Evde oksijen tedavisi nasıl uygulanır? 

Evde oksijen tedavisi nasıl uygulanır? 

Önemli sağlık sorunları nedeniyle kan oksijen düzeyi yeterli olmayan kişilerde taburculuk sonrası evde oksijen desteği tedavisi uygun görülebilmektedir. Buna mutlaka bir uzman hekim tarafından karar verilmelidir. Evde kendi kendinize oksijen tedavisi almayı denemeyin. Hekiminiz size oksijeni ne zaman ne kadar süreyle ve ne kadar miktarda/hızda almanız gerektiğini bildirecektir. Oksijen kullanımı ince ayar gerektiren, yetersizliği veya fazlalığında hastada istenmeyen durumlara sebep olabilecek bir durumdur.  

Oksijen kaynakları nelerdir? 

Evde oksijen kullanımı için bir oksijen kaynağı gereklidir. Sık kullanılan oksijen kaynakları: 

• Oksijen tankları: Bu bir tank olabilir. Tankların içerisinde oksijen depolanır. Tanklar genelde büyük sağlık tesislerinde kullanılır. İçlerindeki oksijen tükendiğinde değiştirilmeleri veya tekrar doldurulmaları gerekir.  
• Oksijen tüpleri: Tanklara göre daha küçük ve taşınabilir boyutta oksijen depolama üniteleridir. Sağlık tesislerinde daha büyük boyutta kullanılanları da vardır. Evde kullanılanları daha küçüktür ve taşınabilirler. Bittiklerinde tekrar doldurulmaları gerekir. Elektrik gerektirmezler. 
• Sıvı oksijen üniteleri: Kendine has bir adet ana tank ve buna bağlı taşıma ünitesinden oluşan ve dakikada 15 litreye kadar basınçla oksijen desteği sağlayabilen ünitelerdir. İçerisindeki oksijen çok soğuktur ve açıldığında buharlaşarak gaz haline döner. Bittiğinde tekrar doldurulması veya değiştirilmesi gerekir. Dolu ağırlığı ortalama 3,5 kg civarındadır. Çalışmak için elektrik ihtiyacı genellikle olmaz. 
• Oksijen konsantratörü: Ortamdaki oksijeni toplayarak filtreler, yoğunlaştırır ve hastaya verir. Sabit ve taşınabilir olmak üzere iki tür oksijen konsantratörü yoğunlaştırıcı makine vardır. Sabit bir oksijen yoğunlaştırıcı makine, evinizdeki ana elektrik kaynağına takılır. Elektriğin kesilmesi ihtimaline karşı yedek bir oksijen tüpüne sahip olmalısınız. Taşınabilir bir oksijen yoğunlaştırıcı makinenin boyutu daha küçüktür ve daha hafiftir. Bu makine pille beslenir ve ev dışında kullanılabilir. 

Oksijen kaynağından hastaya oksijen nasıl verilir? 

Kullanılan oksijen kaynağı ne olursa olsun, hastanın durumuna uygun şekilde ayarlandıklarında, içlerindeki oksijeni hastaya ulaştırmak için bazı aparatlar kullanılır. Bunlar da gene hastanın oksijen ihtiyacına veya kliniğine göre hekim tarafından kararlaştırılarak kullanılır. Bu malzemeler genellikle şunlardır: 

• Maske: Oksijen kaynağından gelen oksijenin hastaya doğrudan verilebilmesi için yüze ve burna yerleştirilen malzemedir. Hastanın sağlık durumuna göre farklı tiplerde kullanılır. Yüze tam oturan kapalı, yüze tam oturan delikli ve yüze yapıştırılmadan mesafeli kullanılan olmak üzere tipleri vardır. Hangi tip veya şekilde kullanacağınıza hekiminiz karar verir. 
• Nazal kanül. Bu, burun deliklerine yerleştirilen bir cihaz veya tüptür. Maske ile oksijen kaynağı arasındaki kanala eklenir. Maske kullanılmadan sadece burun delikleri hizasına yerleştirilir. Hangi hastalarda nazal kanül kullanılacağına hekiminiz karar verir.  
• Bir transtrakeal kateter. Bu, nefes borusuna ( trakea ) yerleştirilmiş küçük, ince bir tüptür. Doğrudan oksijeni hastanın soluk borusuna iletir.  
• Nefes borusuna cerrahi olarak yerleştirilen bir solunum tüpü (trakeostomi tüpü). Bu daha ağır vakalarda kullanılabilir. Genellikle yoğun bakım hastalarında veya ağır olup evde tedavi edilen hastalarda kullanılır.  

Evde oksijen tedavisinin riskleri var mıdır? 

Evde oksijenin desteği verilmesi genellikle güvenlidir. Buna rağmen elbette ki bazı riskler vardır. Çünkü oksijen yanıcı bir maddedir. Bu riskler mutlaka dikkate alınmalıdır: 

• Ateş. Oksijen bir ısı kaynağına, aleve veya kıvılcıma maruz kaldığında şiddetli ateş veya patlama meydana gelebilir. Oksijen desteği alan kişinin bulunduğu ortamda kesinlikle ateş veya yanıcı başka herhangi bir madde bulunmamalıdır 
• Ciltte yaralanma. Sıvı oksijen cildinize temas ederse cildinizde hasara neden olabilir. 
• Akciğerlerde veya diğer organlarda hasar. Bu durum oksijen kaynağının ayarlarının bozulduğu veya yanlış ayarlandığı durumlarda, çok az veya çok fazla oksijen almaktan kaynaklanabilir. Verilen oksijenin basıncı yüksek gelebilir veya yetersiz kalabilir ve hipoksiye neden olabilir.  

Evde oksijen tedavisi için gerekli malzemeler nelerdir? 

Oksijen kullanmak için ihtiyacınız olan malzemeler: 

• Hastaya takılan bir maske, nazal kanül, transtrakeal kateter veya trakeostomi. Hangisinin kullanılacağına hekiminiz karar verir. 
• Oksijen tankı, sıvı oksijen cihazı veya oksijen yoğunlaştırıcı.  
• Verilen oksijeni ısıtmak gerekebilir. Ortam havası veya hastanın kliniğine göre nemlendirici ihtiyacı olabilir. Bunun için hekiminizin önerisini dikkate alınız.  
• Bant.  
• Pulsoksimetre (Nabız oksimetresi). Bu cihaz parmağınızdan ölçüm yaparak kanınızdaki oksijen yüzdesini ölçer. 

Evde oksijen tedavisi nasıl uygulanır? 

Evde oksijen tedavisi alınması gerekiyorsa, hekiminiz veya sağlık ekipleriniz size oksijen cihazınızı nasıl kullanacağınızı gösterecektir. Onların talimatlarını takip edin. Talimatlar genelde şu şekildedir: 

• Ellerini sabun ve suyla yıka. 
• Oksijen konsantratörü kullanıyorsanız fişinin prize takılı olduğundan emin olun. 
• Oksijen kanalı veya tüpünün bir ucunu tank, cihaz veya makine üzerindeki bağlantı noktasına yerleştirin. 
• Maskeyi burnunuzun ve ağzınızın üzerine yerleştirin. Ya da talimat verildiyse nazal kanülü yerleştirin ve bantla sabitleyin. Trakeostomi veya transtrakeal kateter kullanıyorsanız oksijen kaynağına belirtilen şekilde bağlayın. 
• Makinedeki veya tüpteki oksijenin akış hızı ayarını sağlık uzmanınızın önerdiği seviyede yapın. 
• Makineyi açın veya depo veya cihaz üzerindeki düğmeyi doğru litre akışı ayarına getirin. 
• İşiniz bittiğinde, makineyi kapatın ve fişini çekin veya düğmeyi KAPALI konuma getirin.  

Evde oksijen tedavisi sonrası kullanılan malzemelerin bakımı ve temizliği nasıl yapılır? 

Nazal kanül 

• Her gün veya gerektiğinde ılık, ıslak bir bezle temizleyin. 
• Haftada bir kez sıvı sabunla yıkayın. 
• Haftada bir veya iki kez iyice durulayın. 
• Havayla kurutun. 
• En geç 2 haftada bir değiştirin.  
• Soğuk algınlığı veya zatürre gibi bir enfeksiyonunuz varsa, iyileştiğinizde kanülü değiştirin. 

Maske 

• Her 2 haftada bir değiştirin. 
• Soğuk algınlığı veya zatürre gibi bir enfeksiyonunuz varsa, iyileştiğinizde maskeyi değiştirin. 

Nemlendirici şişe 

• Şişeyi her doldurma arasında yıkayın: 
• Sabun ve ılık su ile yıkayınız. 
• İyice durulayın. 
• Üzerini ve üstünü dezenfektan temizleyici ile temizleyin. 
• Havayla kurutun. 
• Yeniden doldurmadan önce kuru olduğundan emin olun. 

Oksijen konsantratörü 

• Hava filtresini evinizdeki tıbbi ekipman ve servis şirketinin talimatlarına göre haftada en az iki kez temizleyin. 
• Kabini her gün silin. Bunu yapmak için: 
• Ünitenin fişini çekin. 
• Kabini nemli bir bezle silin. 
• Kabini kurutun. 

Diğer ekipman 

• Her 1-3 ayda bir ekstra hortumu değiştirin. 
• Diğer ekipmanların bakımıyla ilgili olarak sağlık ekibinizin talimatlarını uygulayın. 

Evde oksijen tedavisi için güvenlik tedbirleri nelerdir? 

Yangın güvenliği açısından 

• Oksijen tüpü veya kaynaklarına kremli elinizle asla dokunmayın. Eliniz mutlaka temiz ve kuru olsun. 
• Oksijen ve oksijen kaynaklarınızı her zaman ısı, alev ve kıvılcım kaynaklarından en az 2 m (2 m) uzakta tutun. 
• Oksijeninizin yakınında sigara içilmesine izin vermeyin. Evinize “sigara içilmez” levhaları asın. Halka açık yerlerde sigara içilen alanlardan kaçının. 
• Oksijen kullanırken yanıcı maddeler kullanmayın. Bunlar: 
  • Vazelin. 
  • Saç spreyi veya diğer aerosol spreyler. 
  • Alkol. 
  • El dezenfektanı. 
• Portatif oksijen malzemelerinizle dışarda bir mekana gittiğinizde sigara içilmeyen bölümde oturmayı isteyin. 
• Yakında bir yangın söndürücü bulundurun. İtfaiyenize evinizde oksijen olduğunu bildirin. 
• Evde duman dedektörü bulundurun ve duman dedektörlerinizi düzenli olarak test edin. 

Seyahat esnasında 

• Oksijen tankınızı veya tüpünüzü aracın içinde hareket etmeyecek şekilde sabitleyin. Tankınızı güvenli bir şekilde nasıl emniyete alacağınız konusunda tıbbi cihaz firmasının talimatlarını izleyin. 
• Evden uzakta olacağınız süre boyunca yeterli oksijene sahip olduğunuzdan emin olun. Yedekli olun. 
• Toplu taşıma (uçak, tren, otobüs veya tekne) ile seyahat etmeyi planlıyorsanız, onaylı bir portatif oksijen konsantratörü veya oksijen tüpü kullanımına izin verip vermediğini öğrenmek için ilgili firmayla iletişime geçin. Seyahate çıkmadan önce sağlık hizmeti sağlayıcınızdan ve tıbbi cihaz şirketinizden belgelere de ihtiyacınız olabilir. 

Genel güvenlik ipuçları 

• Oksijen tüpü kullanıyorsanız, bir koruyucu içinde olduğundan veya hareket etmeyecek bir nesneye sabitlendiğinden emin olun. 
• Sıvı oksijen kullanıyorsanız, kabının daima dik durumda olduğundan emin olun. 
• Oksijen yoğunlaştırıcı konsantratör kullanıyorsanız: 
• Elektrik şirketinize haber verin. Elektriğinizin kesilmesi durumunda öncelikli hizmet alacağınızdan emin olunuz. 
• Mümkünse uzatma kabloları kullanmaktan kaçının. 

Önemli: 

• Oksijeni yalnızca sağlık uzmanınızın söylediği şekilde kullanın. 
• Kremli ellerle oksijen tüpü veya diğer parçalarına asla dokunmayın. 
• Ateşe dikkat edin. Ateşten uzak durun. 
• Size talimat verilmedikçe alkol veya sizi rahatlatan diğer ilaçları kullanmayın. Bu ilaçlar solunum hızınızı yavaşlatabilir ve yeterli oksijen almanızı zorlaştırabilirler. 
• Oksijen dolumunu nasıl ve ne zaman sipariş edeceğinizi bilin. 
• Her zaman yedek bir oksijen deposu bulundurun. Tatiller için önceden plan yapın. 
• Dudaklarınızda veya burun deliklerinizde su bazlı kayganlaştırıcılar kullanın. Vazelin gibi yağ bazlı ürünler kullanmayın. 
• Yanaklarınızda veya kulaklarınızın arkasında cilt tahrişini önlemek için hortumun altına biraz gazlı bez sokun.