Anoreksia nervoza nedir?
Aşırı kilo kaybı, kişinin vücut şekli ve kilo algısına yönelik çarpık anlayışı ile karakterize bir yeme bozukluğudur. Gıda alımına yönelik önemli derecede kısıtlı davranırlar. Yemeklerden sonra kilo alma korkusu ile yediklerini hemen çıkarmak için lavman, diüretik, müshil ilaçları kullanabilir veya kendi kendilerini kusturabilirler. Aşırı egzersiz yapma eğilimindedirler.
Bazı uzmanlar anoreksia nevroza hastalığını, gelişen ciddi komplikasyonlar nedeniyle en ölümcül psikiyatrik hastalık grubu olarak değerlendirmektedir. Hastaların yaklaşık %10’u komplikasyonlar ve organ yetmezliğine bağlı olarak kaybedilmektedir.
Çoğu hastada kilo almak korkusu değil çevresindeki sorunlarla baş etmekte zorlanma, özgüven eksikliği, beğenilmeme korkusu ön plandadır.
Bu kişiler sıklıkla takıntılı, olumsuz düşünce ve davranışları nedeniyle aile bireyleri ve başkaları ile sağlıklı ilişkiler kuramazlar. Etrafındaki insanların genellikle kendi davranış ve düşüncelerini kontrol etme gayreti içinde olduğunu düşünürler. Kendi problemleriyle yüzleşmekten kaçınırlar. Çevresindekilere karşı kendilerini güçsüz hissederler. İddiacıdırlar ve düşüncelerinin açıkça ifade etmekten çekinirler.
Anoreksia nervoza nedenleri nelerdir?
Yeme bozukluklarının nedeni tam olarak bilinememektedir. Ancak öne sürülen nedenler şunlardır:
- Ergenlik dönemi değişikliklerine ayak uyduramama,
- Kadınlık psikolojisi,
- Obsesif kompulsif kişilik yapısı,
- Katı geleneksel aile yapısı,
- Zayıf, ince yapılı kadın rol modelleri,
- Yanlış diyet yaklaşımları,
- Daha çekici olma isteği,
- Toplumsal sorunlarla başa çıkmada zorlanma,
- Genetik yatkınlık,
- Fiziksel ya da psikolojik travmalar, taciz,
- Seratonin, norepinefrin, kortizol seviyelerindeki değişiklikler,
Anoreksia nervoza belirtileri nelerdir?
- Aşırı kilo kaybı,
- Yemek yememek için bahaneler üretmek,
- Cinselliğe ilginin azalması,
- Sinirlilik hali,
- Öğün atlama,
- Sosyalleşme korkusu,
- Bedenine ilişkin şikâyetler,
- Uykusuzluk,
- Kansızlığa bağlı belirtiler,
- Dişlerde çürükler, dişeti hastalıkları,
- Kalp damar sistemi hastalıkları (tansiyon düşüklüğü, ritm bozuklukları, sıvı elektrolit dengesizlikleri vs),
- Sindirim sistemi hastalıkları (bulantı kusma, şişkinlik, kabızlık vs)
- Hormonal değişiklikler (adet düzensizliği vs),
- Kemik kırıkları,
- Depresyon.
Anoreksia nervoza tanısı nasıl konur?
Özel bir tanı veya tarama yöntemi yoktur. Tanı anamnez ve muayene bulguları ile konabilir. Kişinin yeme alışkanlıkları sorgulanır. Yeme bozukluğunun vücuda verdiği hasar değerlendirilir. Laboratuarda organ yetmezliği, bağışıklık durumu araştırılır. Seratonin, kortizol, tiroidhormon seviyeleri incelenir. Psikolojik değerlendirme yapılır.
Anoreksia nervoza nasıl tedavi edilir?
Tedavide psikiyatrik yaklaşım esastır. Grup terapileri, davranış terapisi, aile görüşmeleri denenebilir. Ağır vakalar hastanede takip edilir. Nutrisyonel destek verilir. Bazı hastalarda antidepresanlar yardımcı olabilir.
Psikoterapiler kişinin özgüven kazanmasını, kendini rahatça ifade edebilmesini, yeme davranışının değiştirilmesini, kendi vücudu ile barışık kalabilmesini amaçlar. Ailenin hastaya yaklaşımının düzeltilmesi de hedeflenmektedir.