Ağrı
Ağrı vücudun herhangi bir yerinden başlayan, organik bir nedene bağlı olan veya olmayan, kişinin geçmişteki deneyimleri ile ilgili, duyusal, emosyonel, hoş olmayan bir duygu olarak tanımlamıştır. Bel ağrısı, sırt ağrısı, omuz ağrısı, eklem ağrısı, kemik ağrısı, baş ağrısı, kalça ağrısı ve diş ağrısı sık yaşanılan ağrı durumlarıdır. Özellikle kanser veya romatizmal hastalıklara bağlı ağrılar zamanla dayanılmaz hale gelebilmektedir. Ağrıları dindirmek için tedavinizin önemli bir parçası genellikle ağrı kesici ilaçlar olmaktadır. Ağrınızı hafifletmek için alternatif yöntemler kullanmanız da faydalı olabilir. Ancak bu yöntemleri kullanmadan önce mutlaka kendi hekiminizle hastalığın sürecine faydalı olup olmayacağını değerlendirmeniz gereklidir. Bazı uygulamalar hastalığınızın hassas dönemlerinde medikal tedavinizi olumsuz etkileyebilir.
Masaj yaparak ağrıyı hafifletmek
Masaj, vücudun ağrıyan yumuşak dokularının elle ya da mekanik olarak uyarılmasıdır. Bu uygulamayla deride bulunan çevresel reseptörler uyarılmakta ve uyarılar spinal kordla beyne iletilmektedir. Masaj doğal olarak vücudun ağrı kontrol yeteneğini uyarır. Masaj kas spazmının çözülmesini kolaylaştırarak kan dolaşımının artmasına, kan oksijen düzeyinin artmasına ve ağrı eşiğini artıran endorfin ve seratonin gibi maddelerin düzeylerinin artmasına yardımcı olur.Masajın duygusal ve psikolojik olarak da önemli yararları vardır. Masaj, özellikle depresyonu, kas gerginliğini ve anksiyeteyi tedavi etmede de yardımcıdır. Masajın ağrıyı hafifletmek için kullanılması sürecinde masajın sıklığı, süresi ve tekniği önemlidir. Masaj yeterince değerlendirmeden yapıldığında kendisi de ağrıya sebep olabilir.
Masajın kokulu maddelerle birlikte kimyasal etkileri olan aromaterapi uygulamaları da ağrının azaltılmasında kullanılmaktadır.
Egzersiz yaparak ağrıyı hafifletmek
Kronik ağrıya sebep olan osteoporoz, fibromiyalji, osteoartrit veya romatoid artrit gibi hastalıklarda egzersizin hem hastalığın gidişatında hem de oluşan ağrıların şiddetinde azalmaya faydalı olduğu görülmüştür. Hareketlilik ve egzersizler beyne giden ağrı sinyallerini bloke ederek ağrının bir kısmını doğrudan hafifletebilir.
Osteoporoz hastalığında diz ve kalça ağrıları için düşük darbeli karada veya suda yapılan aerobik egzersizler ağrılarınızın hafiflemesine yardımcı olacaktır.Yaşınız ve fonksiyonel kapasitenize uygun vücut ağırlığı ile yapılan aerobik egzersizler, kas kuvvetlendirme egzersizleri (progresif dirençli egzersizler), germe, postüral ve denge egzersizleri başlıca önerilen egzersizlerdir. Egzersizlerin haftada 2-3 kez yapılması ve 15-60 dk aerobik egzersizleri ve 1 set dirençli egzersizleri içermesi, egzersiz şiddetinin de fonksiyonel kapasitenin veya maksimal gücün %70-80’inde olması önerilmektedir.
Ankilozan spondilit hastalığının tedavisinde fizik tedavi ile birlikte uygulanan egzersizin ağrıları hafifletmeye olumlu faydaları görülmüştür. Gözetim altında yapılan grup egzersizleri ile birlikte spa tedavisi bu faydayı artırabilmektedir. Romatoid artiritin erken evrelerinde de egzersizin kas gücünü ve dayanıklılığı artırdığı olumlu neticeler tespit edilmiştir.
Egzersiz yaparken daha fazla ağrı hissetmeniz halinde egzersizinizi kademeli olarak artırmanız rahatsızlıklarınızı azaltacaktır. Uzun vadede faydalarını hissedeceksiniz.
Doğru nefes almak
Ağrınız olduğunda hızlı nefes alıp vererek paniklemiş hissetmek beklenen bir durumdur. Ancak daha sakin, yavaş ve derin nefesler alıp vererek kendinizi daha fazla kontrol altında hissetmenize yardımcı olacak hareketleriniz kaslarınızdaki gerginliğin azalmasına ve ağrı şiddetinin de azalmasına yardımcı olabilir.
Hidroterapi ile ağrıyı hafifletmek
Kaplıca, banyo, içme suyu kaynakları ve daha farklı yöntemler aracılığıyla suyun tedavi amacıyla kullanılması “hidroterapi” olarak tanımlanır. Suyun sıcaklık etkisinden yararlanılarak tedavi amacıyla kullanılması ise “hidrotermal tedavi” olarak adlandırılmaktadır. Hidroterapinin etkisi, mekanik ya da termal etkisi ile ilgilidir. Sıcak uygulama ile immun sistemi uyarılmakta, stresi baskılayan hormonların üretimi artmakta, dolaşım ve sindirim sistemini uyarılmakta, kan akımını artmakta ve kas gevşemesi sağlanarak ağrıya karşı geliştirilen duyarlılık azaltmaktadır. Literatürde hidroterapi ve balneoterapinin sırt ve kronik bel ağrılarındaki etkinliği bildirilmektedir.
Ozon tedavisiyle ağrıyı hafifletmek
Ozon tedavisi bu konuda yeterli eğitim almış bir hekim gözetiminde yetkin bir sağlık tesisinde yapılmalıdır. Ozon tedavisi belirli bir ölçüde oksijen/ozon karışımının yetkin bir sağlık tesisinde vücut boşluklarına veya dolaşım sistemine uygulanmasıdır. Bu karışım ven içerisine, kas içerisine, eklem içerisine, akciğer zarı içerisine, disk içerisine veya rektum içine uygulanabildiği gibi topikal olarak da uygulanabilir. Disk içi ozon tedavisi, diskojenik ağrı tedavisinde kullanılmakta olan minimal invaziv yöntemlerdendir. Medikal ozonun disk içi olarak uygulanmasındaki terapötik amaç, herniye disk volümünün azaltılması ve böylelikle sinir kökü kompresyonunun azaltılmasıdır. Ayrıca medikal ozon, analjezik ve antienflamatuar etkileri ile disk fıtıklaşmasının tedavisinde etkili olabilmektedir. Disk hernisi nedeniyle sırt ağrısı olan hastalarda ozon tedavisinin etkin olduğu yapılan çalışmalarla gösterilmiştir.
Aromaterapi ile ağrıyı hafifletmek
Çiçeklerden, bitkilerden ve ağaçlardan elde edilen esansiyel yağların, sağlık ve iyilik durumunu arttırmak amacıyla kullanılmasına aromaterapi adı verilmektedir. Aromaterapinin ağrınızı azaltmak için ne kadar etkili olabileceği sizin kullanılan maddelere vereceğiniz tepkiye göre değişebilir. Bazı kokular sizi en azından psikolojik olarak rahatlatarak kaslarınızın gevşemesine, kan dolaşımınızın artmasına sebep olabilir. Böylece ağrınızı hafifletebilir. Esansiyel yağların birçoğunun etkinliğine ilişkin veriler bireysel deneyimlere dayanmaktadır. Esansiyel yağlar oral yolla, lokal uygulama ve inhalasyon yoluyla uygulanabilmektedir. Bazı yağlar taşıyıcı bir diğer yağ ile birlikte ya da su ile seyreltilerek kullanılabilmektedir. Mesela lavanta yağının migren ağrısında, osteoartritte, romatoid artritte ve bel ağrısında kullanıldığı bilinmektedir. Okaliptüs, karabiber, zencefil, papatya, biberiye, sarı sakız yağlarının da ağrı azaltmada kullanıldığı kaydedilmektedir. Ağrı yönetiminde esansiyel yağların kullanımının etkinliğini ölçmek amacıyla geniş çapta araştırmaların gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Proloterapi ile ağrıyı hafifletmek
Proloterapi enjeksiyonları kronik ağrı tedavisinde kullanılan bir tedavi yöntemidir. Son dönemde özellikle ABD’de ve bazı Avrupa ülkelerinde popülaritesi giderek artmaktadır. Proloterapi, ligaman enjeksiyonları, egzersiz, vitamin ve mineral desteğini içeren bir tedavi yöntemidir. Bel ağrısının tedavisinde kullanımı, kronik spesifik olmayan bel ağrısının ligamanlardaki zayıflamaya bağlı olduğu ve bu ligamanların tahriş edici, proliferasyonu uyarıcı solüsyonların enjeksiyonu ile güçlendirilebileceği düşüncesine dayandırılmaktadır.Yalnız proloterapi uygulaması kronik bel ağrılı hastalarda etkin bir tedavi olarak görülmezken, spinal manipülasyon, egzersiz ve başka girişimlerle birlikte kullanıldığında kronik bel ağrısını ve ilişkili özürlülüğü iyileştirebileceği gösterilmiştir.
Osteopati ile ağrıyı hafifletmek
Osteopati kas iskelet sisteminin sağlık üzerindeki rolüne vurgu yapan bir tedavi yaklaşımıdır ve amacı vücut fonksiyonunu düzeltmek için çeşitli manuel teknikler uygulayarak vücut dokularının optimal fonksiyonunu sağlamaktır. Osteopati bir sinirin veya sinirlerin fiziksel veya duygusal etkilenmeden dolayı organlarda, özellikle eklemlerde görülen fizyolojik bozuklukları, hareket kısıtlılığını düzeltmek, ağrı ve fonksiyonel bozuklukları ortadan kaldırmak amacıyla uygulanan bir tedavi yöntemidir. Osteopatik manipülatif tedavi(OMT), manuel terapi ve yardımcı tedavilerin yaygın bir şekilde kullanılarak, somatik dokuların disfonksiyonunu değerlendirme ve azaltma amacıyla kullanılır. Osteopati sıklıkla bel ve boyun rahatsızlıklarının tedavisinde etkili olmakla birlikte, omuz, diz, kalça gibi diğer eklem rahatsızlıklarında da kullanılmaktadır.
Kayropraktik (Şiropraksi) ile ağrıyı hafifletmek
Şiropraksi el ile uygulama anlamındadır. Bu yaklaşımın temel ilkesinde, ağrıyı gidermek ve sağlığı geliştirmek üzere omurga ve eklemlere yapılan uygulamaların, sinir sistemi ve doğal savunma mekanizmaları üzerindeki olumlu etkisi yer almaktadır. Şiropraksi; kas, eklem, kemik, tendon, kıkırdak ve ligamentlerin yer aldığı bağ doku ve kas iskelet sistemi rahatsızlıklarının giderilmesinde kullanılmaktadır. Bu manipülasyon tipinin, sinoviyal tutulumları serbest bıraktığı, hipertonik kasları gevşettiği, eklem yapışıklıklarını açtığı, disk herniasyonlarını azalttığı, nosiseptif lifleri uyardığı, nörofizyolojik değişiklikler oluşturduğu ve kas spazmlarını azalttığı düşünülmektedir. Şiropraksi özellikle sırt ve bel ağrılarında kullanılmaktadır.
Terapi ve danışmanlık alarak ağrıyı hafifletmek
Ağrının yorgunluğa, endişeye, depresyona ve huysuzluğa sebep olduğu durumlarda ağrının fazlalaşması, kötüleşmesi ve sizi bir kısırdöngüye sokmasına müsaade etmemelisiniz. Elbette ki acıyla yaşamak çok zor bir durumdur. Ancak bu sizin kendinize zarar vermenize sebep olabilir. Günlük aktiviteleriniz artırarak ve inat ederek ağrıya karşı müdaceleye devam etmelisiniz. Bu mücadeleyi nasıl yapabileceğinize dair bir danışman veya psikologdan yardım alabilirsiniz. Dikkatinizi dağıtacak bir hobi veya zevk aldığınız bir aktivite ile hissettiğiniz ağrının sizin hayattan zevk almanızı engellemesine müsaade etmeyin. Bazı aktiviteleri hareket kısıtlılığınızda bile yapabilirsiniz. Bu tür konularda danışmanlık sizin için faydalı olabilir.
Uyku düzenini sağlayarak ağrıyı hafifletmek
Uzun süreli ağrılar sizin uyku düzeninizi iyice bozabilir. Uykusuzluğun kendisi de ağrı direncinizi zayıflatabilir ve daha şiddetlenmesini sağlayabilir. Uyku sorunlarınızı çözmek için hekiminize danışabilirsiniz. Bu arada gündüz şekerleme yapmak gibi uyku saatleriniz bozan kaçamaklardan uzak durmanız faydalı olacaktır. Bireysel uyku döngünüzü geceleri uyuyacak şekilde ayarlamaya çalışmalısınız. Uyku vücudunuzun kendisini toparlayabilmesi için ona zaman tanıyacaktır.
Ağrıya sebep olan sağlık durumunuzu iyi tanıyın
Sağlık sorunlarınız hakkında ayrıntılı bilgi sahibi olmanız onları daha iyi yönetmenizi sağlayacaktır. Aynı zamanda tedaviye uyumunuz ve motivasyonunuzun artması için de gereklidir. Özellikle kronik hastalıkların yönetiminde hasta uyumu bilgilenme ile artmaktadır. Kendi becerileriniz geliştirmeniz gerekli zamanlarda doğru müdahaleyi yapabilmeniz için çok önemlidir. Hastalığınızın ağrılı aktif süreçlerini başlamak üzere iken fark etmeniz erken dönemde yapılabilecek basit müdahalelerle daha kolay düzelmenizi sağlayabilir. Bu nedenle hekiminizden veya sağlık tesisinizden alabileceğiniz eğitim ve kurslara mutlaka katılın. Kullandığınız ağrı kesicilerin etki süreleri veya doğru ağrı kesici kullanımını bilmeniz önemlidir. Bazen ağrıyı başlatan dış faktörlerin farkında olamayabilirsiniz. Eğitim almanız halinde bunun farkına varabilirsiniz ve dış faktörlerden kendiniz koruyabilirsiniz.
Ağrıyı hafifletebilmek için daime iletişime açık olun
Acınızın sizi tek başınıza yakalamasına ve kıvrandırmasına müsaade etmeyin. Sizin ne kadar rahatsız olduğunuzu çevrenizdeki insanların bilmesi onların size destek olmalarını sağlayacaktır. Bazı sorunlarınızı paylaşmanız daha kolay destek almanıza ve ağrıya dayanabilecek gücü kendinizde bulmanıza yarayacaktır. Arkadaşlarınızı ziyaret etmek hem hareketliliğinizi artıracak hem de sosyalleşmenin kazandırdığı pozitif enerji ile ağrınızın hafiflediğini hissedeceksiniz. Eğer ziyaret edemiyorsanız en azından onları davet edin veya arayın ve sohbet edin. Tek başınıza olmadığınızı kendinize göstermelisiniz. Acı dışında kendinize başka konular bulmak iyi gelebilir. Bu sizin rahatlamanızı da sağlayacaktır.