Fetüs gelişimi
18. Hafta
Gebeliğin ilk dört ayı tamamlandı. Bu dört ay, özellikle ilk üç ayı bebeğin gelişimi açısından en riskli dönemlerdi. Bu dönemde annenin kullandığı ilaçlar, besinler, soluduğu hava vs hemen her şey bebek gelişimini önemli şekilde etkilemekte idi. Risk tamamen bitmese bile en riskli dönem atlatılmış oldu. Bundan sonra hamileliğin getirdiği tatlı huzursuzluklar, doğuma hazırlık heyecanı başlıyor. Gebelik sürecinin belki en keyifli dönemleri başladı denilebilir.
Bebekte iyice gelişmiştir. Anne ve bebek arasındaki iletişim gittikçe artmaktadır. Anne adayının bebeği hissettiği kadar, bebek de anneyi duyabilir, şarkılarını, ninnilerini dinleyebilir, tepki verebilir. Anne bebek arasında güçlü bağlar oluşmaktadır.
Anne adayı daha önce belli belirsiz hissettiği, karında ağrı, şişkinlik, hazımsızlık vs olarak düşündüğü bebek hareketlerini daha rahat hissedebilir. Ancak bebek hareketleri anne tarafından hissedilmiyorsa bu sorun olduğu anlamına gelmez. Sonraki haftalarda hissedecektir.
Daha önce çalışmaya başlayan bağırsaklarda bebeğin ilk dışkısı (mekonyum) oluşur. Mekonyumun büyük kısmı amniyon sıvısından ortaya çıkmaktadır.
Bebeğin cinsiyeti büyük ölçüde tamamlanmak üzeredir. Erkek bebeklerde prostat gelişimi tamamlanır. Kız bebeklerde yumurtalık gelişmektedir. Meme uçları belirginleşmeye başlamıştır. Bebeğin cinsiyetini belirlemek için uygun haftalardandır. Ultrasonografi ile uygun pozisyonda bebeğin cinsiyeti anlaşılabilir.
Bebek artık esneme, hıçkırma reflekslerini iyice geliştirmiştir. Onun artık bir uyku düzeni vardır. Uyku dönemlerinde dışardan gelen uyarılara tepki vermez.
Kas sinir sistemi gelişmektedir. Sinir liflerinde miyelin kılıf oluşmaktadır. Kemikler kalsiyum birikmesine bağlı olarak önemli ölçüde sertleşmiştir. Artık biraz daha dayanıklı hale gelmiştir.
Ultrasonografide bebeğin kalp, beyin, omurlar, böbrekler gibi organlarının fiziksel gelişimini tamamladığı, çoğunun yerlerine yerleştiği detaylı bir şekilde görülebilir. Bebeğin gelişimi ile ilgili bir anormallik görülmüş, tarama testlerinde sorun var, kalıtsal hastalık şüphesi varsa ileri tetkikler için uygun haftalardandır. Amniyosentez gibi işlemler yapılabilir. Bu tetkikler sayesinde bebeğe zarar vermeden ona ait DNA örnekleri analiz edilebilmektedir.
Fetus artık gelişimini iyice tamamlamış, insan görünümünü almıştır. Boyu 15 cm’yi, ağırlığı 200 gramı geçer.
19. Hafta
Gebelik iyice ilerlemiştir. Anne karnı artık dışardan daha rahat fark edilir. Anne adayın hafif kasık ağrıları başlar. Bu durum rahimin sağa sola yer değişrtirmesine bağlıdır. Gebelik maskesi denilen, meme uçları ve yanaklarda koyulaşma başlar.
Bebek uyku düzenini iyice oturtmuştur. Günün çoğunluğunu uyuyarak geçirir. Ortalama 6 saat hareket eder. Kala 18 saat uyumakla geçer.
Bebek cildi verniks ceseosa denilen peynirimsi bir madde ile kaplanır. Bu madde bebeğin cildini amniyon sıvısının tahriş edici etkisinden korumak için üretilmiştir.
Bebeğin duyuları artık iyice gelişmiştir. Sizi duyar. Onunla rahatça konuşabilir, şarkı söyleyebilirsiniz. Bu aranızdaki bağı güçlendirecektir. Doğduğunda sizin sesinize alışmış olarak doğar. Etrafını görmeye başlar. Işık refleksi devam etmektedir. Dışardan gelen ışıklı uyarana cevap verir. Ayrıca koklama, tat alma duyuları da gelişmiştir.
Beyin fonksiyonları iyice gelişmiştir. Beyin artık organlara hareket etme, koklama, duyma, dokunma emirleri gönderebilir durumdadır.
Saçlar kafada belirginleşmiştir. Bebeğiniz artık 16 cm boyunda, 250 gram ağırlığındadır.
20. Hafta
Bu hafta ile birlikte anne adayları için gebeliğin yarısı bitmektedir. Artık doğuma sayılı haftalar kalmıştır. Cinsiyeti kabaca belli olan bebek için hazırlıklar da başlar.
Anne kilo almaya devam eder. Karnı büyümektedir. Rahim göbek deliği hizasına yükselir. Nefes almak bazen zorlaşabilir.
Bebek ile anne artık iyice birbirine bağlanmıştır. Annenin sesine alışan bebek seslere, müziğe, ışığa tepki veriyordur. Ona masal okuyabilir, müzik dinletebilir, şarkı söyleyebilirsiniz.
Bebek mekonyum üretmeye devam eder. Mekonyum doğum esnasında atılacaktır. Bebeğin doğumda mekonyum yutmasını engellemek gerekir.
Bebekte kemik yapı artık iyice gelişmiştir. Kemik iliğinde kan üretimi artmıştır. Kalp kan pompalamaktadır. Bebek kalbi kabaca anne kalbinin iki katı hızda atmaktadır.
Ultrasonografi de bebek cinsiyeti rahatlıkla görülebilir. Tabii ki bebeğin izin verdiği ölçüde. Saç ve kirpik oluşumu da tamamlanmış olup ultrasonografi ile izlenebilir.
Bebek artık 20 cm boyunda ve 320 gram ağırlığındadır.
21. Hafta
Gebeliğin ikinci dönemine girilmiştir. Gebeliğin her haftası gibi bu hafta da dikkatli olunması gereken dönemlerdendir. Özellikle gebelik öncesinde kan basıncı yüksekliği olan anne adaylarının gebelik zehirlenmesi açısından kontrol edilmesi gerekir. Anne adayı ve bebeğin sağlığı açısından bu önemlidir.
Gebelerin özellikle bu dönemde gıda takviyelerine, özellikle demir takviyelerine dikkat etmek gerekir. Takip eden sağlık ekibinin önerileri doğrultusunda takviyeler alınmalıdır. Varisler, derin ven trombozları açısından takiplerin yapılması gerekir.
Bebeğin yüz yapısı, göz, kulak, dudak vs iyice şekillenmiştir. Göz kapakları kapalı olsa da göz hareketleri farke edilebilir. Yüz ifadeleri görülebilir durumdadır. El ve ayak büyüklüğü artık vücut ile orantılı hale gelmeye başlamıştır.
Bebek artık 24 cm boyunda ve 390 gram ağırlığındadır. Gebelik başlangıcından bu yana ilk defa plasenta boyutunu geçemeye başlamıştır.
Photoğraf: Amr Taha