İkinci ve üçüncü ayında bebek gelişimi:
İkinci ve üçüncü ayında bebek gelişimi hızla belirginleşmeye başlamıştır. Bu yazıda hafta hafta bebek gelişimini inceleyeceğiz.
-
5 – 6. hafta:
Bebeğiniz artık minik bir susam tanesi büyüklüğündedir. Kanınızda bir nokta kadar olan bu canlı embriyo olarak adlandırılır. Amniyotik kese içerisinde, etrafında amniyon sıvısı olacak şekilde yer alır. Amniyon sıvısı onu tehlikelerden korumaktadır. Gebelik testlerinde Beta HCG düzeyi 1500-2400 mg/dl civarındadır. Transvajinal ultrason ile amniyotik kese görülebilir. Her gün 1-2 mm büyümektedir. Gebelik kesesine yakın yerleşimli gebelik kordonu (yolk sac) şekillenmektedir. Alışveriş devam etmektedir.
Embriyoda dolaşım sistemi devreye girmeye başlar. En ilkel şekliyle damarlar oluşmaya başlar. Kalp atımları henüz ultrason ile duyulamayabilir ancak zayıf bir şekilde atımlar başlar.
Embriyodaki hücreler bir sıra halinde dizilir ve nöral tüp oluşmaktadır. Nöral tüp beyin ve omuriliği oluşturacak yapıdır. Embriyo gelişiminin en önemli parçalarındandır. Bu gelişim aşamasının herhangi bir yerinde oluşacak sorunlar nöral tüp defekti diye adlandırılan bir dizi doğumsal anomaliye neden olur. En sık görülen doğumsal anomalilerdendir.
Nöral tüp gelişim sürecinde beş ayrı noktada yer alan açıklık haftalar içerisinde kapanır. Nöral tüp defektlerinde bu açıklıkların kapanmasında sorun yaşanır. Sorun yaşanan bölgeye göre anomaliler gelişir. Kapanma sorunu nöral tüpün kuyruk kısmından itibaren kanal boyunca bir yerde ise spina bifida, baş kısmında ise anensefali gelişebilir. Nöral tüp kapanma sorunları çoğunlukla gebede folik asit eksikliğine, yüksek ateşe, ilaçlara veya teratojen diye adlandırılan fetüs gelişimine zarar veren ajanlara bağlı olabilir.
Bu haftadan itibaren plasenta görevini yapmaya iyice odaklanmıştır. Bebek 6. haftada iyice büyümeye başlar. 4 mm’yi geçmiştir. Ortalama olarak bir mercimek büyüklüğündedir. Hızla büyümeye devam eder ve haftanın sonunda 3 katına çıkar.
Kalp atımları daha düzenlidir ve dakikada 150 atıma kadar çıkabilir. Vücut C şeklinde bükülüdür. Kol ve bacakların gelişeceği tomurcuklar belirginleşir. Burun, ağız ve kulak yapısı şekillenmeye başlar. Bağırsaklar oluşmaktadır. Akciğerler şekillenmektedir. Sırtta omurlar belirginleşmektedir.
6. haftadan itibaren anne adayı hamileliği iyice hissetmeye başlar. Karnı büyümektedir. Bulantı, kusma olabilir. Hormonal değişikliklere bağlı gebelik belirtileri görülür.
-
7 – 8. Hafta:
Embriyonun boyu 9-13 mm civarına ulaşmıştır. 8. Haftanın sonunda 20 mm’yi geçecektir. Rahim portakal büyüklüğündedir. Etraf dokulara bası yapmaya başlar, buna bağlı sık idrara çıkma gibi şikayetler olabilir. Hamilelik belirtileri iyice kendini göstermeye başlamıştır.
Baş kısmı diğer kısımlara göre daha belirgindir. Beyin ve yüz hızla gelişmektedir. Gözler, burun delikleri görülmeye başlar. Kulak kepçesi, karaciğer ve üst dudak oluşmaya başlar. Kalp hızı artar. 120-160 vuru/dakika civarındadır. Kalp atım hızının 85’in altına düştüğü durumlarda gebelikle ilgili bir sorun var demektir. İyi değerlendirilmesi gerekir. 8. haftanın sonunda rahimde büyüyen bebeğiniz artık fetüs olarak adlandırılır.
-
9. Hafta:
Fetus 2-3 cm boya ve 3 gram ağırlığa ulaşmıştır. Ayakları ve ayak parmakları artık ortaya çıkmaya başlar. El ve ayak parmakları aralarında perde olacak şekilde gelişmektedir. Kollar dirsekten hafif bükük bir şekildedir.
Fetusun yaşamsal iç organları artık iyice şekillenmeye başlamıştır. Pankreas, karaciğer, dalak, timüs göreve başlar. Beyin ve sinir sistemi arasında bağlantı kurulmaya başlar. Artık el ve kol hareketleri anne adayı tarafından hissedilmese de görülebilir. Bebeğin yüz hatları belirginleşmeye başlar. Burun delikleri, ağzı, gözleri, göz kapakları, kulak memeleri gelişimlerini bitirmek üzeredir.
Halen anneden plasenta aracılığıyla oksijen alışverişini sağlasa da fetusun kalp kapakçıkları ve odacıkları da gelişmektedir. Fetusun ense kısmı geliştiğinden başını biraz daha dik tutabilir, çevirebilir.
- 10. Hafta:
Fetus artık insana iyice benzemeye başlamıştır. Kemik ve kıkırdak dokular oluşmaya başlar. Diz ve dirsek kıvrımları şekillenmektedir. Kollar uzamaya devam eder. Beyin, karaciğer, bağırsak, böbrek gibi hayati organları son şekillerini almaktadır. Sindirim başlamakta, idrar üretilmektedir. Kalp tamamen gelişmiştir. Saçlı deride ince tüylenme başlamıştır. Diş etleri ve çene yapısı şekillenmektedir. Fetusun boyu 3-4 cm civarındadır. Ortalama olarak bir kayısı boyutundadır.
- 11. Hafta:
Bebeğin cinsiyeti henüz ultrasonografi ile tespit edilemese de belirginleşmeye başlar. Saç oluşmaya başlar, dil, damak ağız içinde yerine oturmaktadır. Kulaklar belirginleşmeye başlar. Kafa yapısı şekillenmektedir. Kafa tüm vücudun üçte biri kadardır. Ellerini açık kapatabilir. Bebek hareketlidir, boyu 4 cm civarındadır.
- 12. Hafta:
12. haftanın sonunda gebeliğin ilk üç ayı bitmiş ve organ gelişiminin yoğun olduğu riskli dönem atlatılmaktadır. Bebek boyu 4-7 cm, ağırlığı ise 15-20 grama ulaşır. El ve ayak parmakları birbirinden ayrılmış, ağızda emme hareketleri başlamıştır. Tüm iç organlar çalışmakta, idrar üretilmekte, bebek amniyon sıvısını yutmaktadır. Bebek ultrasonografi ile görünür vaziyettedir, ancak cinsiyet tespit edilemez.
- 13. Hafta:
Bebeğiniz artık ilk üç ayını tamamlamaktadır. Gelişim aşamalarının riskli bölümlerini geçtiğinden bu haftadan sonra, dışardan gelebilecek tehlikelere karşı daha güçlü bir savunması olacaktır. Anne adayının karnı büyümekte, karnında büyüyen bebeğini hissetmektedir. Gebeliğe bağlı şikayetleri iyice azalmıştır.
Bu haftada bebeğin parmak izi oluşur. Cinsiyet iyice belirginleşmiştir, ultrasonografide iyi bir gözlem ile görülebilir. Ultrasonografide ayrıca bebeğin hareketleri de izlenebilir. Daha önceleri vücut kafa oranındaki dengesizlik yavaş yavaş azalmaya başlar.