Bebeklerde Diş Bakımı
Bebeklerde diş bakımı bir ömür boyu kullanılacak dişlerin gelişimi açısından son derece önemlidir. Diş bakımı dişlerin çıkmadan önce başlar. Çocukluk dönemine kadar ebeveynlerin destek olması ve diş fırçalama, ağız hijyeni alışkanlıklarını kazandırması gerekmektedir.
Bebeklerde diş bakımı sadece dişlerin temizlenmesi ve fırçalanması ile olmaz. Sağlıklı beslenme de diş bakımı açısından son derece önemlidir. İlk altı ay sadece anne sütü veriniz. Anne sütü antibakteriyel özelliği sayesinde bebeğinizin çıkmakta olan dişlerini bakterilere karşı da koruyacaktır. Bebeğinize şekerli yiyecek ve içecekler vermekten kaçının. Biberon kullanımı da ağız ve diş sağlığı açısından risk oluşturabilir. Özellikle biberonla uyuyan bebeklerde diş çürümesi riski artar. Emzik kullanırsanız, emziğe bal yada şekerli sıvılar sürüp emzirmeyiniz.
Bebeğinizin dişleri çıkmaya başladığında bir diş hekimine kontrol ettirin ve düzenli olarak diş kontrollerini yaptırınız.
Bebeklerde diş fırçalama
Erken dönemde parmak fırçaları kullanabilirsiniz. Diş macunu miktarına dikkat etmelisiniz. 3 yaşına kadar bebeğinizin diş macununu eser miktarda kullanmalısınız. 3 yaşından itibaren bezelye büyüklüğünde diş macunu kullanabilirsiniz. Bebeğinizin ilk dişi çıkmadan önce yaklaşık 3 aylıkken, diş etlerini günde iki defa ılık nemli ve temiz bir bez ile nazikçe silinmesi, bebeğinize fırçalama alışkanlığı kazandırılmasında ilk adımdır.
Bebeğinizin diş fırçalamasını belirli saatlerde günde en az iki defa yapın. Dişlerin tüm yüzeylerini daireler halinde yavaş yavaş fırçalayın ve fırçalamayı geçiştirmeyin.
Çocuklar diş fırçalamayı sevmeyecektir. Bunu bir oyun haline dönüştürerek sevmesini sağlayabilirsiniz. Bir süre sonra kendisi yapmak isteyebilir. Bu durumda da kendisinin fırçalamasına yardım edin ve diş macununu tükürmesini öğretin.
Bebeğinizi, ağzını görebileceğiniz ve kendilerini güvende hissedecekleri şekilde konumlandırın. Bebeğinizin başı sizin kucağınıza gelecek şekilde oturun, çenesini ellerinizin arasına alın, başını vücudunuza yaslayın. Yumuşak, dairesel hareketlerle dişlerini temizlemek için bebeğinizin dudağını kaldırın. Her dişin ön ve arka kısımlarını diş eti çizgisine kadar temizleyin. Bebeğinizin eline bir oyuncak vererek veya şarkı söyleyerek oyalayabilirsiniz. Bu hem bebeği oyalayacak hem de diş temizlemeyi eğlenceli kılacaktır.
Dişler çıkmaya başladıktan sonra da bebekler için tasarlanmış yumuşak bir fırça ile bebeğinizin dişlerini fırçalamak, fırçalama konusunda rahatsız olursa ılık, nemli ve temiz bir bez ile dişlerin ön ve arka taraflarını temizlemek gerekir. İki yaşına kadar diş fırçasını ılık su ile kullanmalıdır. Burada amaç dişlerin temizlenmesi olduğu kadar bebeğinize diş fırçalama alışkanlığının kazandırılmasıdır. Diğer taraftan bebeklerin kopyalama eğiliminde olduğu bu dönemde, ebeveynlerin bebeklerinin yanında diş fırçalaması da ileri yaşlarda alışkanlık kazanması açısından faydalı olacaktır.
Çocuğunuz dişlerini kendisi fırçalamak isterse ilk denemelerini macunsuz yapın. Macunu tükürmeyi öğrenince macunla yapmaya devam edin. Dişlerini fırçalarken onu mutlaka izleyin, aldığı diş macunu miktarına dikkat edin, diş macununu yemediğinden emin olun. Bu işlemi en az 7 yaşına kadar yapmanız gerekebilir.
3-6 Aylık Bebeklerde Ağız Bakımı Nasıl Olmalıdır?
Doğumdan itibaren bebeğin ağzı düzenli olarak kontrol edilmelidir. Çünkü henüz bağışıklık sistemi gelişmemiş olduğundan bebeğin ağzında pamukçuk gibi istenmeyen enfeksiyonlar gelişebilir. Bazı hastalıkların belirtileri ağız içi lezyonlar şeklinde kendini gösterebilir. Bebek kendisini ifade edemeyeceğinden ağzı sık sık kontrol edilmelidir.
Bebeğiniz eliyle tutma becerisi kazanmaya başlayınca bazen ağzına yabancı cisimleri alabilir ve bu onun için hayati tehlike oluşturabilir. Bebeğiniz yakın zamanda ateşli bir hastalık geçirmişse ağzında ve özellikle diş etlerinde kabarıklıklar ve yaralar oluşmuş olabilir. Bebeğin dişlerinin çıkmasına yakın zamanında vücut direncini yükseltmek için beslenmesine dikkat edilmelidir.
Anne sütü ile beslenmeyen bebeklerde erken çocukluk dönemi çürüğü daha sık görülebileceğinden ağız temizliği önemlidir. Süt dişlerinde erken çocukluk dönemi çürüğünün (biberon çürüğü) oluşmaması için beslenme sonrasında özellikle de gece uyutmadan önce gazlı bez veya bir tülbent parçasını anne parmağına sararak dişlerin üzerini silerek temizlemelidir.
Biberonla emzirmek, tatlandırılmış emzik kullanımı, tatlı yiyecek ve içeceklerin sık aralıklarla verilmesi, biberonla verilen asitli meyve suları erken dönem çürüklerine neden olur. İlk süt dişlerinin çıkması ile birlikte her beslenmeden sonra bebeğin mevcut dişleri bir gazlı bez parçası ile temizlenmelidir.
Ailelerin kendi ağız ve diş bakımlarını sağlamaları da son derece önemlidir. Anne-babaların ve bebeğe bakım verenlerin bebekler ile ortak çatal/kaşık, bardak ve diş fırçası kullanmamaları gerekir, bebeğin emziğini ağızlarına alarak temizlememeleri, sabun ve su ile temizlemeleri gereklidir.
6-12 Aylık Bebeklerde Ağız Bakımı Nasıl Olmalıdır?
Bebeğinizin dişleri çıkmaya başlayınca fırçalamaya başlayabilirsiniz. Bebeğinizin dişlerini fırçalamak zor olsa da bu onun diş fırçalama alışkanlığı kazanması için önemlidir.
Bu dönemde bebeğiniz periyodik olarak diş çıkarmaya başlayacaktır. Bebeğinizin bu gelişmelerini izlemeli ve herhangi bir anormallik olması durumunda hekiminize danışmalısınız.
Bebeğinizin ağzında istenmeyen bir durum olup olmadığını düzenli olark kotrol etmelisiniz. 6 aylıktan itibaren yavaş yavaş ek gıdalara başlayacağınızdan dolayı bebeğinizin ağzında kalan gıda artıklarını temizlemelisiniz.
Bebeğinizi 6 aydan itibaren bardak ve kaşıkla beslemelisiniz. Biberon kullanmamalısınız. Parmak emme alışkanlığı varsa bir yaşından itibaren emzik kullanabilirsiniz. Aksi halde emzik kullanmayın. Emzik kullanmak bebeğin diş ve konuşma gelişimini olumsuz etkileyebilir.
Bebeklerde diş fırçalamaya ilişkin bazı ipuçları:
- Bebeğinizin dişleri çıkmaya başladıktan sonra dişlerini fırçalamaya gayret gösterin. Florürlü diş macunlarını diş fırçasına 3 yaşına kadar çok hafif, leke bırakacak tarzda, 3-6 yaş arasında ise bezelye büyüklüğünde olacak şekilde sürerek dişlerini fırçalayın.
- Bebeğinizin dişlerini günde iki defa, özellikle yatmadan önce fırçalayın. Fırçalarken yavaş, yavaş, diş etlerini tahriş etmeyecek ve tüm diş yüzeylerini içerecek şekilde fırçalayın.
- Dişleri tüm yüzeyleri kaplayacak şekilde küçük daireler halinde fırçalayın ve sonrasında çocuğunuzu diş macununu tükürmesini sağlayın. Florürün ağızda kalmasını engelleyeceği için çocuğunuzun ağzını suyla durulamaya gerek yoktur.
- Çocuğunuzun doğru miktarda diş macunu almasını, tüpten diş macunu yememesini veya yalamamasını sağlayın.
- Çocuğunuzun dişlerini yeterince iyi yapabileceğinden emin olana kadar dişlerini fırçalamasına yardım etmeye devam edin. Bu yardım 7 yaşına kadar sürebilir.
- Bebeğinizin dişlerini ve diş etlerini temizledikten sonra diş fırçasını musluk suyuyla durulayın.
- Diş fırçasını havayla kurumasını sağlamak için açık bir kapta dik olarak saklayın.
- Diş fırçalarını 3-4 ayda bir veya kıllar yıprandığında değiştirin.
Bebeğimi ne zaman diş hekimine götürmeliyim?
Bebeğinizin dişleri çıkmaya başladığında mutlaka bir diş hekimine gösterin. Bu genellikle 12. aya denk gelir. Bu aşamadan sonra diş kontrollerini düzenli olarak yaptırın. Düzenli diş kontrolleri çocuğunuzun dişlerinin sağlıklı çıkmasına, şekil bozuklukları, çürüklerin erkenden tespit edilebilmesine imkân sağlayacaktır. Ayrıca diş hekiminiz bu kontrollerde, çocuğunuzun ağız ve diş bakımına ilişkin size bilgilendirme yapacaktır.
Şeker ve diş çürüğü
Çocuklarda diş çürüklerinin en önemli nedenlerinden biri şeker içeren yiyecek ve içeceklerdir. Çocuklara verilen şekerin dişlerle ne kadar süre ve ne sıklıkla temas ettiği çürük oluşumu açısından önemlidir. Daha sık ve daha uzun süre şekerle temas eden dişlerde çürükler daha sık görülür.
Meyve sularındaki asitte çocuklarda diş çürümelerine neden olur. Doğal şekerler özellikle meyvelerden alınan dişlere daha az zarar verir. Çocuğunuzun ihtiyacı olan şekeri meyvelerden almasını sağlayabilirsiniz.
Çocuklarda diş çürüğünü önlemede şeker kontrolü için ipuçları
Çocuğunuzda diş çürüğü oluşmasını engellemek için şekerli yiyecek ve içecek almasını kontrol altında tutabilirsiniz. Bunun için alabileceğiniz bazı önlemler şunlardır:
- İlk altı ay sadece anne sütü verin. Bu bebeğiniz için yeterlidir.
- Özellikle küçük çocuklara sıvı olarak süt ve su yeterlidir. Bilhassa şeker içeren içecekler vermeyin.
- Çocuğunuza biberon kullanmak zorunda kalırsanız, biberonla meyve suyu ve şekerli içecek vermeyin.
- Bebeğiniz katı yiyeceklere geçtiğinde verdiğiniz gıdalarda doğal şeker dışında şeker olup olmadığını kontrol edin. Gıda etiketleri size yardımcı olacaktır.
- Çocuğunuza tatlı yiyecekler veya meyve suyunu yalnızca yemek zamanlarında verin. 1 ölçü meyve suyunu 10 ölçü suya seyreltmeyi unutmayın. Bir 1 günde 1 bardaktan fazla meyve suyu (150ml) vermeyin.
- Çocuğunuza ödül olarak çikolata gibi şekerli yiyecekler vermeyin. Hem yüksek şeker içeriği hem de uzun süre dişte kalma süreleri nedeniyle tehlikeli olabilir. Ödül olarak daha farklı seçenekleriniz olabileceğini unutmayın.
- Yatmadan önce veya gece çocuğunuza sadece anne sütü, formül mama veya soğutulmuş kaynamış su verin.
- Çocuğunuzun ilaca ihtiyacı varsa, doktorunuz ile şekersiz bir seçenek olup olmadığını hususunu konuşun.
- Çocuğunuzun şekersiz yiyecek ve içeceklere alışması sadece sizin gayretinizle değil, ailenin tamamının bu gıdalardan uzak durması ile mümkün olacaktır.
Florür vernik ve fissür örtücüler
Fissür örtücü: Çocuklarda dişlerin çiğneme yüzeylerini bakterilerden ve yiyecek parçacıklarından korur. Diş çürümelerini engellemeye yardımcı olur. Özel bir ince plastik yardımı ile çocuklarda özellikle arka dişlerde kaplama yapılır. Genellikle 6-7 yaşlarında kullanılır ve etkinliği 5-10 yıl sürebilir.
Florür vernik: Diş minesini güçlendirir, çürümeye karşı daha dirençli hale getirir. 3 yaşından itibaren çocuklara yılda en az iki kez florür vernik uygulaması önerilmelidir.
Fotoğraf: Bassam Abo Hamed