Alkol zehirlenmesi nasıl oluşur?
Kısa süre içerisinde toksik seviyede alkol içilmesiyle alkol zehirlenmesi meydana gelir. Aşırı alkol alınması erkeklerin 2 saatten daha kısa süre içerisinde 5 veya daha fazla, kadınların ise bir defada 4 veya daha fazla alkol alması olarak kabul edilir. Alkol zehirlenmesi seviyesi ise alınan alkol türüne, alkol dozuna ve içen kişinin alkole toleransına göre değişebilir.
Alkol zehirlenmesi hayatınızı tehlikeye sokabilecek bir durumdur. Alkol zehirlenmelerinde en sık karşılaşılan alkol türleri etanol, metanol ve etilen glikoldür.
Aldığınız alkol veya alkollü içeceğin türüne ve içeriğine göre alkol zehirlenmesinin belirtileri değişmektedir. Kısaca bu şartları inceleyelim.
Standart alkol, antiseptik solüsyonlar, kolonya, parfümler veya dezenfeksiyonlar:
Bu grupta kullanılan alkol türü etanoldür. Etanol bir sinir sistemi baskılayıcısıdır. Etanol alkollü içeceklerde kullanılan tek alkol türüdür. Etanol içilmesini takiben hızlı bir şekilde sindirim sisteminden emilir. Kan seviyesi bir saatten daha kısa bir sürede pik noktaya ulaşır. Alkol alımı öncesinde yemek yenilmişse mide içerisindeki konsantrasyonunu göreceli olarak azaltacağından emilimi azalacaktır. Hızlı ve fazla miktarda alkol alımı pilor spazmına neden olarak mide pasajını geciktirebilir. Erkeklerde kadınlara oranla daha fazla bulunan alkol dehidrogenaz enzimi, midede alkolün bir kısmını emilim öncesi elimine ederek emilecek kısmı azaltmaktadır. Bağımlı kişilerde yüksek miktarda etanol alımı hafif semptomlara sebep olabilirken, alışkın olmayan kişilerde çok yüksek olmayan dozlarda dahi solunum sisteminin baskılanmasına bağlı ölümler görülebilmektedir.
Genel olarak 0.7 gr/kg saf etanol alındığında kan etanol konsantrasyonu 100 mg/dl olarak saptanır ve bu 1 promil alkol alımına denk gelmektedir. 100 mg/dl düzeyinde genellikle muhakeme yeteneği ve reaksiyon zamanı azalır, çocuklarda ve yetersiz beslenenlerde hipoglisemi yapabilir ama koma beklenmez.
Kandaki alkol (etanol) seviyelerine göre beklenen belirtiler:
20-50 mg/dl Motor koordinasyonda azalma, becerisizlik
50-100 mg/dl Muhakeme ve koordinasyonda bozulma
100-150 mg/dl Dengede bozukluk, yürümede güçlük, nistagmus
150-250 mg/dl Letarji
300 mg/dl Koma
400 mg/dl Solunum depresyonu
Temel klinik özellik muhakeme yeteneği kaybı ile seyreden sarhoşluktur. Konfüzyon, ataksi, emosyonel labilite, perseküsyon ve duyu bozuklukları ve baş dönmesi atakları, santral sinir sistemi depresyonu ve koma, çocuklarda hipoglisemiye bağlı kasılma atakları, çocuklarda letarji ve hipotoni yapabilir. Özellikle çocuklarda ve uygunsuz beslenenlerde hipoglisemiye dikkat etmek gereklidir. Etanole bağlı oluşan hipotansiyon genelde hafif ve geçicidir. Etanol periferik vazodilatasyona neden olarak sıcak ve kırmızı cilde neden olabilir. Etanol ayrıca atriyal fibrilasyon ve atriyoventriküler blok, anjina pektoris, konjestif kalp yetmezliği ve sol ventrikül disfonksiyonu, kardiyomiyopati (kronik), sistemik emboli, ani kardiyak ölüm, solunum depresyonu, solunum yetmezliği, pneumonitis ve pulmoner ödeme neden olabilir. Etanol buharı ise farenjit ve astımının alevlenmesine neden olabilir. Kronik dönemde; Wernicke ensefalopatisi, Korsakof psikozu, bağımlılık, yoksunluk, kronik serebellar sendrom, periferal nöropati yaptığı gibi ani yoksunluk durumlarında deliryum tremense neden olabilir.
Kokain ile etanol genellikle birlikte kullanılmaktadır ve bu şekilde kulanımda ani kardiak ölüm riskinin 18 kat arttığı belirtilmiştir.
Ev temizlik ürünleri, sanayide kullanılan dezenfektan ya da seyrelticiler, saç ve cilt bakım ürünleri:
Bu ürünlerde kullanılan alkol genellikle izopropil alkoldür. Genelde ağızdan içmek suretiyle zehirlenmeler gerçekleşir. İzopropil alkol etamnole göre 2 kat daha fazla santral sinir sitemini baskılar.
İzopropil alkol zehirlenmesinde klinik belirtiler etanol ile benzeşir ancak etkisi çok daha uzun sürer. Onlara ek olarak ağız ve midede tahriş ve kanamalar görülür.
Solventler, oto cam yıkama solüsyonları ve boya çıkarıcılar:
Bu ürünlerde kullanılan alkol genellikle metanoldür. Metanol çok düşük miktarlarda bile oldukça toksik ve zehirli bir alkoldür. Kanda 30-90 dakika arasında pik seviyeye ulaşır. Belirtileri, alınmasından sonra 6 ile 30 saate kadar süren bir sakin dönemden sonra metabolik asidoz, körlük ve ölümle sonuçlanabilir. İlk birkaç saate sarhoşluk ve gastrit belirtileri vardır. Sonrasında metabolik asidoz, körlük, nöbetler, koma, böbrek yetmezliği belirtileri ve ölüm görülür. Hastalar görme problemlerini bulanık görme, puslanma ve gözünün önünde kar taneleri gibi uçuşmalar olarak tarif eder. Hipotermi, taşikardi, hipoglisemi, konuşma bozukluğu, nistagmus, inkoordinasyon, denge kaybı, stupor, koma, hipotansiyon, ayrıca solunum depresyonu yaptığı da bildirilmiştir. Metanol ile birlikte standart alkol (etanol) de alınmışsa sessiz dönem 72 saate kadar uzayabilir.
Plastik çözücüleri, kozmetik ve boya endüstrisi çözücüleri, antifiriz ve yangın söndürücü köpüğü:
Bu ürünlerde kullanılan alkol türü etilen glikoldür. Renksiz, kokusuz ve tatlı bir alkoldür. Tatlı olması sebebiyle çocukların ilgisini çekebilmektedir. Alınmasından sonra 1-4 saatte kan pik seviyesine ulaşır. İlk 12 saatlik dönemde kusma ve gastrit belirtileri görülür. İkinci 12 saatlik dönemde kalp ve solunum hızında artış görülür. Bu evrede konvülsiyonlar, kardiyak ileti bozuklukları, koma, akut böbrek yetmezliği, pulmoner ödem, serebral ödem, hipokalsemi ve tetani de görülebilir. Üçüncü evrede 24-72 saat arasında ise genelde böbrek yetmezliği belirtileri görülür ve diyaliz ihtiyacı olabilir.
Alkol zehirlenmesinden şüpheleniyorsanız ne yapmalısınız?
Kendiniz veya başka birisi için alkol zehirlenmesinden şüpheleniyorsanız hastayı ayakta ve uyanık tutmaya çalışın ve hemen acil servisi arayın. İçebiliyorlarsa su verin. Bayılma olursa hemen yan yatırın ve düzgün nefes almasını sağlayın. Üzerine bir battaniye örterek sıcak kalmasını sağlayın ve yanından ayrılmayın. Sağlık ekipleri gelene kadar hastanın uyumamasını sağlayın. Bir insanı asla “uyuması” için yalnız bırakmayın.
Ona kahve içirmeya veya soğuk duş aldırmaya çalışmayın.
Alkol zehirlenmesi hastanede nasıl tedavi edilir?
Hastanede hastanın aldığı alkol türüne ve hastanın kliniğine göre tedavi yapılacaktır. Bu en basit hava yolu desteğinden koma tedavisine kadar değişebilir. Alınan alkol miktarı ve müdahaleye kadar geçen süre de kliniği ve tedaviyi etkileyebilir. Bu nedenle alkol zehirlenmesinden şüphelenilen bir kişinin şüphelenildiğinden itibaren acilen tedavisine başlanılması gerekmektedir.
Alkol zehirlenmesinin tehlikeleri nelerdir?
Alkolden zehirlenen kişilerde nefes almayı bırakmak, kal prizi geçirmek, aşırı kusma sonucu boğularak veya kanama sebebiyle ölmek, kalıcı beyin hasarı, şiddetli hipotermi geçirmek, aşırı düzeyde hipoglisemi yaşamak ve bunların klinik komplikasyonları ciddi sorunlara sebep olabilir.