Fetüs gelişimi
35. Hafta
Anne adayı için heyecan dolu son kırk güne girilmiş durumdadır. Artık doğum için gün sayılmaya başlanmıştır. Doğum planlamaları başlar. Doğum nasıl olacak, normal doğum için bir sakınca var mı, doğum esnasında özel bir önlem almayı gerektirecek durumlar tespit edilir.
Riskli gebelikler için kontrolleri sıklaştırmak gerekir. Haftalık gebe takiplerine ihtiyaç olabilir. Gebenin NST cihazına bağlanması gerekebilir. Bu sayede doğum sancıları, rahim kasılmaları ve bebeğin kalp atım ritmi izlenebilir. Rahim ağzında enfeksiyon araştırılabilir. Bu durumda doğum esnasında antibiyotik kullanmak gerekebilir.
Anne adayının karnı iyice büyümüştür. Az da olsa kilo almaya devam eder. Ancak bu saatten sonra aldığı kiloların çoğu bebeğin büyümesine bağlıdır. Büyüyen rahimin etrafındaki dokulara, damarlara basısına bağlı olarak gebenin şikâyetleri olacaktır.
Bebek artık yeni yaşama alanına büyük oranda hazırdır. Tüm iç organları gelişmiş, fonksiyonlarını yerine getirmeye başlamıştır. Böbrekler gelişmiş durumdadır. Günde 1 litre kadar amniyotik sıvıyı emip süzebilecek şekilde çalışmaktadır. Karaciğer artık bazı toksinleri temizleyebiliyor.
Akciğer gelişimi daha iyi ancak gelişim henüz tamamen bitmedi. Düzenli soluk alıp verme hali oluşsa da, herhangi bir nedenle erken doğum durumunda, bebeğin akciğerlerinin fonksiyon görebilmesi için dışardan desteğe ihtiyacı var. Bu hafta da henüz kendi başına nefes almakta zorlanır.
Bebek artık 45 cm boyunda ve 2500 gram ağırlığındadır. İyice büyümüş, rahime sığamaz olmuştur. Rahime sığabilmek için ayaklarını karnına doğru çekerek bir pozisyon alır. Bu aynı zamanda dışardan gelebilecek etkilere karşı bebeği korur. Bebeğin alanı iyice daralmıştır ama yine de hareket etmeye çalışır. Hareketleri yavaşlar ve anne adayına daha fazla acı verebilir.
Kemikler sertleşmiş, kas ve sinir dokusu gelişmiştir. Kafatası henüz tam kapanmamıştır. Doğum kanalından geçebilmek için halen yumuşak durumdadır.
36. Hafta
Artık doğum haftalarına giriyoruz. Bu haftanın sonundan itibaren doğum gerçekleşirse normal doğum olarak adlandırılır. Bu haftadan önceki doğumlar erken doğumdur.
Çiftleri doğum heyecanı sarmıştır. Doğum için hazırlıklar yapılır. Doğum çantası hazırlanır. Cinsiyete göre bebek odası ve eşyaları hazırlanır.
Anne adayının rahim kasılmaları daha da sıklaşmıştır. Kasılma sıklığını ve süresini takip etmek önemlidir. Normal doğumun başladığının göstergesi yaklaşık bir dakika süren ve beş dakikada bir gelen rahim kasılmaları, sancılardır. Bu olduğunda takip eden sağlık ekibini bilgilendirmek gerekir.
Gebenin haftalık kontrollerine devam edilir. Özellikle riskli gebeliklerde gerekli önlemlerin alınması önemlidir. Annenin ve bebeğin sağlığı için doğumun şekline karar verilir.
Bebek baş hizasında doğum kanalına doğru indikçe anne adayının nefes alması rahatlar, ancak rahimin ve bebeğin mesaneye yaptığı bası artacağından idrara çıkma artar.
Bebeğin akciğerler bu haftadan sonra artık gelişmiştir. Doğum olursa artık kendi nefesini alabilecek yeteneğe sahiptir.
Diğer organlar gibi bebeğin sindirim sistemi de gelişmiştir. Anne sütü emmeye başladığında fonksiyon görmeye hazırdır.
Bebeğin cilt altında yağ dokusu oluşmuş, lanugo tüyler kaybolmaktadır. Pürüzsüz bir cildi vardır.
Bebek rahimde anneden plasenta aracılığıyla aldığı immun sistem hücreleri ile enfeksiyonlara karşı korunmaktadır. Doğum yaklaştıkça bağışıklık sistemi de dış ortama kendini hazırlar. Doğumdan sonra anne sütünden alacağı destek yardımı ile de kendi başına fonksiyon görebilecektir.
Bebek artık 46 cm boyunda ve 2800 gram ağırlığındadır. Gebeliğe göre boy ve ağırlık bir miktar değişmekle birlikte bu boyutta ve doğum kanalına başıyla girmeye başlamış bebeğin rahimde hareket edebileceği alanı oldukça kısıtlanmıştır. Önceki haftalara göre hareketlerindeki azalmayı anne adayı hissedecektir. Bu normaldir. Ancak hareket etmez ise değerlendirmelidir. Gerekirse acil müdahale ihtiyacı olabilir.
37. Hafta
Doğum haftaları başlamıştır. Bu haftadan itibaren bebek dış dünyaya çıkmaya hazırdır. Doğum planlamaları yapılır. Normal doğum için son planlamalar yapılır. Pelvik muayene ile bebeğin ultrasonografi görüntüsü eşleştirilir ve doğumun nasıl gerçekleşeceği öngörülebilir. Anne adayının çok hareket etmemesi ve bolca dinlenmesi gereken bir dönemdir. Doğum çantası hazırdır, evin yeni bireyi için de hemen herşey hazırlanmıştır.
Bebek de tüm organları ile doğuma hazırdır. Bu şekliyle doğduğunda dış ortamda rahatlıkla yaşayabilir. İç organları, akciğerleri gelişimini tamamlamıştır. Bağırsaklar fonksiyon görmektedir. Amniyon sıvısını yutarak mekonyum (ilk kaka) üretilir. Bebeğin bağırsağı yapışkan kıvamlı mekonyum ile doludur. Mekonyumun amniyon sıvısına karışması durumunda bebekte solunum sıkıntısı olacaktır. Bu nedenle dikkatli olmak gerekir.
Bebek artık 47 cm boyunda ve 3000 gram ağırlığındadır. Baş yönünde doğum kanalındadır. Kafa kemikleri doğum kanalından geçebilmek için halen tam kapanmamıştır.
38. Hafta
Doğum için artık günler sayılmaktadır. Hem anne adayı hem bebek doğuma hazırdır. Bebek artık 49 cm boyunda ve 3300 gram ağırlığındadır. İdeal kilo ve boyuna ulaşmıştır. Bunun altı ve üstü değerler bazen sorun oluşturabilir. Diğer taraftan bebeğin son boy ve ağırlık değerleri, annenin beslenmesi ile alakalı olduğu kadar etnik ve kalıtsal özellikler ile de ilgili olabilir. Bu nedenle doğum boyu ve ağırlığı toplumlara ve ailelere göre ufak bazı değişiklikler gösterebilir.
Doğum kanalına giren bebek rahimde yeterli hareket alanı bulamaz. Bu nedenle hareketleri azalmıştır. Anne adayının düzenli kontrollerini yaptırması ve bebeğin hareketlerini de takip etmesi gerekir. Saatte en az dört kez hareket olmuyorsa takip eden sağlık ekibi ile görüşmekte fayda vardır.
39. Hafta
Gebelik için son haftalardır. Artık bebek ne zaman dış ortama çıkmak isterse doğum gerçekleşebilir. Anne adayının daha rahat nefes aldığı ama rahim kasılmalarının daha da sıklaştığı bir dönemdir. Her an doğum başlayabilir.
Bebek 50 cm boya ve 3700 gram ağırlığa ulaşır. Bu değerlerde normal doğum olabilir. Ancak doğum ağırlığının 4000 gram veya üzerinde olduğu bebekler için normal doğum olamayabilir. Rutin haftalık kontrollerde bebek boy ve ağırlığı takip edilir. İri bebek riski varsa doğum yöntemi farklı olabilir. Kız bebekler bir miktar daha hafif olabilir.
40. Hafta
Gebelik için normalde son hafta olarak kabul edilir. Bu hafta doğumun gerçekleşmesi beklenir. Ancak bazı gebeliklerde 41, hatta 42 haftaya uzayan gebelikler olabilir. Ancak uzayan gebeliklerde ölü doğum veya doğum esnasında sorun olma riski artar. Bu nedenle bazen doğumu indüklemek yani teşvik etmek gerekebilir.
Bebek ideal doğum ağırlığına ulaşmış, tüm organlarıyla doğuma ve dış ortamda yaşamaya hazırdır.
Anne adayı artık bebeğini beklemektedir. Tüm hazırlıklarını planlamıştır. Amniyon kesesi yırtılıp su geldiğinde doğum başlamıştır.
Zorlu ama oldukça heyecanlı geçen 280 günün sonunda bebek hayata merhaba der.
Fotoğraf: Derlis Dario Villalba Melgarejo