin), dokulara marjinasyonun azalması (epinefrin) veya kandan dokulara geçişin azalması (adrenal steroidler, prednizolon) olabilir.
En sık nötrofili nedenleri:
- Yalancı artış
- Trombosit kümeleşmesi
- Krioglobulinemi
- Primer artış
- Herediter nötrofili
- Kronik idiopatik nötrofili
- Myeloproliferatif hastalıklar(KML, KNL, PV gibi)
- Familyal myeloproliferatif hastalıklar
- Konjenital anomaliler ve lökomoid reaksiyon
- Down Sendromu
- Lökosit Adezyon eksikliği
- Sekonder artışlar
- Enfeksiyon,inflamasyon
- Zehirlenmeler
- Hipoksi
- Stres (fizik, emosyonel,ağır egzersiz, cerrahi sonrası, travma, elektrik çarpması vb.)
- Myokard infarktüsü
- Sigara
- İlaçlar
- Steroidler
- Epinefrin
- Lityum
- ATRA
- G-CSF
- GMCSF
- Solid Tümörler
- Sıcak çarpması
- Kemik iliği stimulasyonu (Hemoliz gibi)
- Geçirilmiş dalak ameliyatları (Aspleni ve hipospleni)
- Yeni aşı yapılmış olması
- Yılan sokması
- Gebelik veya doğum
Nötrofil artışı olan hastalarda mutlaka periferik yayma yapılarak durum doğrulanır ve yalancı lökositoz ekarte edilir. Çünkü bazen laboratuvar çalışmaları esnasında kanın beklemesi sürecinde trombositlerin kümelenmesi cihazlarda nötrofil artışı olarak algılanabilmektedir. Bazen de cihazdan kaynaklanan nedenlerle artış tespit edilmiş olabilmektedir. Bu nedenlerle kan örneği mikroskop ile incelenerek yeniden sayım yapılmalıdır.
Nötrofil artışı eşlik eden diğer semptomlarla birlikte değerlendirilir. Örneğin enfeksiyon belirtileri semptomatik hale gelmiş veya iyice ağırlaşmış olabilir. Aynı zamanda kandaki diğer hücrelerin artışı veya azalması da nötrofil artış sebepleri hakkında yorumları etkileyeceğinden birlikte değerlendirilir. Bu değerlendirmelerin sonucunda tıbbi müdahale gerekebileceğinden dolayı hemogram testinizde bu şeklide bir artış var ise mutlaka hekiminize danışınız.
Kanda nötrofil sayısında azalma, Nötropeni
Nötropeni en sık görülen lökopeni tipidir. Granülositopeni olarak da ifade edilir. Kandaki nötrofil sayısının 1500/mm3’ün altında olması halidir. Normal şartlarda kemik iliğinde nötrofillerin üretimi çok hızlıdır. Günde 100 milyardan fazla nötforil üretilir. Ancak nötrofillerin ömrü ise 6-8 saat gibi çok kısadır. Enfeksiyonlar ve inflamasyon, aşırı stres, şiddetli egzersiz, adrenalin ve epinefrin yüksekliği nötrofil üretimini hızlandırır.
Vücudun direnci kandaki nötrofil sayısı ile doğrudan ilişkilidir. Kandaki nötrofil sayısı 1500/mm3’den fazla olduğunda vücut direnci normaldir. 1000-1500 arasındaki kan nötrofil sayısı varlığında vücut direnci hafif derecede bozulmuştur. 500-1000 arasındaki nötrofil sayısı varlığında vücut direnci orta derecede bozulmuştur. 500’den az sayıda nötforil varlığında vücut direnci ileri derecede bozulmuştur.
Nötropeni vücudun enfeksiyonlara yatkınlığını artırır. Enfeksiyon ile karşılaşan vücudun savunmasında oluşan belirtiler daha az oluşur. Hastada ani gelişen menenjit veya pyüri gibi hastalıklar belirtiler aşamasını hızlı geçerek oluşabilir.
Nötropeni acil bir sağlık sorunudur ve hızlıca tıbbi müdahale gerektirir. Nötropeni durumlarında hastalarda en sık oluşan klinik tablo aplastik anemi, akut lösemi veya ilaca bağrı agranülositoz durumları olabilir.
Nötropeni genellikle diğer kan hücrelerinde düşüklüklerle birlikte görülür. Anemi ve trombositopeni sık eşlik eder. Birlikte olmaları haline pansitopeni denir. Aplastik anemi veya akut lösemi durumlarında da pansitopeni gelişebilir. Bu durumlar birbirleriyle ilişkili mekanizmalar sebebiyle oluşur.
Nötropeni nedenleri nelerdir?
- Nötrofillerin çoğalmasındaki bozukluklar
- Kemik iliğini etkileyen hasarlar ve durumlar
- Radyasyon
- İlaçlar
- Antikanser ilaçlar
- Antiviral ilaçlar
- Kortikosteroidler
- Fenotiyazinler
- Ampisilin
- Metisilin
- Sulfonamidler
- Prokainamid
- Antitiroid ajanlar
- Paroksismal noktürnal hemoglobinüri
- Hepatit
- Kimyasallar
- Benzen
- DDT
- Arsenik
- Bizmut
- Kemik iliğinin iltihabi durumları
- Enfeksiyonlar
- Hepatitler
- Parvovirus enfeksiyonu
- AIDS
- Tüberküloz
- Mikoplazmalar
- Akut ve kronik lösemiler
- Kanser ve metastazları
- Kemik iliğinin fibrozisi
- Agnojenik myeloid metaplazi
- Geç dönem polistemia vera
- Granülomatöz infiltrasyonlar
- Tüberküloz
- Enfeksiyonlar
- Kemik iliğini etkileyen hasarlar ve durumlar
- Nötrofillerin olgunlaşmasındaki bozukluklar
- B12 vitamini eksikliği
- Folat eksikliği
- Nötrofillerin dağılımındaki bozukluklar
- Endotoksinler (Ağır bakteriyel enfeksiyonlardan sonra)
- Ağır protein-enerji malnutrisyonu
- Akciğerlerde kompleman aracılı lökoaglutinasyon
- Kalıtsal durumlar
- Siklik nötropeni
- Ciddi konjenital nötropeni (Kostman sendromu)
- Shwachman-diamond sendromu
- Nötrofillerin hızlı yıkıma uğraması
- Şiddetli sepsis
- Anafilaksi ile aşırı nötrofil kullanımı
- İlaçlar
- Fenilbutazon
- Sulfonamidler
- Klorpromazin
- Klorpromazidler
- Otoimmün hastalıklar (Örneğin Felty sendromu)
- Dalakta aşırı yıkıma sebep olan hastalıklar