Bebek ve çocuklarda zatürre aşısı nasıl uygulanır? 

Çocuklar için zatürre aşıları Sağlık Bakanlığı zorunlu ve ücretsiz aşı programında mevcut olup aile sağlığı merkezlerince takip edilerek uygulanmaktadır. Bu yazıda standart uygulama ile birlikte daha çok aşılama aksaklığı veya olumsuz sağlık şartlara sahip olan çocuklarda uygulama önerileri sunulmuştur. Bu nedenle herhangi bir aşılama uygulamasından önce sağlık durum değerlendirmesi ve uygulanması gereken aşıya karar verilebilmesi için mutlaka hekiminize danışınız.  

5 yaş altı çocuklar (2-59 ay) için PCV (PCV13 veya PCV15) kullanılması önerilmektedir. PCV13 ve PCV15 birbirinin yerine de kullanılabilir. Dört doz PCV13 veya yaşa uygun tam doz PCV13 aşılama serisi almış olanlara PCV15 aşısı uygulanmaz. Prematüre bebekler, doğum ağırlığına bakılmaksızın kronolojik yaşa göre aşılanmalıdır. 

• 2-6 aylık bebekler: Dört doz konjuge pnömokok aşısı (PCV13 veya PCV15) önerilir. PCV13 veya PCV15’i bebeklere 4 dozluk bir sırayla (3 birincil ve bir takviye) uygulanır. Birincil seri 3 doz PCV’den oluşur. İlk dozu ≤6 aylıkken alan bebeklere, yaklaşık sekiz hafta aralıklarla üç doz PCV uygulanmalıdır. Minimum aralık 4 haftadır. Takviye (dördüncü) dozun 12-15 aylıkken yapılması tavsiye edilir. Üçüncü dozdan 8 hafta sonra uygulanmalıdır. Bu nedenle önerilen program 2, 4, 6 ayda ve 12 ila 15 ayda bir doz PCV 13/PCV15’tir. 
• 7-11 aylık bebekler: PCV 7-11 aylıkken başlanıyorsa üç doz (PCV13 veya PCV15) önerilir. İlk iki doz, dozlar arasında 4 hafta arayla uygulanmalıdır. Üçüncü doz 12-15 ayda verilmelidir; İkinci ve üçüncü dozlar arasında 8 hafta ara verilmesi tavsiye edilir. 
• 12-23 aylık çocuklar: Eğer PCV 12-23 aylıkken başlanıyorsa, iki doz (PCV13 veya PCV15) önerilir ve dozlar arasında 8 hafta ara verilmesi tavsiye edilir. 
• 24-71 ay arası çocuklar: 24-59 ay arası aşılanmamış ve sağlıklı çocuklara tek doz PCV (PCV13 /PCV15) uygulanır. Herhangi bir risk durumu olan aşılanmamış çocuklara (24 ila 71 ay) iki doz PCV (PCV13 veya PCV15) uygulanmalıdır ve iki doz arasında 8 hafta ara verilmesi önerilir.  
• BOS sızıntısı, immün sistemi baskılayan durum veya koklear implantı olan 6-18 yaş arası çocuklar ve ergenler: Daha önce bir PCV13/PCV15 dozu verilmemişse, daha önce alınmış PPSV23 veya PCV7’ye bakılmaksızın tek doz PCV13 veya PCV15 önerilir. 
• Hematopoetik kök hücre nakilleri: Kök hücre nakli alıcılarına, nakilden 3 ila 6 ay sonra başlayarak 3 doz PCV ve ardından bir doz PPSV23 almaları önerilir. Graft-versus-host hastalığı (GVHD) olan çocuklarda PPSV23, dördüncü doz PCV ile ikame edilebilir.  

2 ila 5 Yaş arası Çocuklar 

Aşağıdaki koşullarda enfeksiyonu riskini artırabilecek tıbbi durumlar için pnömokok aşısı önerilmektedir: 

• BOS sızıntısı 
• Koklear implant 
• Kronik kalp hastalığı, kalp yetmezliği ve özellikle siyanotik konjenital kalp hastalığı 
• Kronik akciğer hastalığı; kronik yüksek doz oral kortikosteroidlerle tedavi edilen astım 
• Şeker hastalığı 

Bu şartların oluştuğu çocuklarda: 

• Çocuklar aşılanmamışsa veya 24 aydan önce <3 dozluk tamamlanmamış konjuge pnömokok aşısı serisi almışsa iki doz PCV13 veya PCV15 uygulanır. İkinci doz, ilk dozdan en az sekiz hafta sonra uygulanır. 
• Hastalara 12 aydan önce üç doz PCV uygulanmış ancak henüz dördüncü takviye dozunu almamışlarsa bir doz PCV13 veya PCV15 verilir. 
• PCV serisini tamamladıktan en az sekiz hafta sonra bir doz PPSV23 verilir. 

Aşağıdaki yüksek riskli tıbbi durumlarda: 

• Kronik böbrek yetmezliği veya nefrotik sendrom 
• Orak hücre hastalığı veya diğer hemoglobinopatiler 
• Konjenital immün yetmezlik 
• Konjenital veya edinilmiş aspleni veya dalak fonksiyon bozukluğu 
• İmmünsüpresif ilaç tedavisi veya radyasyon tedavisi ile ilişkili hastalıklar 
• Diğer 

• Lösemi 
• Katı organ nakli 
• Hodgkin hastalığı 
• Lenfoma 
• Kötücül hastalık 

• HIV enfeksiyonu 

Yüksek riskli tıbbi durumlar için öneriler: 

• Hastalar aşılanmamışsa veya 24 aylıktan önce <3 dozluk tamamlanmamış konjuge pnömokok aşı serisi almışsa iki doz (PCV13 veya PCV15) uygulanır. İkinci dozu birinciden en az sekiz hafta sonra uygulanır. 
• 12 aydan önce üç doz konjuge pnömokok aşısı almış ancak henüz dördüncü takviye dozunu almamışsa, bir doz PCV13 veya PCV15 uygulanır. 
• PCV serisi tamamlandıktan sonra iki doz PPSV23 uygulanır. İlk dozu önceki herhangi bir PCV dozundan en az sekiz hafta sonra verilir, ardından PPSV23’ün ikinci dozunu ilk PPSV23 dozundan en az beş yıl sonra verilir. 

6 ila 18 Yaş arası Çocuklar 

Beyin omurilik sıvısı sızıntısı veya koklear implant için şunları önerilir: 

• Hastalara herhangi bir doz PCV aşısı yapılmamışsa, bir doz PCV13 veya PCV15 uygulanır. PCV13/PCV15, PPSV23’ten önce uygulanmalıdır. 
• PCV13 veya PCV15’ten sekiz hafta sonra bir doz PPSV23 (çocuklukta daha önce verilmemişse) uygulanır. 

Yüksek riskli tıbbi durumlar için öneriler: 

• Hastalara herhangi bir doz PCV aşısı yapılmamışsa, bir doz PCV13 veya PCV15 uygulanır. Önerilen herhangi bir PPSV23 dozunu vermeden önce PCV13 veya PCV15’i uygulanır. 
• İki doz PPSV23 uygulanır. PPSV23’ün ilk dozu, herhangi bir başlangıç PCV dozundan en az sekiz hafta sonra uygulanmalıdır. PPSV23’ün ikinci dozu, PPSV23’ün ilk dozundan yalnızca beş yıl sonra uygulanmalıdır. 

Aşağıdaki koşullara sahip bir çocuk için bir doz PPSV23 uygulanması önerilir (eğer çocukluk döneminde daha önce verilmemişse). 

• Kronik kalp hastalığı, kalp yetmezliği ve özellikle siyanotik konjenital kalp hastalığı 
• Kronik akciğer hastalığı; kronik yüksek doz oral kortikosteroidlerle tedavi edilen astım 
• Şeker hastalığı