CRP (C-Reaktif Protein) vücutta mevcut olan herhangi bir inflamasyonun varlığını kontrol etmek için kullanılır. Aynı zamanda hastaya uygulanan tedavinin etkinliğini izlemek için de kullanılır. CRP testi damardan kan alınarak yapılır.
CRP vücutta herhangi bir iltihabi durum olduğunda, kandaki makrofaj hücrelerinden salgılanan interlökin-1 proteinine yanıt olarak, karaciğer tarafından salgılanarak kan yoluyla gönderilir ve vücudun savunma mekanizmalarını uyarır. Aslında vücudun hücrelerindeki kayıplar ve doku nekrozlarına bağışıklık sisteminin cevabıdır. Enfeksiyonlarda CRP yüksekliği önemli iken enfeksiyon kaynaklı olmayan iltihabi durumlarda da CRP yüksekliği önemli bir belirteçtir. Ancak tek başına değerlendirilmez. Beraberinde bakılan başka kan testleri de bulunmaktadır. Bazen buna kan veya örnek kültürü de eklenebilir.
Normalde kanda düşük seviyelerde olan CRP’nin yükselmesi iltihabi durumlarla seyreden ciddi bir enfeksiyon ya da farklı pek çok hastalığın habercisi olabilir. Ancak bazı iltihabi durum ve enfeksiyonlarda CRP seviyesi yükselmeyebilir. Bu nedenle CRP testi her anormal durumda yüksek olmayabilir.
CRP Testine Ne Zaman İhtiyaç Duyulur?
CRP testi genellikle herhangi bir enfeksiyondan ya da akut ve kronik bir rahatsızlıktan şüphe duyulduğunda yapılır. Devam eden herhangi bir enfeksiyon veya iltihabi diğer hastalıklarda CRP seviyesini kontrol etmek gerekebilir. CRP, bazen ameliyat sonrası enfeksiyon gelişme ihtimali varsa zamanla oluşan yükselme ile risk analizi yapılabilir. Bazı romatizmal veya otoimmün hastalıklarda iltihabi durumun yatışıp yapışmadığını kontrol etmek veya verilecek tedavinin düzeyine karar vermek için de ihtiyaç duyulabilir. En sık yoğun bakım hastalarında sepsis önlemleri kapsamında hastanın enfeksiyon kontrolünü sağlamak için kullanılır. Ancak herhangi bir enfeksiyonda hastanın durumu orta ve ağır seviyelerde ise gene CRP kontrol edilmek istenebilir. CRP seviyesi hastanın vücudundaki reaksiyonun derecelendirilmesi için önemli bir ölçek olarak kabul edilmektedir. CRP yüksekliği sebebiyle tedavi başlanan hastalarda gidişatın kontrol edilerek tedavinin işe yarayıp yaramadığı tekrar yapılan CRP kontrolü ile izlenir. CRP testine ek olarak birçok parametre de birlikte değerlendirilir.
CRP Yüksekliği Nedir?
Kanda CRP seviyesinin yüksekliği hastalığa göre değişeceği için hekimin hastanın durumuna göre yorumlaması gerekmektedir. Örneğin bakteriyel enfeksiyonlarda kandaki CRP seviyesi saatleri içerisinde 10 kat ve hatta 100 kat dahi yükselebilir. Bu hızlı yükselmeler enfeksiyonun şiddetini ve doku nekrozu sürecini gösterir. Hastanın alması gereken tedavi ve tedavinin süresi bu yüksekliğe ve hıza göre değişebilir. Yoğun bakım hastalarında organ hasarı ve hastalığın gidişatındaki hızlanmayı ifade edebilir.
CRP Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?
CRP seviyesinin yükselmesi durumunda aşağıdaki semptomlar görülebilir. Bazen de herhangi bir semptom olmayabilir:
- Ateş
- Bulantı – kusma
- Artmış kalp hızı
- Hızlı nefes alıp verme
- Uyku problemleri
- Tremor (Titreme)
- Halsizlik
- Baş ağrısı
- İştahsızlık
- Vücudun belirli bölgelerinde kızarıklık, şişlik ve ağrı
Normal CRP Referans Aralığı Ne Olmalıdır?
Sağlıklı bireylerde CRP seviyesi kandan yapılan ölçümlerde 5.0 mg/L ve altı olmalıdır. Karaciğer hastalarında CRP seviyesi düşük kalabilir. Viral menenjit gibi bazı enfeksiyonlarda da CRP seviyesi düşük olabilir. Bu nedenle CRP seviyesindeki düşüklük hastanın durumuna ve hastalığa göre yorumlanmalıdır. CRP yüksekliği hastalığın nerede olduğunu da göstermez. Nerede olduğu bilinen bir hastalık hakkında değerlendirmeye yardımcı olur. Bazı hastalarda depresyon dahi CRP seviyesinin yükselmesine neden olabilir.
100 mg/L’nin üzerindeki C- reaktif protein konsantrasyonu ciddi bir enfeksiyon ve travma sonrasında görülebilir. 350 mg/L’nin üzerindeki CRP seviyeleri hayati öneme sahip bir duruma işaret edebilir.
Hs-CRP testi nedir?
Hs-CRP testi, CRP testinden farklıdır. hs-CRP testi kan dolaşımında daha düşük CRP seviyelerini (0,5-10 mg/L) saptar. CRP testi ise daha yüksek bir aralıkta (10-1,000 mg/L) seviyeleri ölçer. Doktorlar, bir kişinin kardiyovasküler hastalık geliştirme riskini değerlendirmek için hs-CRP testini kullanabilirler. Bu testler tek başına değerlendirmek için yeterli olmayabilir ve başka testler ile birlikte değerlendirilmesi gerekebilir.
Fotoğraf: Towfiqu barbhuiya