Boğmaca hastalığı (Boğmaca öksürüğü) (100 Gün öksürüğü)
Boğmaca, Bordetella pertussis isimli bakterinin neden olduğu, hemen her yaşı etkileyebilen ancak beş yaş altı çocuklarda daha ağır seyreden, ölümcül olabilen, alt ve üst solunum yollarını tutabilen, akut, bulaşıcı, aşı ile önlenebilir bir hastalıktır. Tipik öksürük nöbetleri ile seyreder.
Boğmaca hastalığı nasıl bulaşır?
Hastalık solunum yoluyla (öksürme, hapşırma) kolayca bulaşır ve bebeklerde ölüm sık görülür. Bulaş çok hızlı olur.
Hijyen kurallarına uyumun düşük olduğu, sosyoekonomik koşulları kötü, toplu yaşam alanları ve kalabalık gruplarda hızla yayılır ve salgınlara neden olur. Hastalık 3-4 yılda bir salgınlara yol açar.
Bakterinin vücuda girmesiyle hastalık belirtilerinin başlaması arasında geçen süre ortalama 7-10 gündür (4-21 gün).
Hastalık, grip benzeri Bulguların başlamasından 6 gün önce bulaşmaya başlar, öksürük nöbetleri başladıktan sonra 3-4 hafta bulaştırıcıdır.
Boğmaca hastalığının belirtileri nelerdir?
Hastalığın ilk belirtileri soğuk algınlığına benzer. Başlangıçta hafif öksürük, hapşırma veya burun akıntısı gibi hafif belirtilerle başlar.
Bir ya da iki hafta içinde özellikle geceleri gelen ve birkaç dakika süren öksürük nöbetleri başlar. Hasta öksürürken boğmacaya özgü bir ses çıkarır. Bazen kusma olur ve bazen de kanlı kusma görülebilir. Bayılma, öksürük nöbeti sonrası kusma görülebilir.
Altı aylıktan küçük çocuklarda hızla dehidratasyon bulguları, solunum problemleri, pnömoni belirtileri, sürekli uyuma hali gelişir.
Daha büyük çocuklar ve yetişkinlerde öksürük nöbetleri burun kanaması, kaburga kırıkları, fıtık gelişimi, idrar kaçırma, vertebral arter yırtılmaları, subkonjonktival kanama, plevra yırtılmasına bağlı pnömotoraksa neden olabilir.
Öksürük nöbetleri 2-8 hafta sürebilir.
Boğmaca hastalığının tanısı nasıl konur?
Boğmaca hastalığının tanısı anamnez, muayene ve laboratuvar bulguları ile konulabilir.
Hastanın şikayetlerinin başlangıç zamanı ve gidişatı, öksürük nöbetleri sorgulanır ve muayene bulguları değerlendirilir.
Nazofarenks (burun ve boğazın arka kısmı) sürüntülerin kültür, PCR veya serolojik yöntemlerle analizi yapılır.
Boğmaca hastalığının tedavisi nasıldır?
Hastalığın tedavisi hastanın yaşına ve hastalığın şiddetine göre değişir. Altı aylıktan küçük bebeklerin hastanede tedavisi gerekir.
Antibiyotik tedavisi (eritromisin, azitromisin, klaritromisin veya trimetoprim/sülfametoksazol) uygulanır. Antibiyotik hastalığın semptomlarını azaltmaktan ziyade hastalık bulaşını önler. Belirtiler başladıktan üç hafta geçmiş kişilerde bulaşıcılık azalacağı için antibiyotiğe gerek olmayabilir. Antibiyotik başlandıktan beş gün sonra bulaşıcılık sonlanır.
Hastanın bol istirahati, yeterli sıvı tüketimi, semptomlara yönelik ağrı kesici kullanması önerilir.
Boğmaca hastalığından nasıl korunurum?
Hastalıktan korunmanın en önemli yolu aşı uygulamasıdır. Aşılama esas olarak çocukluk çağı aşılamasıdır. Ancak zamanla bağışıklık azalacağından büyük çocuklar ve yetişkinler için genellikle ek aşı dozları önerilir. Hamilelik sırasında aşılama, bebeği yaşamın ilk aylarında boğmacadan korumada oldukça etkilidir ve birçok ülkede tavsiye edilmektedir.