Aşı Geliştirmede Yeni Yöntemler
Mevcut aşı üretim teknikleri, üretim kapasitesinin kısıtlı olması, katkı maddelerinin fazla olması, katkı maddeleri kaynaklı olası alerjik etkiler, üretim aşamalarının bazen çalışanlar açısından risk oluşturması gibi bazı kısıtlılıklar içermektedir. Bu nedenle özellikle son yıllarda teknolojinin ilerlemesi ile daha fazla miktarda, saf ve güvenli ürünün daha kısa sürede üretildiği biyoteknolojik yöntemler ile geliştirilen aşı üretim teknikleri üzerinde çalışılmaktadır.
Tersine aşı geliştirme (Revers vaccinology):
Mikroorganizmaları üretmeksizin, gen sekanslarına ilişkin bilgiden hareket edilerek ve biyoinformatik sistemlerin yardımıyla aşıların tasarlanmasıdır (Örneğin: meningokok’un tüm tiplerine birden etki eden aşı).
Sentetik peptid aşıları:
Koruyucu immün sistemi uyaran ana peptit sekansların tanımlanarak sentetik yoldan aşıda kullanılacak miktarlarda üretilmesidir (N.gonorrhea, V.cholera B toksini subunit peptidi). Mutasyon veya virulans geri dönüşü, patojen veya toksik madde kontaminasyon riskleri olmaması, özellikle zor üreyen etkenler için ideal olması ve birden fazla antijenik peptit sekansı uygulanabilmesi açısından avantajlıdır. Ancak özellikle hücresel immünitenin az olma ihtimali, adjuvan gereksinimi ve birden fazla hatırlatma dozu yapılma ihtiyacı açısından dezavantajlıdır.
Anti-idiotip Antikorları:
Yabancı antijeni taklit ederek immün yanıt oluşturma mekanizmasına dayanır. Antijenin güç elde edilmesi veya tehlike oluşturması durumlarında kolaylık sağlar. Halen HBV, kuduz, Newcastle hastalığı virüsü, Reovirusler, Poliovirus üzerine çalışmalar mevcuttur.
DNA Aşıları:
Genelde gen izole edilip ilgili kısım plasmide klonlanır. Plasmid konağın hücreleri tarafından alınıp transkripsiyon ve sonunda da ekspresyonu sağlanır, Ciltten “gen tabancası” ile plasmidler yani antijeni kodlayan DNA parçası enjekte edilir. Teorik olarak bu aşılar konak tarafından antijen oluşturulduğu için güvenilir ve yan etkisi azdır. DNA kolayca elde edilebildiği için üretilmesi kolaydır. Malaria hepatit B, influenza, herpes simplex virüs ve HIV üzerine çalışmalar mevcuttur.
Nazal yoldan aşılama:
Canlı attenue İnfluenza aşısı olarak 50 yaş altı için planlanmaktadır.
Aerosol Yoldan Aşılama:
Özellikle gelişmekte olan ülkeler başta olmak üzere kullanım kolaylığı açısından DSÖ tarafından kızamık ve kızamıkçık için planlanmaktadır.
Yenilebilir Aşılar:
Rekombinant teknoloji ile hepatit B aşısı (muz) ve kolera toksini (pirinç) üretilmesi planlanmaktadır. Ucuz, üretimi ve kullanımı kolay bir yöntem olarak düşünülmektedir.