Kabakulak Aşısı
Kabakulak, parotis bezinde şişlik, ağrı ve yutkunma güçlüğü ile seyreden, damlacık yoluyla bulaşan, yetişkinlerde kısırlık, sağırlık, ensefalit, menenjit gibi ciddi hastalıklara yol açabilen viral bir hastalıktır. Hastalığın görülme insidansı 5-9 yaş aralığında pik yapsa da yetişkinlerde hastalık sonrasında orşit, menenjit, nadiren ensefalit, kalıcı nörolojik hasar oluşabilir. Ölü kabakulak aşısı 1948 yılında kullanılmaya başlanmış, ancak kısa süreli etkisi ve düşük immun cevabı nedeniyle yerini canlı zayıflatılmış aşılara bırakmıştır.
Kabakulak aşısı türleri nelerdir?
Canlı zayıflatılmış bir aşı olan kabakulak aşısının Jeryl-Lynn, RIT 4385, Leningrad-3, Leningrad-Zagreb, Urabe Am9, S79, Rubini gibi farklı suşları 1960’dan bu yana kullanılmıştır. Ancak Rubini suşu ile elde edilen düşük serokonversiyon düzeyi nedeniyle DSÖ, bu suşun ulusal bağışıklama programlarında kullanılmamasını tavsiye etmiştir. Diğer kabakulak suşlarıyla ilgili en büyük tartışma aseptik menenjit riski üzerinden yapılmaktadır.
- Jeryl Lynn suşu: 1967 yılında kullanılmaya başlanmış ve 1977 yılından itibaren de rutin aşılama programlarına dâhil edilmiştir. Aşı %80-100 arasında bir etkinliğe sahiptir. Bu suşun aseptik menenjite neden olduğu gösterilmemiştir. Yapılan çalışmalarda 0,5-1 vaka/100.000 aşı tespit edilmiştir. Ancak bu vakalarında aşı ile bağlantılı olup olmadığı tartışmalıdır.
- RIT 4385: Jeryl Lynn suşunun baskın viral klonundan elde edilmiş olup etkinlik ve yan etkiler bakımından Jeryl Lynn gibidir.
- Leningrad-3 suşu: Rusya’da üretilen suş 1980 yılından itibaren rutin aşılama da kullanılmaya başlanmıştır. Etkinliği %89-98 arasındadır. Bu suş ile aşı sonrası aseptik menenjit arasında nedensel bir ilişki kurulmuştur. Yapılan çalışmalar 20-100 vaka/100.000 doz aşı tespit edilmiştir.
- Leningrad-Zagreb (LZ) suşu: Hırvatistan ve Japonya’da üretilmekte olan suşun etkinliği Leningrad-3 suşuna benzemektedir. Brezilya’da 1998’de bu suşu kullandıktan sonra bir aseptik menenjit salgını rapor edilmiş ancak salgının en yoğun olduğu hafta boyunca 100.000 nüfus başına 1,4 – 4,2 oranında bir insidans oranı gözlenmiştir. Bu oran Sovenya’da yapılan bir çalışmada 2 olarak tespit edilmiştir. Mısır’da yapılan geniş çaplı bir çalışmada olduğu gibi birçok bazı çalışmada bu suş ile aseptik menenjit arasında anlamlı bir ilişki tespit edilmemiştir.
- Urabe Am9 suşu: İlk olarak Japonya’da kullanılmaya başlanan suşun etkinliği %92-100 arasındadır. Bu suş ile İngiltere’de yapılan bir çalışmada 9 vaka/100.000 aşı, Japonya’da 49 vaka/100.000 aşı, başka bir çalışmada ise 100 vaka/100.000 aşı tespit edilmiştir.
Dünya Sağlık Örgütü, Jeryl Lynn ve Leningrad-Zagreb aşı suşları arasında risk farklılıkları olmadığı, biyolojik olarak ilişkisi kanıtlanmış bir menenjit vakası bulunamadığı, risk ilişkisi muhtemelen Aşı Sonrası İstenmeyen Etki izlemesinin ardından artan duyarlılığın bir sonucu olduğu, vakaların aşılamadan 2-3 hafta sonra ortaya çıktığı, klinik olarak hafif seyrettiği, vakaların düzeldiği ve bu suşların yapılan rutin programlarda algılanan risk-fayda oranı kabul edilebilir olduğu sonucuna varmıştır.
Kabakulak aşısı nasıl uygulanır?
Kabakulak aşısı tekli, ikili (Kızamık- Kabakulak), üçlü (Kızamık- Kızamıkçık- Kabakulak) ya da dörtlü (Kızamık- Kızamıkçık- Kabakulak- Suçiçeği) aşı olarak kullanılabilir. Genellikle MMR formunda 12.ve 48. ayda uygulanır.
Kabakulak aşısı sonrası olası yan etkiler nelerdir?
Enjeksiyon yerinde kızarıklık, ağrı, ateş, halsizlik, uyuşukluk görülebilir. Nadiren anaflaksi riski taşır.
Kabakulak yetişkinlerde kullanılır mı?
Daha önce aşılanmamış, endemik bölgede yaşayan veya endemik bölgelere seyahat edecek olan adölesanlarda ve yetişkinlerde kullanılabilir
Kabakulak aşısı kimlere uygulanmaz?
Daha önceki dozlarda şiddetli alerjik reaksiyon gelişenlerde, neomisin allerjisi olanlarda uygulanmaz. Yüksek ateş ile seyreden hastalıklarda tablo iyileşene kadar uygulanmaz. Ağır immun yetmezlik durumunda ve gebelerde kullanılmaz. Aşılamadan sonraki 1 ay içinde gebe kalmayınız.
Kabakulak aşısı nasıl muhafaza edilir?
Liyofilize Formülasyon: 2-8°C’de muhafaza edin, ışıktan koruyun, dondurulabilir.
Sulandırma Solusyonu: Oda sıcaklığında veya buzdolabında saklayın.
Sulandırılmış Formülasyon: 2-8°C’de buzdolabında muhafaza edin, ışıktan koruyun, 8 saat içinde kullanılmayan flakonları atın.