Glutensiz beslenmeli miyim?
Ünlülerden profesyonel sporculara kadar herkes glutensiz beslenmenin faydalarını dile getirmekteler. Böylece glutensiz beslenme konusunda çok fazla söylenti var. Glutensiz diyetlerin popülerleşmesi beraberinde bazı riskleri de getirmektedir. Bu yazıda glutenin gerekliliğini ve gereksizliğini durumlara göre anlatmaya çalışacağız.
Gluten, belirli yiyeceklerde doğal olarak bulunan bir proteindir, ancak doku için işleme sırasında gıdalara bağlayıcı madde ve tatlandırıcı olarak eklenebilir.
Bazı insanlar glütensiz beslenmenin hiç karbonhidrat yememek anlamına geldiğini düşünür, ancak durum böyle değildir. Pirinç, patates ve fasulye gibi karbonhidrat içeren birçok yiyecek gluten içermez.
Sadece Çölyak hastalığınız varsa ve bu sebeple gluten (tahıllardaki bir protein) ince bağırsağınıza zarar verdiğinde glutensiz beslenmeniz gerekebilir. Gluten özellikle çölyak hastalığı, gluten hassasiyeti veya buğday alerjisi olan bireyler için ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu sebeple gluten alerjisi bulunan bireylerin, olası ciddi komplikasyonların önüne geçebilmek için glutensiz olarak onaylanmış gıdaları tüketmeleri önerilir.
Çölyak hastalığı olan kişiler için glutensiz bir diyet gereklidir. Çölyak hastalığı, vücudun ince bağırsağa saldırmasına neden olan ve karın ağrısı, mide bulantısı, şişkinlik veya ishale neden olan bir otoimmün yanıttır. Çölyak hastalığı olan kişiler hiçbir şekilde glutene tahammül edemezler ve hayatlarının geri kalanında glutensiz bir diyet izlemeleri gerekir. Çölyak hastalığınız varsa ve yanlışlıkla gluten yerseniz, muhtemelen glütensiz diyete geçmeden önce yaşadığınız semptomların aynısını yaşarsınız.
Glutenin hastalığı olmayan kişilerde döküntülere, mide ağrılarına veya kilo alımına neden olduğunu düşünen hekimler de vardır ancak bu durum henüz netlik kazanmamıştır. Kurabiye ve beyaz ekmek gibi gluten açısından zengin yiyecekleri almanızın sağlıklı bireylere herhangi bir zararı olmaz. Ancak doktorunuz söylemediği sürece tam tahılları bırakmayın. Bu besinler karbonhidrat açısından zengindir. Sizi doyurur ve sağlıklı kalmanızı sağlar.
Bazı hastaların glutene karşı hassasiyeti vardır. Bu duruma gluten intoleransı denir. Bu hastaların Çölyak hastası olması şart değildir. Herhangi bir hastalıkları olmayabilir. Gluten intoleransının tanısı ancak diyetten gluteni kaldırarak, semptomların azaldığı tespit edilirse konulabilir.
Bazı hastaların da buğdaya karşı alerjisi olabilmektedir. Bu durumda rahatsızlıklar sadece glutene bağlı olmayıp buğdayın içeriğindeki diğer maddeler de bu alerjiyi yapabilmektedir. Bu hastaların da çavdar veya arpa gibi diğer tahılları tüketmeleri önerilir ki bu tahıllarda da gluten bulunmaktadır.
Zayıflamak amacıyla glutensiz diyet uygulayan bireylerin zayıflamalarına sebep gluteni kesmeleri değil, gluten içeren karbonhidratları azaltmalarıdır. Bu glutenden kaynaklanan bir durum değildir. Karbonhidrat alımının azaltılması vücuda giren enerji miktarını azalttığı için vücut enerji ihtiyacını mevcut yağ depolarından kullanmıştır. Kilo vermek için gluten yemeyi bırakıyorsanız, porsiyon boyutlarınıza dikkat etmeniz, düzenli egzersiz yapmanız ve meyve, sebze ve yağsız proteinler gibi bol miktarda tam gıda tüketmeniz önemlidir.
Diyetinizden tüm gluteni çıkarırsanız, besleyici tam tahılları, lifleri ve mikro besinleri kaçırma riskiniz vardır. Diyetinizde yeterli tam tahıl almak, özellikle kalp hastalığı veya diyabet riskiniz varsa önemlidir. Tam tahıllar kolesterol seviyenizi düşürebilir ve hatta kan şekerinizi düzenlemenize yardımcı olabilir. Ayrıca, bazı gluten içeren yiyecekler B vitaminleri, demir ve magnezyum gibi önemli vitamin ve minerallerin kaynağıdır.
Bazı işlenmiş glutensiz yiyeceklerin sodyum, şeker ve yağ gibi sağlıksız içerikleri yüksek miktarda içerdiğini unutmayın. Bu yiyecekleri tüketmek kilo alımına, kan şekeri dalgalanmalarına, yüksek tansiyona ve diğer sorunlara yol açabilir. Bu nedenle, glutensiz etiketi, bir yiyeceği mutlaka sağlıklı yapmaz. Glutenden önce diyetinizden işlenmiş gıdaları çıkarmanız daha faydalı olacaktır.