Anksiyete bozukluğunun teşhisi
Ansiyete bozukluğundan şüphe edilen hastalarda varsa fiziksel bulgular için diğer hastalıkların ekarte edilmesi gerekir. Hem ansiyete bozukluğu, hem kalp hastalığı veya tiroid hastalığı olan kişilerde fiziksel hastalıkların atlanmaması gerekir. Bu nedenle iyi bir anamnez ve fizik muayene yapılmalıdır.
Belirti ve bulgulara yönelik tetkikler (EKG, kan testleri, idrar testleri, görüntüleme yöntemleri vs) istenebilir. Alkol ve uyuşturucu bağımlılığı sorgulanmalıdır.
Ansiyete bozukluğu psikiyatri uzmanlık dalının ilgi alanına girer. Psikiyatrist ihtiyaç halinde psikolog veya başka uzmanlık dalları ile koordinasyon içinde tanı ve tedaviyi uygular.
Ansiyete bozukluğu tanı kriterleri:
- Kişinin kaygılarından dolayı iş, okul veya aile hayatında zorluklarla karşılaşması,
- Kaygıların kişinin iş, okul, aile, komşu, akraba, arkadaş ilişkilerinde sorunlara yol açması,
- Kaygıların günün büyük bir bölümünde kişinin zihnini meşgul etmesi,
- Kişinin korku ve kaygılarını kontrol etmekte güçlük çekmesi,
- Bu durumun en az 6 aydır devam etmekte olması,
- Belirti ve bulguların hemen her gün ortaya çıkması,
- Belirti ve bulguların alkol ve uyuşturucu bağımlılığı veya kronik hastalıklara (tiroid vs) bağlı olmaması.
- Ansiyete ve endişe haline eşlik eden aşağıdaki belirtilerden en az üçünün olması:
- Huzursuzluk,
- Çabuk yorulma,
- Odaklanma ve dikkati toplama da zorlanma,
- Zihinsel gerginlik, sinirlilik hali,
- Kas yorgunluğu, gerginliği,
- Uykusuzluk
Anksiyete bozukluğunun tedavisi:
Ansiyete bozukluğunda kişi belirti ve bulgularla kendi başına mücadele edemez, günlük yaşantısını yürütmekte zorlanır duruma gelmiş ise tıbbi yardım almalıdır.
Tedavide amaç kaygıların ve endişenin azaltılması, kaygı ve endişelere rağmen normal faaliyetlerin sürdürülmesinin artırılmasıdır. Hastalık alkol bağımlılığı gibi durumlarla birlikte ise öncelikle alkol bağımlılığının tedavi edilmesi gerekebilir.
Tedavi süreci bazı hastalarda uzun olabilir.
Tedavi seçenekleri:
Psikoterapi:
Bilişsel davranışçı terapi, rahatlama terapileri uygulanabilir. Grup terapileri denenebilir. 3-4 ay boyunca haftada bir saatlik terapiler her zaman veya her hastada işe yaramayabilir. Ancak tek başına ilaç tedavisi kadar etkili olabileceğine dair çalışmalar vardır. Çoğu hastada ilaç tedavisi ile birlikte uygulanır.
İlaç Tedavisi:
Sertralin, sitalopram, fluoksetin, paroksetin, fluvoksamin gibi seçici serotonin gerialım inhibitörleri veya alprazolam, klonazepam ve diazepam gibi anksiyolitik ilaçlar kullanılır. İlaç tedavisinin bazı yan etkileri olabilir. Olası bazı ilaç yan etkileri şunlardır:
- Halsizlik, yorgunluk,
- Uyku sorunları,
- Baş ağrısı,
- Baş dönmesi,
- Ağız kuruluğu,
- Cinsel sorunlar,
- İshal, kabızlık,
- İştah artması/ azalması,
- Bulanık görme
Ansiyete bozukluğu tedavisinde hastalığın şiddetine ve hastanın durumuna bağlı olarak sigarayı bırakmak, alkol kullanılmaması, düzenli egzersiz yapılması, kafeinin azaltılması gibi tavsiyelerde bulunulabilir.
Fotoğraf: David Garrison