Hepatit A Hastalığı
Hepatit A hastalığı, temaslı kişiler, kontamine su ya da yiyeceklerle bulaşan, kolayca yayılabilen, bazen ölümcül seyredebilen, aşı ile korunabilen, viral karaciğer iltihabıdır. Çoğu vaka hafif seyretmekle birlikte bazen ciddi sorunlar oluşturabilir. Hastalığı geçirenlerin ömür boyu bağışıklık kazandığı öngörülür. Aşıyla önlenebilir.
Hepatit A hastalığı nasıl bulaşır?
Hepatit A virüsü hastalığın nedenidir. Virus fekal – oral yolla (kontamine su, gıda, eşyalar, kirli eller vs) aşılanmamış ya da doğal bağışıklığı olmayan kişilere bulaşır. Yetersiz hijyen, uygunsuz gıda, kirlenmiş su kaynakları, korunmasız cinsel ilişki, erkeklerin erkeklerle yatığı cinsel ilişki, damar içi madde kullanımı bulaş açısından risk teşkil eder. Hızlı bulaşır ve salgınlara neden olabilir.
Hepatit A hastaları belirtilerin başlamasından iki hafta önce, bağışıklığı olmayan ve temas edilen kişilere bulaştırmaya başlar.
Hastalık bazen herhangi bir bulgu vermeden geçer. Hepatit A virusu karaciğer hastalığına çok nadir neden olur. Vakaların %1’inden azında ölümcül karaciğer yetmezliği gelişir.
Hepatit A hastalığı için riskli bölgeler nerelerdir?
Hastalık kötü sağlık koşulları ve düşük hijyenin olduğu gelişmemiş ve az gelişmiş ülkelerde daha yaygındır. Bu ülkelerde toplumun büyük kısmı hepatit A virüsüne karşı doğal bağışıklık kazanmıştır. Gelişmiş ülkelerde hastalık daha az görülür ama doğal bağışık oranı az olduğundan kısa sürede salgınlara neden olabilir.
Kuzey Afrika, Hindistan, Bangladeş, Pakistan, Nepal, Orta Doğu, Güney Amerika, Orta Amerika ülkeleri hepatit A hastalığı için riskli olabilir. Bu bölgelere seyahat edecek kişilerin önceden hepatit A aşısı olmaları faydalıdır.
Hepatit A hastalığı açısından kimler risk altındadır?
Hijyen koşullarının kötü olduğu yerlerde özellikle toplu halde yaşayan herkes risk altındadır. Özellikle okullar, askeri tesisler, işyerleri, dini yerler risklidir. Ayrıca aşağıdaki gruplar risk altındadır:
- Hepatit A hastasının yakın temasları (okul arkadaşları, iş arkadaşları, aile bireyleri vs),
- Başka erkeklerle seks yapan erkekler,
- Damar içi uyuşturucu enjekte eden insanlar
- Bazı meslek mensupları (kanalizasyon işçileri, evsizler barınağı gibi kişisel hijyen düzeylerinin zayıf olabileceği kuruluşlarda çalışanlar, hayvanat bahçesi çalışanları, hijyen koşullarının kötü olduğu bölgelerde okul çalışanları vs)
Hepatit A hastalığının belirtileri nelerdir?
Hepatit A hastalığı çoğunlukla hafif seyreder, ciddi bir hastalık oluşturmadan iyileşir. Özellikle küçük çocuklarda hiçbir belirti vermeyebilir. Hastalık yetişkinlerde daha ağır seyreder.
Hepatit A hastalığı bazen tekrarlayabilir.
Virüsün bulaşması ile hastalık belirtilerinin başlaması arasında geçen süre genellikle 14-28 gündür. Belirtiler genellikle birkaç hafta sürer. Karaciğer hastalığına ilişkin bulgular (sarılık, cilt kaşıntısı vs) birkaç ay sürebilir.
Hepatit A hastalığının belirtileri şunlar olabilir:
- Ateş,
- Halsizlik,
- Yorgunluk, iyi hissetmeme,
- Eklem ve kas ağrıları,
- İştahsızlık,
- İshal,
- Mide Bulantısı,
- Karın ağrısı,
- İdrar renginin koyulaşması,
- Gaita renginde açılma,
- Gözlerde sarılık,
- Ciltte kaşıntı, döküntü.
Yukardakilere ilave olarak aşağıdaki belirtiler bir karaciğer yetmezliğini ve durumun aciliyetini gösterebilir:
- Ani başlayan şiddetli kusma,
- Kanama eğiliminin artması, deride kolayca morarma, burun kanamaları, dişeti kanamaları,
- Konsantrasyon sorunları, normalden fazla sinirlilik hali, aşırı unutkanlık,
- Hafıza karışıklıkları.
Hepatit A hastası ne zaman doktora gitmeli?
Hepatit A hastası birisiyle teması olan, salgın olan bir bölgede toplu yaşayan ve Hepatit A belirtilerinden bir ya da birkaçını taşıyan herkesin bir doktor kontrolünden geçmesinde fayda vardır. Hepatit A hafif seyreden bir hastalık olmakla birlikte bazen ciddi sonuçlar doğurabilir. Erkenden müdahale edilmediğinde karaciğer yetmezliği tablosu nadiren de olsa gelişebilir.
Karaciğer yetmezliği belirtilerinden birini taşıyan kişilerin mutlaka doktor kontrolünde tedavisinin yapılması gerekir.
Hepatit A hastalığı tanısı nasıl konur?
Hepatit A hastası biriyle temas olması, hastalık belirtilerini taşıması hastalık tanısı için esastır. Klinik olarak diğer viral hepatit hastalıklarından ayırt edilmesi zordur. Bazı laboratuvar testleri gerekir.
Hepatit A hastalığında kan değerleri bakılır. Hepatit A Ig M değeri aktif hastalık açısından kıymetlidir. Ayrıca polimeraz zincir reaksiyon testleri bakılabilir. Karaciğer analizleri yapılır, kan testleri ve gerekirse ultrasonografi istenir.
Hepatit A hastalığı tedavisi nasıl yapılır?
Hepatit A hastalığının özel bir tedavisi yoktur. Semptomatik tedavi ve takip yapılır. Birkaç ay içinde sorun oluşturmadan kendiliğinden iyileşir.
Tedavi için aşağıdaki öneriler uygulanabilir:
- İstirahat etmek,
- Ağrı varsa ağrı kesici (doktor tavsiyesine uygun olmalı),
- Ciltte kaşıntı varsa bol giysiler giyilmesi, ılık duş,
- Kusma varsa yağlı yiyeceklerden kaçınmak,
- Alkol kullanmamak,
- Başkaları ile temasın engellenmesi,
- El hijyeni, ellerin düzenli olarak sabunla yıkanması,
- Cinsel ilişkiden uzak durulması,
- Varsa karaciğer yetmezliği gibi komplikasyonların tedavisi.
Hepatit A hastalığından nasıl korunulur?
- Hepatit A hastaları ile temastan kaçınmak,
- Güvenli içme suyu kullanmak,
- Genel hijyen kurallarına uymak,
- Ellerin bol su ve sabunla yıkanması,
- Güvenli cinsel ilişki kurallarını uygulamak,
- Bağımlılık yapıcı maddelerden uzak durmak,
- Güvenli gıda tüketmek,
- Aşı olmak (en önemlisi).