Hepatit B virüsü kronik hepatit, karaciğer sirozu ve hepatoselüler karsinomun en önemli etkenidir. Her yıl yaklaşık 700.000 kişi hepatit B ilişkili hastalıklar nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Bunun erken çocukluk döneminde aşılama ile önlenebilmesi nedeniyle DSÖ 1992 yılında Hepatit B aşısının ulusal programlara dâhil edilmesini önermiştir.
Hepatit B aşısı rekombınant teknoloji ile üretilmiş ve bazılarında olmamakla birlikte thiomersal ile korunmuştur.
Hepatit B aşısı nasıl uygulanır?
2 yaşından küçük çocuklarda uyluğun anterolateral kısmına ve 2 yaş ve üzeri çocuklarda deltoid kas içine (intramüsküler) enjeksiyon uygulanır. Daha düşük immün yanıta neden olacağından gluteal kasa ya da cilt altına uygulanmamalıdır. Trombositopenisi ya da kanama bozukluğu olan hastalara aşı istisnai olarak olarak deri altına uygulanabilir. Bebeklerin yanı sıra adolesanlar ve risk gruplarının da aşılanması hastalıkla mücadele açısından önemlidir.
Hepatit B aşısı doğumda ilk 24 saat içerisinde, 1. ay sonunda ve 6. ay sonunda uygulanır. Çocuklara, adolesanlara ve özellikle risk grupları olmak üzere yetişkinlere uygulanabilir.
Hepatit B aşısı tekli ya da ikili (Hepatit A- Hepatit B), beşli karma (DTaP-IPA-Hep B), altılı karma (DTaP-IPA-Hıb-HepB) şeklinde üretilmektedir. Doğumda tekli formu kullanılır.
Koruyuculuğu % 95.0 ’tir.
Riskli gebeliklerde Hepatit B aşısı nasıl uygulanır?
2000 gramın altında doğmuş olan bebeklerde, annede HBsAg (+) ise doğumda hemen hepatit B aşısı (doğumu takip eden 12 saat içerisinde) ve tercihen eş zamanlı olarak HBİG birlikte uygulanmalıdır.
HBIG’in eş zamanlı uygulanamadığı durumlarda, mümkün olan en kısa süre içerisinde, aşı uygulamasının takip eden 7 günden daha geç olmamak üzere yapılmalıdır.
HBIG aşının uygulandığı anatomik bölgeden farklı bir anatomik bölgeye uygulanır.
Annenin hepatit B durumunun bilinmediği durumlarda da bebeğin hepatit B aşısı hemen (doğumu takip eden ilk 12 saat içerisinde) yapılmalı, HBIG için annenin serolojisi kontrol edilmeli ve gerekiyorsa aşı uygulamasını takip eden 7 gün içerisinde HBIG uygulanması sağlanmalıdır.
Doğum ağırlığı 2000 gramın altında olanlarda, yapılmış olan Hepatit B aşısı, rutin Hepatit B aşısı uygulama şeması içinde sayılmamalı ve 2.doz 1.ayın sonunda, 3.doz 2. ayın sonunda, 4.doz 7. ayın sonunda aşı uygulanmalıdır. Bebeğe son aşı dozundan en erken dört hafta sonra, tercihen 9. ayda Anti-HBs ve HBsAg testleri bakılmalıdır.
Annenin hepatit B negatif olduğu biliniyor ise, 2000 gramın altında doğan bebeklerde, ilk hepatit B aşı dozu uygulaması 1 aylık olduğunda veya hastaneden taburcu edilirken yapılır ve aşı şeması 0, 1 ve 6. aylarda olacak şekilde tamamlanır.
Hepatit B aşısı için risk grupları nelerdir?
- Hemodiyaliz hastaları (Yaşa uygun dozun 2 katı uygulanır),
- Solid organ ve kemik iliği nakli adayları ve alıcıları,
- Sık kan ve kan ürünü kullanmak zorunda kalan kişiler,
- Madde bağımlıları,
- Hep-B taşıyıcılarının aile içi temaslılardan aşısız olanlar (Bu gruba aşı yapılmadan önce tarama yapılması önerilir).
- Çok sayıda cinsel eşi olan ve para karşılığı cinsel ilişkide bulunan kişiler,
- Eşcinsel/biseksüel erkekler,
- Hep-B dışında kronik karaciğer hastalığı olan kişiler,
- Cezaevlerinde ve ıslahevlerinde bulunan hükümlüler ve çalışanlar (Bu gruba aşı yapılmadan önce tarama yapılması önerilir),
- Berberler-kuaförler, manikür-pedikürcüler,
- Piercing, kalıcı dövme yaptırmayı planlayan kişiler,
- Zihinsel engelli bakımevlerinde bulunan kişiler,
- Yetiştirme yurtlarında bulunan kişiler,
- Güvenlik personeli (asker, polis vb. arasında kan ve hasta çıkartıları ile temas riski yüksek olanlar)
- Kazalarda ve afetlerde ilk yardım uygulayan kişiler,
Bu risk gruplarının dışında, hekimin yüksek risk nedeniyle aşı uygulanmasını uygun bulduğu kişilere sağlık kuruluşlarında aşı uygulaması yapılmalıdır.
Hepatit B aşısı sonrası olası yan etkiler nelerdir?
Enjeksiyon yerinde kızarıklık, ağrı, ateş, halsizlik görülebilir. Nadiren lenfadenopati ve anaflaksi riski taşır.
Hepatit B aşısı kimlere uygulanmaz?
Daha önceki dozlarda şiddetli alerjik reaksiyon gelişenlerde uygulanmaz. Yüksek ateş ile seyreden hastalıklarda tablo iyileşene kadar uygulanmaz. Gebelerde kesin risk varlığında kontrol altında uygulanabilir.
Hepatit B aşısı nasıl muhafaza edilir?
2-8°C’de muhafaza edilmelidir. Dondurulması uygun değildir. Direkt güneş ışınlarına maruz bırakmayınız.
Fotoğraf: Thirdman