Çocukları anlamak için dikkat etmeniz gerekenler
Çocuklar duygu ve düşüncelerini sizin kadar ifade edemeyebilir. Bunun nedeni kelime dağarcığının gelişmemiş olması, kendine güven sorun yaşaması, çekingenlik, yanlış anlaşılma korkusu olabilir. Çocuk psikolojisini iyi anlamak onunla iletişim kurmanın temelidir. Çocuklarla uygun iletişim kurulduğunda onlarında yetişkinler gibi fikirler geliştirdiğini, olayları neden sonuç çerçevesinde değerlendirdiğini göreceksiniz.
Çocukların sözel olarak ifade edemediği hususlarda davranışsal çıkarımlar yapmanız gerekebilir. Bu çıkarımlar çocuğun gelişim dönemine göre değişecektir.
Çocukları anlamanıza ve onlarla sağlıklı iletişim kurmanıza yarayacak öneriler şunlar olabilir:
Gözlem yapın: Çocuğunuzu yemek yerken, oynarken, uyurken gözleyin. Her çocuk farklıdır. Onun yeteneklerini, becerilerini, davranışlarını, alışkanlıklarını anlamaya çalışın.
Çocuğunuzu dinleyin: Çocukların kendilerini ifade etmesine, sorununu anlatmasına izin verin. Sözünü kesmeyin. Dikkatle dinleyin. Onun söylediklerine kıymet verdiğinizi hissettirin. Söylediklerine tepki gösterin. Konuşurken gözlerinin içine bakın, başka bir şeyle meşgul olmayın. Uygun gördüğünüz önerilerini onaylayın, tebrik edin. Konuşurken gözlerinin içine bakmanız onun da sizi anlamasına ve ne tepki verebileceğinizi hissetmesine neden olur.
Çocuğunuzun anlattıkları bazen hayalleri olsa da çoğu zaman gün içerisinde yaşadıkları ve hissettikleri ile ilgilidir. Onu dikkatli dinlemeniz onu tanımanıza ve anlamanıza yardımcı olacaktır.
Bazen söylediklerinde hayaller, gerçek dışı olaylar, yalanlar olabilir. Bunu yargılamadan dinleyin. Yanlış gördüğünüz söylemlere onu kırmadan ve sizden soğutmadan tepkinizi gösterin. Onunla konuşurken yol gösterici olun. Hayal güçlerini dikkate alın.
Çocuk gibi düşünün: Çocuğunuzu dinlerken onun her olaya sizin kadar hâkim olmasını beklemeyin. Daima bir yetişkin gibi olayları anlayamaz. Kendi dünyası ve düşüncelerine göre değerlendirir. Sabırlı olun, onun gibi düşünün. Sorularına tek tek ve sabırla cevap verin. Bu onu önemsediğinizi gösterir.
Söylem ve çizimlerini analiz edin: Çocuklar söylemleri ve resimleri ile size çok şey ifade edebilir. Ailesini resmeden çocuğun anne veya babasını nasıl çizdiği onun kafasındaki imajınızı gösterebilir. Sizden beklentisini resmedebilir. Ürettiklerinden çocuğunuzun istek, düşünce ve taleplerini anlayabilirsiniz.
Oyun oynayın: Çocuğunuzla onun istediği şekilde oyun oynayın. Onların dünyasına girmeniz onu tanımanıza yardımcı olur. Çocuklar bazen duygu ve düşüncelerini oyun ile gösterir. Yeri geldiğinde oyun çocuk için bir terapi yöntemidir. Çocuğun oyun esnasında seçtiği oyuncaklar, oyun kahramanları, kullandığı cümleler çocuk hakkında önemli fikirler verir. Bazen çocuk anne babasında gördüğü sorunu, onlardan beklentisini oyun ile gösterebilir.
Oyun esnasında çocuğun sizi yönlendirmesine izin verin. Onun oyunda anne baba rolü alması, onun gözünde anne baba figürünü yansıtabilir.
Onlarla konuşarak iletişim kurun: Çocuklarla konuşun. Konuşmalarınızda uzun cümleler yerine basit cümleler kurun. Ara sıra onların tepkisini kontrol edin. Onların sizin konuşmanıza katılmasına fırsat verin. Dikkatlerini dağıtacak kadar uzun ve teknik konuşmalar yapmayın. Çocuğunuzun ilgi alanlarını dikkate alarak konuşun. Konuşma diliniz yargılayıcı, azarlayıcı olmasın.
Sorularını cevapsız bırakmayın: Çocuğunuzun sorusunu uygun şekilde cevaplayın. Soruları cevapsız bırakmayın. Cevapsız sorular sizin onunla ilgilenmediğiniz ya da yeterince bilgili olmadığınız gösterebilir. Bu da sizin imajınızı zedeler, iletişiminiz bozar, size olan güvenini sarsar. Sorulara evet veya hayır gibi kestirme cevaplar yerine sıkmayacak düzeyde açıklayıcı cevaplar verin.
Yalan söylemeyin: Yapamayacağınız hususlarda çocuğunuza yalan söylemeyin. Yapabileceğiniz sözler verin. İlerde doğruyu öğrenebileceği konularda yalan söylemeyin.