Çocuklarda tuvalet eğitimi
Çocuk gelişiminin en önemli basamaklarından birisi tuvalet eğitimidir. Çocuğun tüm hayatını ve kişiliğini etkileyebilecek bir dönemdir. Ebeveynlerin doğru zamanda doğru desteği vermesi çocuğun geleceğini etkiler. Yanlış uygulamalar çocukta tuvalet eğitimini geciktirir. Gecikmiş bir tuvalet eğitimi çocukta özgüven eksikliği, kişilik gelişiminde eksiklikler ile karşımıza çıkabilir.
Çocuklarda tuvalet eğitimi ne zaman başlamalıdır?
Çocuklarda tuvalet eğitimi çocuğun ek bir hastalığının olup olmaması, gelişim aşaması, kız-erkek olması gibi faktörlerden etkilenir. Çocuğun zihinsel ve kas gelişimi açısından hazır olması gerekir. Bu nedenle tuvalet eğitimine başlamak için standart bir zaman yoktur, her çocuğa göre değişebilir.
Genellikle çocuklarda tuvalet eğitimine başlama yaşı 18-24 aydır, ancak bazı çocuklar 3 yaşına kadar hazır olmayabilir. Çocuğunuzun davranışları, becerileri size eğitim zamanının geldiğini haber verecektir.
Çocuğunuzun tuvalet eğitimine hazır olduğunu gösteren bazı belirtiler şunlar olabilir:
- Yürümeye ve kısa süreli dik olarak oturmaya başlayan çocuklarda kas gelişimi tuvalet eğitimine hazır olabilir,
- Çocuğun başkasından yardım almadan pantolonunu aşağı indirebilmesi ve yukarı çekebilmesi de kas gelişiminin tuvalet eğitimine hazır olduğunu gösterebilir,
- Çocuk bezine yaptığında ıslak kalmaya tahammülü eskiye göre daha zayıflamış ise, bezini çekiştirip çıkarmaya çalışıyorsa,
- Kendisine sorduğunuzda çocuğunuz tuvalete gitmeyi istiyorsa hazır olma ihtimali yüksektir, özellikle yeni kardeş doğması gibi bazı psikolojik travmalarda zamanı gelmesine rağmen tuvalete gitmek istemeyebilir, bu durumda biraz beklemek faydalıdır.
- Çocuğun altına yaptığı zaman dilimleri bir standarta kavuşmuş, çoğunlukla aynı saatlerde olmaktadır. Özellikle beslenme alışkanlığının düzenli olduğu bebeklerde gözlenebilir.
- Çocuğun bezi iki saate kadar kuru kalabiliyorsa,
- Çocuk temel bazı kuralları anlayıp uygulayabiliyorsa,
- Sizinle düzenli bir iletişim kurabiliyorsa,
- İç çamaşırı giymeye ilgisi artmış ise,
Çocuğunuzda tuvalet eğitimi için bilinç oturmaya başlamıştır. Aileden öğrendiği “kaka” gibi bazı kelimeleri kullanmaya başlar. Tuvaletinin geldiğini haber verir. Bu belirti ve davranışların iyi takip edilmesi zamanında eğitime başlanması açısından önemlidir. Doğru zamanlama eğitimin en önemli parçasıdır.
Eğitim sürecinde kazalar olma ihtimali yüksektir. Bu süreçte cezanın bir rolü olmaz. Sabırlı olmak en iyi metottur.
Tuvalet eğitimine başlama zamanı geldiğinde:
Doğru kelimeler: Tuvalet zamanı geldiğinde çocuğunuz ile iletişim kurmanızı sağlayacak en doğru kelimeleri seçin. Bu kelimeler sizinle çocuğunuz arasında iletişim aracı olacaktır. Bu aşamada kokmuş, kötü, kirli, pis gibi olumsuz ifadelerden kaçının. Çocuğunuzun rahatça söyleyebileceği kelimeleri seçmeye gayret edin.
Doğru ekipman: Çocuğunuzun rahatça ulaşabileceği bir yere lazımlığını koyun. Lazımlığa kıyafetleri ile çocuğunuz rahatça oturabilmeli, ayakları yere değebilmelidir. Mümkün olduğunca kokunun yayılmadığı, banyo gibi mekanları seçin. Kötü koku çocuğun tuvalet isteğini azaltabilir. Lazımlık sonrası klozet aşamasında sifonu çekmeyi gösterin ve alışkanlık kazanmasını sağlayın.
Lazımlık molaları: Tuvalet molaları planlayın. Uyandığında, oyun aralarında, yemek sonrasında gibi ikişer saatlik aralıklarla lazımlığa oturmasını sağlayın. Hiçbir şey yapmadan otursa bile bu hareketini övün, mutlu olduğunuzu gösterin. Lazımlık molalarında çocuğunuz aksini istemiyorsa yanında bulunmanız, kitap okumanız, şarkı söylemeniz faydalı olabilir. Çocuk kalkmak isterse ısrar etmeyin. Misafirlik vs gibi evden uzakta olduğunuz süreler iki saati aşacaksa lazımlığı yanınızda götürün.
Basit komutlar: Çocuğunuzun tuvaletinin geldiğini gösteren hareketlerini farettiğinizde lazımlığa yönlendirin. Çocuklar oyun gibi aktivitelere fazla kapılıp lazımlığı unutabilir, veya lazımlığa gittiğinde tekrar oynayamama endişesi duyabilir. Çocuğunuza lazımlığı hatırlatacak basit emirler verin. Lazımlık sonrası oyuna devam etmesine izin verin. Lazımlığa gitttiği zaman övün, mutluluğunuzu gösterin. Lazımlığı kolayca kullanabilmesi için çocuğunuza kolay çıkarılabilir ve giyilebilir giysiler giydirin.
Temizlik: Çocuğunuza tuvalet sonrası temizlik kurallarını öğretin. Özellikle kız çocuklarında idrar yolu enfeksiyonlarının en önemli nedeni tuvalet sonrası yanlış temizliktir. Önden arkaya temizliği öğretin böylece mikrop bulaşını engellemiş olursunuz. Tuvalet sonrası el yıkama alışkanlığı kazandırın.
Eskilerden kurtulun: Çocuğunuz birkaç hafta başarılı şekilde lazımlığı kullanabildiyse bezleri kaldırın. İç çamaşırı giydirin. Bu çocuğunuza hem ödül olacaktır hem de artık bez kullanamayacağını gösterecektir. Yaptığı her güzel hareketi, kazandığı her güzel alışkanlığı ödüllendirin. Birkaç haftadan sonra tekrar altına yapmaya başlaydıysa beze geri dönün, biraz ara verin ve tekrar eğitime başlayın.
Gece eğitimi: Geceleri veya uyku dönemlerinde çocukları iki saatte bir tuvalet için uyandırmak çocuk sağlığı ve gelişimi açısından mümkün değildir. Bu sürelerde tek kullanımlık gece pantolonları kullanılabilir.
Kazalar: Altına kaçırma, lazımlığın dışına taşırma gibi kazalar mutlaka olacaktır. Kazalara karşı her zaman hazırlıklı ve sakin olun. Yakınınızda yedek iç çamaşırı ve kıyafet bulundurun. Kazlar için çocuğu cezalandırmayın. Tekrar denemesini telkin edin.
Destek alın: Çocuğunuz tuvalet eğitiminde başarısız veya geç kaldıysa doktorunuzdan yardım alabilirsiniz.