AŞILAR

Sağlık profesyonelleri tarafından her çocuk aşı için taranmalıdır. Aşılama için her fırsat değerlendirilir. Toplum sağlığının korunması bunu gerektirir. Aşılaması eksik olan veya hiç aşı yapılmayan çocukların yaşına göre aşı takvimleri yeniden çıkarılır.  

Aşı ile önlenebilir hastalıkların geçirilmiş olması veya halen bir kronik hastalığı olanlarda aşılama bazen özellik arz etmektedir. Özellikle kronik hastalıkların bir kısmı bağışıklık sistemini zayıflatmaktadır. Bazen de kullanılan ilaçlar nedeniyle bağışıklık sistemi zayıflar. 

Zona, genellikle 50 yaş üzerindeki kişilerde ortaya çıksa da her yaşta görülebilir. 70 yaşından sonra dört kişiden birinde, 80 yaş üzerindeki her iki kişiden birinde görülen zonanın en önemli nedeni ise yaşlanma ile bağışıklık sisteminin baskılanmasıdır.   

Bazı meslek grupları aşı ile önlenebilir hastalıklar açısından çeşitli riskler içerir. Bu meslek gruplarında çalışanların hastalanmadan önce aşılanması ölüm ve sakatlanmaları önler.

Primer immun yetmezlik, sekonder immun yetmezlik, otoimmun hastalıklar, kronik böbrek yetmezliği, kronik karaciğer hastalığı, diyabetes mellitus, akut viral hastalıklar gibi birçok hastalık bağışıklık sisteminizi zayıflatabilir.  

Bağışıklık sisteminizi güçlendirmek için, uyku düzenine dikkat edin. Hareketsiz yaşam tarzından uzak durun, düzenli egzersiz yapın. Bol sıvı tüketin. Aşırı stresten uzak durun ya da stres yönetimi için gerekirse uzman yardımı alın. Alkol, sigara gibi zararlı alışkanlıklardan uzak durun.

İmmun yetmezlikli kişilerde aşıların güvenliği ve etkinliği immun baskının düzeyine ve hastalığa göre değişmektedir. 

Sağlık bakanlığı tarafından uygulanan aşı takvimi aşağıda sunulmuştur. Ülkemizde çocuklara ücretsiz olarak uygulanan aşı sayısı 13 adettir. 13 yaşına kadar tamamlanması gereken bu aşıları aile hekiminizle irtibata geçerek mutlaka takip ediniz. Çocuğunuzun aşılanması, onun aşı ile önlenebilen hastalıklardan korunmasını sağlar. Çocuğunuzun aşı hakkını koruyunuz. Detaylı bilgiye https://asi.saglik.gov.tr/ adresinden ulaşabilirsiniz.  

Bağışıklık sistemi nasıl çalışır? Vücudumuza girip zarar verme potansiyeline sahip milyonlarca bakteri, virüs ve diğer mikroorganizmalarla çevriliyiz. Bağışıklık sistemi, vücudun hastalığa neden olan mikroplara karşı güçlü bir savunmasıdır. Bağışıklık sistemi, koruyucu bariyer görevi yapan cildiniz, burun salgıları, göz yaşı ve güçlü mide asiti gibi savunmalarla başlar. Bununla birlikte vücudumuz, bize belirli patojenlere karşı direnç kazandıran,

Aşılar uzun yıllar süren zorlu bir süreçte geliştirilir ve üretilirler. Preklinik ve klinik fazlarda çok sayıda çalışma ile aşılar etkinlik ve güvenlik testlerine tabi tutulurlar.  

Mevcut aşı üretim teknikleri, üretim kapasitesinin kısıtlı olması, katkı maddelerinin fazla olması, katkı maddeleri kaynaklı olası alerjik etkiler, üretim aşamalarının bazen çalışanlar açısından risk oluşturması gibi bazı kısıtlılıklar içermektedir. Bu nedenle özellikle son yıllarda teknolojinin ilerlemesi ile daha fazla miktarda, saf ve güvenli ürünün daha kısa sürede üretildiği biyoteknolojik yöntemler ile geliştirilen aşı üretim teknikleri üzerinde çalışılmaktadır. 

DSÖ ülkelerin aşı tedarik fiyatlarını şeffaf bir şekilde paylaşması için gayret gösterse de bazı ülkeler sözleşme gizliliği, aşı tedariğinin kamu tarafından yapılmaması gibi gerekçelerle tedarik fiyatlarını açıklamamaktadır.  

Üçlü karma canlı aşıdır. 1960’lı yıllar ile 1990’lar arası ayrı ayrı uygulanırken, 1990’lardan itibaren üçlü bazen de suçiçeği eklenerek dörtlü karma şeklinde uygulanmaya başlanmıştır.

Aşı üretimi belli kalite standartlarını (GMP) yakalamış, teknolojik olarak gerekli altyapıya sahip üretim tesislerinde yapılır. Pahalı ve meşakkatli olan aşı üretimi çoğunlukla özel sektör eliyle olmak üzere kamu ve akademik çevrenin de desteği ile yapılır.  

Çocukluk döneminde ölümcül olabilen menenjit, pnömoni gibi hastalıkların ana etkenlerinden birisi olan hemofilus influenza tip b ye karşı etkilidir. Hib vakaları her yaşta görülebilmekle birlikte vakaların %90’ı 5 yaş altı çocuklarda gözlenmektedir.  

Suçiçeğinin şiddeti ve komplikasyonları, bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler, bebekler, erişkinler açısından risk oluşturmaktadır. Vakaların %90’ı çocukluk çağında olmakla birlikte, aşılanmamış bireyler erişkin çağda bile risk altındadır.

Kendisinde veya ailesinde nöbet hikâyesi olan çocuklar DTB ve MMR aşılarından sonra nöbet atağı geçirme riski taşırlar.  

Soğuk zincir, bir aşının etkinliğini üretiminden kişiye uygulanana kadar koruyan ve ihtiyacı olanlara yeterli miktarda etkin aşının ulaşmasını sağlayan insan ve malzemeden oluşan sistemdir.  

Bağışıklama programlarının başarısı, aşıyı temin etmek ve yeterli sağlık personeli görevlendirmek kadar temin edilen aşının depolanması ve nakliyesi için yeterli kapasiteyi oluşturmaya da bağlıdır.

Rotavirus beş yaş altı çocuklarda sık görülen bir gastroenterit nedenidir. Bir çalışmada her yıl yaklaşık 111 milyon gastroenterit vakası ve 440.000 ölüm nedeni olduğu tespit edilmiştir. Ölümlerinin yaklaşık %80’i az gelişmiş ülkelerde görülmektedir.  

Aşı son yüzyılın en büyük halk sağlığı başarısıdır. Pek çok kazanımı vardır. Bunlar:

Aşı firesi kaybolan, hasar gören, atılan ya da imha edilen aşıların toplamıdır. Bağışıklama çalışmalarının önemli bir maliyet unsuru olan aşılarda firenin en aza indirilmesi önemlidir.  

Aşılananlar ile aşılanmayanlar arasındaki hastalık insidansındaki azalma aşıların etkisini gösterir. Aşıların etkisi iki ölçüt ile değerlendirilir

Kabakulak, parotis bezinde şişlik, ağrı ve yutkunma güçlüğü ile seyreden, damlacık yoluyla bulaşan, yetişkinlerde kısırlık, sağırlık, ensefalit, menenjit gibi ciddi hastalıklara yol açabilen viral bir hastalıktır.

Kızamıkçık, hafif ateş, kızıl lekeler, lenf bezlerinde şişme, burun akıntısı, boğaz ağrısı ile seyreden, damlacık yoluyla bulaşan, gebelerde ciddi sorunlara yol açabilen viral bir hastalıktır.  

Kızamık Aşısı  Kızamık, 1-4 yaş grubunda sık görülen, damlacık yoluyla hızla bulaşan, kulak arkasında başlayıp yüze doğru yayılan ve kırmızı lekeli döküntüler ile seyreden viral bir hastalıktır.   Kızamık aşısı nasıl uygulanır?  Aşı MMR olarak üçlü uygulama ya da özellikle salgın dönemlerinde olmak üzere çoklu flakonlarda kızamık aşısı şeklinde, subkutan veya kas içinden, tercihen üst kol

Boğmaca Aşısı  Boğmaca bordetella pertussisin enfekte kişilerden damlacık yoluyla bulaşması sonucu öksürük nöbetleri, kas ağrısı, halsizlik, döküntü, boğaz ağrısı ile seyreden bir hastalıktır.   Boğmaca aşılarının çocukluk çağı aşılama programlarına alınmasıyla birlikte hastalık görülme sıklığı ve mortalite oranları önemli ölçüde azalmıştır.   İki tip boğmaca aşısı mevcuttur. Birisi ölü B. pertussis hücrelerine dayalı sellüler (whole-cell- wP), diğeri

Tetanoz Aşısı   Tetanoz, toz, toprak, hayvan ve insan dışkısında dış ortama dayanıklı sporlar halinde bulunan clostridium tetani nörotoksinleriyle oluşan, tonik kasılmalarla seyreden akut toksemik bir enfeksiyon hastalığıdır.   Çivi, diken batmaları, trafik kazaları, toprakla temas edip kirlenmiş aletler hastalık riski taşımaktadır.   Tetanoza karşı antikorlar zamanla azalır ve bu nedenle, yeterli seviyede antikor sağlamak için 10 yılda

Hepatit A Aşısı    Hepatit A virüsü (HAV) enfeksiyonu küçük çocuklarda nispeten iyi huylu, asemptomatik veya ateş, halsizlik, ishal gibi hafif belirtiler gösterirken erişkinlerde %70.0 ’den fazlası semptomatiktir. Toplu yaşam alanları hijyen kurallarına uyuma bağlı olarak salgın açısından risk teşkil etmektedir.   Hepatit A aşısı nasıl kullanılır?   Piyasada büyük çoğunluğu inaktive, az bir kısmı canlı zayıflatılmış olmak

Verem Aşısı (BCG)( Bacillus Calmette-Guérin Vaccine)  Aşıyı bulan Léon Charles Albert Calmette ve Jean-Marie Camille Guérin’in isimleriyle anılır. Dünya’da en yaygın olarak kullanılan BCG aşısı, ABD dâhil gelişmiş ülkelerin bazılarında rutin aşı takviminde yer almamaktadır. Özellikle tüberküloz ve lepranın yaygın görüldüğü ülkelerde rutin aşılama şemasında yer alırken, diğer ülkelerde risk altındaki çocuklara önerilir. Halen Türkiye,

Difteri Aşısı  Etken gelişmiş ülkelerde çocukluk çağı dışında yetişkinler de de tonsiller, farenks ve larenks üzerinde gri bir membran şeklinde hastalık oluşturan corynebacterium diphtheriae’dir. Kişiden kişiye solunum yoluyla ya da deri lezyonlarına doğrudan teması ile bulaşma gerçekleşir. Aşılama ile hastalık hızında ciddi düşüşler yaşansa da halen görülmeye devam etmektedir.   Aşının etkinliği %78.0’dir.   Difteri aşısı çeşitleri