Kadınlarda hamilelik, emzirme ve menapoz dönemleri diş ve dişeti hastalıkları açısından riskli dönemlerdir. Hamilelikte ağız ve diş sağlığı sadece gebe için değil, çocuk için de son derece önemlidir. Diş çürükleri, enfeksiyonlar, abselerin gebe ve çocuğa verebileceği olası zararların yanında tedavi esnasında kullanılan ilaç malzemelerde olumsuz sonuçlar doğurabilmektedir. Bu nedenle hamilelik esnasında diş ve dişeti hastalıklarının dikkatli tedavi edilmesi gerekir.
Hamilelik esnasında diş ve dişeti hastalıklarının önlenmesi açısından en önemli adım uygun bir ağız bakımıdır. Basit önlemler ve uygun bir ağız bakımı hamilelikte diş çürükleri ve diş kayıplarını en aza indirecektir.
Hamilelikte uygun olmayan ağız bakımı diş çürükleri, abseler, diş eti hastalıkları, dişeti ülserleri, diş kayıpları ile sonuçlanır. Bebek açısından risk ise erken doğum ve düşük doğum ağırlığıdır.
Hamilelikte diş ve diş eti hastalıkları neden olur?
Hamilelik dışında olduğu gibi diş ve dişeti hastalıklarının en önemli nedeni kötü ağız bakımıdır.
Ancak hamilelik esnasında yaşanan östrojen ve progesteron hormon değişiklikleri de hamilelikte ağız sağlığı için önemli bir nedendir. Hormonal değişikliklere bağlı olarak gingivitis ve epulis gravidarum (gebelik tümörü) sık rastlanır. Genellikle gebeliğin ikinci ayında görülür, sekizinci ayda pik seviyeye ulaşır ve doğum ile birlikte düzelir. Hamilelik sürecinde gebeye ciddi rahatsızlık vermiyorsa özel bir tedavi gerektirmez ancak doğum sonrası düzelmez ise diş hekimine başvurmakta fayda vardır.
Hamilelik öncesi iyi bir ağız bakımı varsa gingivitis riski azdır. Gingivitis bazen dişeti kanamalarına neden olabilir.
Hamilelik döneminde yaşanan kusmalar gebenin ağız sağlığını olumsuz etkileyecektir. Kalsiyum miktarlarındaki azalma ile birlikte diş çürüklerinin sık görülmesinin nedeni olabilirler. Gebelik esnasında şekerli gıdalara olan ilgi de artış da diş çürüklerinin nedeni olabilir.
Bazı gebeler bebeklerinin sağlığını korumak adına diş macunu kullanımı, kalsiyum, magnezyum, çinko takviyesi gibi korunma yöntemlerinden çekinebilir.
Hamilelik sürecinde ağız ve diş sağlığı açısından nelere dikkat edilmelidir?
Hamilelikte iyi bir ağız bakımı, kalsiyum, magnezyum, çinko takviyesi, şekerli gıdalardan uzak durma, bol sıvı tüketimi ile olası diş ve dişeti hastalıkları riski en aza indirilebilir.
Beslenmede süt, yumurta, balık, et, sebze ve meyveler aracılığı ile A,C,D vitamini takviyesi yapılmalıdır.
Hem ağız ve diş sağlığı hem de bebeğin sağlığı için kesinlikle tütün ve tütün ürünlerinden uzak durulmalıdır. Gebelikte alkol alımı da bebeklerde diş anomalilerine neden olabilmektedir.
Düzenli olarak diş hekimi kontrolleri, hastalıkların erken teşhisi ve korunma yöntemleri konusunda danışmanlık alabilme adına faydalı olacaktır. İlk üç ay iki defa, sonraki üçer aylık dönemlerde ise birer defa diş hekimi kontrolü önerilir.
Hamilelikte diş ve dişeti tedavisi nasıl yapılır?
Hamilelikte diş hastalıklarının teşhisinde röntgen çekiminden uzak durulmalıdır. Her ne kadar diş hekimliğinde kullanılan röntgen cihazları çok düşük radyasyon yaysa da radyasyon bebekte ciddi anomalilere neden olabilir.
Gebelikte ilk üç aylık dönem çok risklidir. Bu dönemde zorunlu olmayan işlemler dışında diş tedavisi yada ilaç kullanımı önerilmez. Son üç ayda bebek gelişimi açısından önemli olduğundan ihtiyaç duyulan diş ve dişeti tedavilerinin ikinci trimestirda yapılması önerilir. Bu dönemde de tedavi edilmemesi durumunda anne ve bebek için zararlı olabilecek hastalıklara müdahale edilir. Kanal tedavisi, basit dolgu, diş çekimi yapılabilir. Estetik tedaviler, kaplama, protez vs işlemleri genellikle yapılmaz. Bu tedavilerin tamamının kadın doğum uzmanları ile koordinasyon halinde yapılması gerekir.
Enfeksiyon, abse durumlarında kadın doğum uzmanı ile birlikte ilaç tedavisi planlanır.
Anestezik madde olarak, özel bir durum yoksa lidokain, prilokain gibi maddelerin gebelikte kullanımında sorun yoktur.
Dolgu ya da diğer işlemler esnasında teratojenik etkisi nedeniyle cıva içeren malzeme kullanımından kaçınmak gerekir.
Fotoğraf: Leonardo Aleixo Pires