Emzirme döneminde ilaç kullanmak 

Anne sütünün bir bebek için her zaman en iyisi olduğu tartışmasızdır. Anne sütünün ideal beslenmeyi sağlaması, hastalığa karşı koruma sağlayan antikorları ve sağlıklı kiloyu sağlamasının bebek için faydaları büyüktür. Anne için de meme ve yumurtalık kanseri riskinde azalma gibi sağlık yararları sağlar. Bebeklerin en az 6 ay anne sütü ile beslenmesi önerilir.  

Emzirirken ilaç kullanmanız gerekiyorsa , bunların sizin ve bebeğiniz için güvenli olup olmadığını doktorunuza veya eczacınıza danışın. İlacınızın emzirme döneminde güvenli olduğu düşünülse bile, ilacınızı almadan önce bebeğinizi emzirmeniz en iyisidir.

Emzirirken, enfeksiyonun bebeğinize ve ailenizin diğer üyelerine yayılma olasılığını azaltmak için iyi hijyen sağlamak özellikle önemlidir.

Emziren annelerin de birçok sebebe bağlı rahatsızlıkları ve ilaç kullanmaları gereken durumlar olabilmektedir. Emzirirken birçok ilacın kullanımı güvenli olsa da çoğu ilaç bir dereceye kadar anne sütüne geçer ve hatta süt üretimini etkileyebilir. Güvenli ilaç kullanımı için herhangi bir reçeteli veya reçetesiz ilaç, bitkisel veya besin takviyesi veya vitamin almadan önce mutlaka hekiminize danışmanız önerilir. Çünkü bitki çayları dahi eferdin gibi maddeler içerebilir ve bunlar anne sütüne geçebilir. Bir gıdanın doğal olması onun güvenilir ve zararsız olduğu anlamına gelmez. Doğal bitkilerden üretilen birçok zehirli madde bulunmaktadır.  

İlaçların emzirilen bebekler üzerindeki pek çok etkisi bilinmemektedir. Bu nedenle, emzirme döneminde, herhangi bir ilacın yalnızca kesinlikle ihtiyaç duyulduğunda, mümkün olan en düşük dozda ve mümkün olan en kısa sürede alınması gerekir. Prematüre bebeklerde boyutları ve organ sistemleri normal term bebeklere göre daha az gelişmiş olduğundan özel önlemler gerekebilir. 

Emzirme döneminde ilaç kullanılması gerekiyorsa, günde sadece bir kez verilen ilaçları, mümkünse, bebeği emzirmeden sonra en uzun süreyi geçireceği emzirmeden hemen sonra alınması tavsiye edilir.  

Emziren anne ilaç kullanmasından sonra bebekte uyuşukluk, sinirlilik, ilacın diğer potansiyel veya bilinen reaksiyonları gibi yan etkiler olup olmadığını gözlemlemelidir.  

Emzirme döneminde mümkün olduğunda uzun etkili, uzatılmış salınımlı veya kombinasyon ilaç formlarından kaçınılmalıdır. Daha kısa etkili ilaçlar vücuttan daha hızlı atılır.  

Emzirme döneminde sık kullanılabileceğini düşündüğümüz bazı ilaçlar ve bunların risk durumları hakkında kısa bir değerlendirme yapacağız.

Memeye sürülen merhemler veya kremler parafin içerebilir. Bebeği yalama yoluyla yüksek düzeyde mineral parafinlere maruz bırakabileceğinden memeye yalnızca suyla karışabilen (çözünür) krem veya jel ürünler uygulanmalıdır.  

Parasetamol içeren Parol gibi ilaçlar ağrı kesici olarak kullanılır. Parasetamolün anne sütüne geçen miktarı genellikle bebeklere tedavi için verilen dozlardan çok daha az olduğu için kullanımı güvenlidir ve bebeklerde yan etkileri çok nadirdir.  

Emziriyorsanız ağrı veya ateş için aspirin kullanılmamalıdır .

Anne sütündeki düşük düzeyler, kısa etki süresi ve anne sütünde bulunan dozlardan daha yüksek dozlarda bebeklerde güvenli kullanımı nedeniyle ibuprofen, emziren annelerde analjezik veya antiinflamatuar ajan olarak tercih edilen bir seçenektir. 

Kodein içeren ilaçlar , özellikle genç veya küçük bebeklerde ve ailenizde kodein duyarlılığı geçmişiniz varsa bebeğinizin uykulu olmasına neden olabilir. Kodein birçok soğuk algınlığı ve grip tabletinde bulunur. Kodein aldıktan sonra bebeğiniz normalden daha uykulu hale gelirse kullanmayı bırakın ve doktorunuzla konuşun.

Emziren annelerde bazen uçuk veya herpes tedavisi için asiklovir veya valasiklovir içeren antiviral ilaçlar kullanılabilir. Sütteki asiklovir dozu, tipik bir bebek dozunun yalnızca yaklaşık %1’idir ve emzirilen bebeklerde herhangi bir yan etkiye neden olması beklenmez.  

Emziren annelerde zaman zaman mide şikayetleri olabilmektedir. Antiasitler bu şikayetler için kullanılabilmektedir. Alüminyum veya magnezyum içerebilen antiasitlerin (Rennie, Talcid vb.) kullanımı Dünya Sağlık Örgütü’nce emzirmeye uygun ifade edilse dahi bebeğin ilaç kullanımı süresince izlenmesi gerekir. 

Emzirme döneminde Aspirin (Coraspin, Ecopirin vb.) kullanımından kaçınılmalıdır. Mecburen kullanılması gerekiyorsa da bebekte morarma veya kanama olup olmadığı dikkatle izlenmelidir.  

Doğum esnasında zaruret sebebiyle kullanılan lokal anestesiklerden olan bupivakain ve lidokain, anne sütündeki düşük seviyeleri ve ağızdan emilmemesi nedeniyle bebeğin aldığı miktarlar azdır ve emzirilen bebeklerde herhangi bir yan etkiye neden olmamıştır.  

Kahve, çay, alkolsüz içecekler, enerji içecekleri, çikolata, guarana ve bazı ilaçlarda (Vermidon, Minoset plus vb.) değişen miktarlarda kafein bulunur. Emziren annelerin sütüne geçen ve uyarıcı etki yapan kafein, bebekte sinirlilik, uykusuzluk, taşikardi gibi rahatsızlıklara sebep olabilir. Bu nedenle emzirme döneminde konsantre enerji içeceklerinden ve kafein içeren ilaç ve gıdalardan uzak durulması önerilir. Prematüre bebeklerde anne sütündeki kafein miktarı daha fazla olabilir. Zaruret sebebiyle kullanılacaksa günlük 300 mg’dan fazla tüketilmemesi önerilir.   

Emzirme döneminde annede bazen enfeksiyonlar gelişebilir. Mastit vb. sebeplerle sefalosporin grubu antibiyotikler (Cefaks, Cec, Aksef, vb.) kullanılması gerekebilir. Çoğu sefalosporin emzirme ile uyumlu kabul edilir. Sefalosporinler geniş spektrumlu antibiyotiklerdir. Ancak geniş spektrumlu olmaları nedeniyle bebeklerde ishal veya pamukçuğa yol açabilir, bağırsak florasına etki ederek ishale neden olabilir. Antibiyotik kullanan annelerin bebeklerine bu nedenle dikkat edilmelidir.  

Eritromisin içeren antibiyotikler de anne sütüne geçtiği için bebeğin ishal, kandidiyaz (pamukçuk, bebek bezi döküntüsü) açısından izlenmesi gerekir.   

Klotrimazol ve flukonazol grubu maya ve mantar enfeksiyonlarının tedavisinde kullanılan ilaçlar zayıf oral biyoyararlanımı sebebiyle, meme uçlarına topikal uygulama da dahil olmak üzere emzirilen bebeği olumsuz etkileme olasılığı düşüktür.  

Emzirme döneminde doğum kontrolü amacıyla oral kontraseptif kullanan veya kullanması gereken anneler de olabilmektedir.  Oral kontraseptifler progestin, noretindron, etonogestrel levonorgestrel, drospirenon gibi hormonlar içerir. Yalnızca progestin içeren doğum kontrol hapları, emzirme döneminde, özellikle doğumdan sonraki ilk 4 hafta boyunca tercih edilen hormonal doğum kontrol ilaçları olarak kabul edilir.  Kombine doğum kontrol hapları mecbur kalmadıkça kullanılmamalıdır. Doğumdan sonraki 3 hafta içinde başlanan kombine doğum kontrol hapları da kan pıhtılaşması riskini artırabilir.  Bazı kadınlar için emzirme sırasında hormonal olmayan doğum kontrol yöntemleri tercih edilebilir (RİA, prezervatif, diyafram ve servikal başlık vb.). 

Emziren annelerde eklem iltihabını ve diğer rahatsızlıkları tedavi etmek için kullanılan prednizon veya prednizolon gibi kortikosteroidlerin kullanımının bebekte risk oluşturmadığı bildirilmektedir. 

Emziren annelerde üst solunum yolu enfeksiyonları veya alerjik rinit gibi rahatsızlıklar sebebiyle dekonjestan burun spreyleri kullanılması gerekebilmektedir. Oksimetazolin veya fenilefrin gibi nazal dekonjestanların tablet formları yerine tercih edilmesi önerilir. Feksofenadin ve loratadin içeren antihistaminiklerin de emzirilen bebeklerde herhangi bir olumsuz etkiye neden olması beklenmemekte ise de dekonjestanlarla kombine kullanımı süt üretimini azaltabilir.  

Psödoefedrin ve fenilefrin, bazı soğuk algınlığı ve grip tabletlerinde bulunan dekonjestanlardır. Süt tedarikinizi azaltabilecekleri için emzirme döneminde bunlar önerilmez .

Emzirme döneminde tuzlu burun spreylerinin kullanılması güvenlidir. Oksimetazolin ve ksilometazolin etken maddelerini içeren dekonjestan burun spreyleri (burun tıkanıklığını gideren ilaçlar), emzirirken kullanılabilir çünkü bunlar anne sütüne çok az aktarılır ve burunda işe yarar.

Kalp yetmezliği veya kalp problemleri olan emziren annelerde damardan digoksin verilmesinden sonra 2 saat boyunca emzirmemesi önerilir. Ağızdan alınan digoksin için, anne sütündeki digoksin düzeylerinin düşük olması nedeniyle, bebeğin aldığı miktarlar küçüktür ve emzirilen bebeklerde herhangi bir olumsuz etkiye neden olması beklenmez.   

Emzirme döneminde heparin tedavisine ihtiyaç duyulduğunda koruyucu madde içermeyen heparin sodyum enjeksiyonu önerilir. Heparin kanın pıhtılaşmasını önlemek için kullanılır. Yüksek molekül ağırlıkları nedeniyle anne sütüne kayda değer oranda geçmesi veya bebek tarafından emilmesi beklenmez.   

Astım için kullanılan inhale bronkodilatörlerin anne sütüne geçip geçmediği konusunda yayınlanmış herhangi bir çalışma bulunmamaktadır. Ancak uzmanlar, düşük biyoyararlanım ve kullanım sonrası anne serum seviyeleri nedeniyle inhale bronkodilatörlerin kullanımının kabul edilebilir olduğu konusunda hemfikirdir.   

İnsülin kullanan diyabetli anneler bebeklerini emzirebilirler. Annenin artan kalori ihtiyacının ve kan şekeri düzeylerinin dikkatli bir şekilde gözlemlenmesi gerekir. İnsülin normalde anne sütünde bulunur. Kullanımı kabul edilebilir. Emzirme sırasında gerekli dozaj %25’e kadar düşebilir. İnsülin, ağızdan alındığında bebeğin sindirim sisteminde etkisiz hale gelen ve yok edilen bir proteindir.