Hangi maddelere alerjiniz olduğunu tespit edebilmek için yapılan testlerdir. Test yapılırken cildiniz alerjiye neden olduğundan şüphelenilen maddelere maruz kalır ve ardından alerjik reaksiyon belirtileri açısından gözlenir. Cilt testleri allerji olduğunuzda gelişen semptomların belirli bir alerjenle ilgisini ortaya koymak için yapılabilir. Bazen de alerjik reaksiyon atağına sebep olan alerjen maddenin tespiti için yapılabilir. Bu sayede o alerjenden uzak durmanız ataklardan korunmanıza yarayabilir. Cilt testi zaman zaman da özel bir alerjene karşı vücudunuzun göstereceği tepkiyi ortaya koymak ve ölçmek için de yapılabilir.
Alerji cilt testleri yapılırken en fazla karşılaşma ihtimaliniz olan alerjenlerin testleri yapılır. Binlerce alerjen maddeni tamamının testini yapmak mümkün değildir. En fazla 70 maddenin testi yapılır. Polen alerjilerinde en fazla 25 antijen kullanılır. Bu maddeler belirlenirken sizin yaşadığınız bölgeye özgü antijenlerin seçilmesi önemlidir. Bunun için allerjen haritaları kullanılabilir. Hiç gitmeyeceğiniz bir bölgede sık görülen bir antijenin sizin için testte kullanılmasının anlamı olmayacaktır. Yerelleştirme çalışması yapılmadan uygulanan cilt testlerinde hassas olduğunuz antijenlerin bulunması zorlaşabilir.
Antijen testleri her zaman doğru sonucu vermeyebilir. Çünkü bağışıklık sisteminizin farklı zamanlarda farklı alerjenlere farklı cevap vermesi de muhtemeldir. Cilt testlerinde yanlışlıkla pozitif çıkması pek rastlanılmazken yanlış negatif tablo önemlidir. Alerjik reaksiyon gösterdiğiniz bir maddeye karşı o gün vücudunuz tepki vermemiş olabilir ve bu durum sizin ona karşı alerjinizin olmadığını göstermez. Testin farklı zamanlarda tekrarlanması gerekebilir. Pozitif sonuçlar ise değerlidir.
Alerji testlerinden elde edilen bilgiler, doktorunuzun alerjenden kaçınmanız, kullanmanız gereken ilaçlar veya alerji tedavi planı geliştirmesine yardımcı olabilir.
Alerji testleri 3 aydan büyük her hasta için yapılabilmektedir. Genellikle gıda testleri 3 aydan sonra ve astım, alerjik nezle için alerjen testleri 2 yaşından sonra yapılmaktadır. Bu test alerji bölümünün olduğu merkezlerde yapılmalıdır. Çok nadir de olsa ciddi alerjik şoka neden olabildiği için gerekli müdahale konusunda tecrübeli uzmanların ve ekipmanın olduğu merkezlerde yapılmalıdır. Bu testi yapmayı düşünen doktorlara alerji uzmanlık belgesini sormanız uygun olur.
Alerji cilt testi nasıl yapılır?
Alerji cilt testi yapılırken sizin için planlanan alerjen ekstresi cildinize damlatılır ve gözlem yapılır. Erken dönem ve geç dönem belirtiler değerlendirilir. Erken dönemde alerjene karşı kızarıklık ve ödem olabilir. Erken dönem ilk dakikadan itibaren başlayan süreçtir. Geç dönem ise 5-6 saat sonra başlayıp 24 saate kadar sürer. Geç dönem belirtileri ödem ağırlıklıdır.
Alerjen ekstreleri içerisinde ne kadar alerjen olduğu bilinen ve alerjen dışında başka madde içermeyen standardize edilmiş solüsyonlardır. Cilt testi yapılırken mümkün olduğunca standardize edilmiş solüsyonlar kullanılmalıdır. Aksi halde yanlış negatif veya yanlış pozitif sonuç elde edilebilir. Standart ekstrelerde içeriklerin cilt üzerindeki cevabı değerlendirilip biyolojik etkileri bu cevaba göre sınıflandırılırlar. Standardize solüsyonlar genelde BAU/ml (Biologic Allergy Unit), AU/ml (Allergy Unit), SAU/ml (Standard Allergy Unit) olarak tanımlanırlar. Standardize olmayan ekstreler w/v (weight/volume) ve PNUs (protein nitrogen unit) gibi açıklamalarla sunulurlar. İnhalasyon alerjen akstreleri çoğunlukla standardize edilmiştir. Ancak gıda, arı ve ilaç alerjen ekstreleri standardize edilmemiş olabilir. Standardize edilmemiş ekstrelerle yapılan testlerin değerlendirilmesi iyi tecrübe gerektirebilir.
Alerjen ekstrelerinin içeriğinde koruyucu madde olarak gliserol kullanılır. Gliserol normalde alerjik reaksiyona neden olmasa da cilt içerisine uygulanan testlerde bazen kızarıklık veya tahrişe neden olabilir ve yanlış pozitiflik ortaya çıkabilir.
Alerjen ekstrelerinin uygun koşullarda saklanmaması da etkilerini kaybetmelerine ve yanlış negatif sonuç oluşturmalarına sebep olabilir. Ekstreler buzdolabında saklanmalıdır. Allerjen ekstrelerinin üzerindeki etikette hangi allerjene ait olduğu, biyolojik potensini belirten ibare ve mutlaka son kullanma tarihi olmalıdır.
Alerji cilt testi teknikleri nelerdir ve nasıl yapılır?
Alerji cilt testleri genelde iki yöntemle uygulanır. Bu yöntemlerin de kendi arasında faklı teknikleri vardır.
- Cilt üzerine yapılan testleri
- Yama testi
- Fotoyama testi
- Atopi yama testi
2. Cilt içerisine yapılan testler
- Prick testi
- Puncture testi
- Scratch testi
- Otolog serum testi
Teste başlamadan önce kontrol edilmesi gereken bazı hususlar göz önünde bulundurulmalıdır. Bunlar aşağıda özetlenmiştir:
- Kullandığınız özellikle de test sonucunu etkileyebilecek ilaçlar ayrıntılı sorgulanmalı (Örn: Antihistaminikler ve diğer ilaçlar).
- Stabil durumda olmalısınız.
- Acil durumlarda müdahale edilebilecek ortam ve deneyimli personel bulunmalı.
- Uygulanacak deri bölgesi gözlenerek başka sorun olup olmadığı gözlenmeli.
- Semptomlarınız ile ilgili olabilecek allerjen spektrumu seçilmeli
Yama testi nasıl yapılır?
Cilt yama testi genellikle allerjik kontakt dermatit tanısında kullanılır. Allerjen ekstreleri yapışkan bantların üzerine konularak sırta yapıştırılır. Son yıllarda daha çok tercih edilen T.R.U.E (Thin Layer Rapid Use Epicutane) testtir. Üzerine allerjenler emdirilmiş adheziv hazır bantlar şeklindedir. Bu bantlar direkt hastanın sırtına yapıştırarak uygulanır. Kullanımı daha kolaydır. Her biri en az 12 alerjen içeren iki bant şeklinde standart seriler kullanılır. True test içinde bulunan başlıca allerjenler: Nikel, Peru balsamı, kobalt, paraben, formaldehit, lanolin, kauçuk, neomisin, potasyum dikromat vs. Test bantları yapıştırıldıktan sonra hasta banyo yapmamalı ve bantların ayrılmasına yol açabilecek fiziksel etmenlere ve terlemeye dikkat etmelisiniz.
Yama testi yapılmadan önce son bir hafta içerisinde herhangi bir steroid veya bağışıklık baskılayıcı, sitotoksik veya siklosporin gibi ilaç kullanmamanız gerekmektedir. Yama testi bantların yapıştırılmasından sonra 48. 72. Ve 96. Saatlerde değerlendirilir.
Yama testi değerlendirmesi nasıl yapılır?
Yama testinde aşağıdaki bulguların olup olmadığına bakılarak değerlendirme yapılır.
- Hafif eritem- Kuşkulu reaksiyon
- Eritem, ilhitap ve ödem- Olası reaksiyon (veya yalancı pozitiflik)
- Papüler eritem, iltihap ve veziküller- Alerjik kontakt dermatit
- Vezikül ve büllerle oluşan reaksiyon- Kesin Alerjik kontakt dermatit
Fotoyama “Photopatch” Testi nasıl yapılır?
Fotoyama “Photopatch” Testi genellikle ultraviyole ışınlarına duyarlı alerjenlerle ciltlerde oluşan alerjik kontakt dermatit tanısı için kullanılır. Para aminobenzoik asit (PABA) türevleri, nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar, sülfonamidler, sabun, şampuan ve deodoranlarda bulunan bazı kimyasal maddeler (bithionol, hekzaklorofen) fotoallerjik kontakt dermatite neden olan başlıca ajanlardır. Standart photopatch test serisi genelde PABA, oksil dimetil PABA, oktil metoksisinnamat, benzofenon 3, butil metoksidibenzolmetan gibi alerjenleri taşır.
Sırtınıza çift taraflı alerjen taşıyan bantlar yapıştırılır. 48 saat sonra kontrol edilir. Üzerine ultraviyole şını uygulanır. Tekrar kapatılır ve iki gün sonra kaldırılarak kontrol edilir. Kontrol edilirken sırtınızın her iki tarafına yapıştırılan alanlar karşılaştırılarak karar verilir.
- Her iki taraf da eşit düzeyde reaksiyon varsa- Alerjik kontakt dermatit
- Her iki taraf da eşit düzeyde negatif ise- Fotoalerji veya kontakt duyarlılığı yok
- UV uygulanan tarafta reaksiyon varsa- Fotoalerjik kontakt dermatit
- UV uygulanan tarafta daha şiddetli reaksiyon varsa- Alerjik ve fotoalerjik kontakt dermatit
Atopi yama testi nedir ve nasıl yapılır?
Benzer şekilde alerjenler içeren yamalar sırta yapıştırılarak uygulanır. Kolay uygulanması sebebiyle özellikle küçük çocuklarda daha fazla tercih edilen bir testtir. 48 ve 72 saat sonra uygulama bölgesinde reaksiyon olup olmadığı kontrol edilir.
Cilt içi alerji testleri nasıl uygulanır?
Scratch (çizik) yönteminde deri üzeri uzunca çizilerek allerjenler buraya damlatılmaktadır. Ağrılı olduğundan günümüzde uygulanmamaktadır.
Puncture yönteminde lanset cilt üzerine bastırılarak delinir ve alerjenler buraya uygulanır. Prick testinde ise cilt bir iğne batırılarak üst deri hafifçe kaldırılarak alerjenler uygulanır. İkisi birbirine çok benzeyen testlerdir.
Prick testi, puncture testi ve sctratch testi cildin üst tabakasına uygulanırken otolog serum testi ise tam cilt içine uygulanır.
Otolog serum testinde alerjenler birbirine en az 5 cm mesafede uygulanırken diğer cilt içi testlerde daha yüzeyel olduğu için en az 2 cm mesafede uygulanabilir. İşlem sırasında deri katlanmaz. Her bir alerjen tek tek damlatılır. Hangi alerjenin nereye damlatıldığı kayıt edilir. Her bir alerjen için ayrı lanset veya iğne ucu kullanılması önerilir.
Bölgeye aynı yöntemle serum fiyolojik enjekte edilerek negatif test bölgeleri bu alan ile karşılaştırılır. Benzer görünüm negatif kabul edilir.
Pozitiflik karşılaştırması için ayrı ve yakın bir bölgeye histamin enjekte edilir ve değerlendirme yapılırken 5-7,5 mm reaksiyon oluşması pozitif olarak kabul edilir.
Cilt prick testi nedir ve nasıl yapılır?
Cilt içi testlerdendir. Aopik dermatit, allerjik rinokonjonktivit, bronşiyal astma gibi atopik hastalıklar ve ürtiker, besin ve ilaç allerjilerinin tanısında kullanılmaktadır. Cildinizin içerisine küçük iğnelerle deriye dik olarak 1 mm derinliğe alerjenlerin enjekte edilmesiyle yapılır. Aynı anda 50’ye kadar farklı maddeye karşı anında alerjik reaksiyon olup olmadığını kontrol eder. Bu test genellikle polen, küf, evcil hayvan tüyleri, toz akarları ve yiyeceklere karşı alerjileri belirlemek için yapılır. Prick testlerde en sık kullanılan allerjenler başlıca ev tozu akarları, küfler, meşe, kavak, çam ağacı polenleri, ot karışımları, kedi tüyü, köpek epiteli, çilek, domates, inek sütü, yumurta gibi maddelerdir.
Test için genelde ön kol ve sırt gibi uygulaması kolay ve rahat yerler tercih edilir. Sırt bölgesi daha fazla sayıda test uygulamalarında tercih edilmelidir. Yetişkinlerde test genellikle ön kol üzerinde yapılır. Çocuklar üst sırtta test edilebilir.
Test uygulanırken ön kolun iç yüzeyindeki, bilekten 5 cm ve dirsekten 3 cm mesafedeki kılsız bölgeler tercih edilir.
Prick testin uygulamasından 20 dakika sonra test değerlendirilir.
Cilt Otolog serum testi nedir ve nasıl uygulanır?
Otolog serum testi kronik idyopatik ürtikerlerin tanısında kullanılan bir testtir. Kendi kanınız alınarak santrifüjden geçirilir ve plazma ile serum ayrılır. 0,5 cc’lik plazma alınarak bir kolunuza, 0.5cclik serum fizyolojik de diğer kolunuza ufak bir enjektörle intradermal olarak uygulanır. 30 dakika sonra oluşabilecek ürtiker papülünün çapı serum fizyolojik lezyonunkinden 1,5 mm ve üzerindeyse test pozitif kabul edilir ve bu IgE antikorlarına karşı oluşmuş otoimmün antikorların göstergesi olarak kabul edilir.
Resim: PHIL