Ağrı kesiciler (analjezikler) hakkında genel bilgiler

Ağrının giderilmesi veya azaltılması amacıyla kullanılan ilaçlardır. Ağrı kesici ilaçlar bireyi uyutmadan etki gösterirler.  

Analjezik ilaçlar etki mekanizmaları, etki yalanları, etki süreleri vs dikkate alınarak gruplandırılır. Analjezik gruplarının emilim ve dağılımları, yan etkileri, uygulanma yolları farklılıklar gösterir. 

Genellikle ağızdan alınır ancak damar içi uygulama, kas içi uygulama, cilt üzeri uygulama gibi çok farklı uygulama yöntemleri vardır. Ağrının yeri, şiddeti, hastanın özelliklerine göre uygulama şekli değişir. 

Ağrı kesiciler özellikle akut ağrılarda ihtiyaç duyulduğunda kullanılır. Ancak kronik ağrılarda belirli bir kan seviyesine ulaşılması için belirlenmiş dozlarda belirlenmiş aralıkta kullanılmalıdır. Ağrı kesiciler ağrının yerine, şiddetine ve kişinin özelliklerine göre seçilir, bilinçsizce ağrı kesici kullanımı çok ciddi komplikasyonlara neden olabilir.  

Ağrı kesici tercih ederken basamak yönteminin kullanılması önerilir. Buna göre ağrının şiddetine göre öncelikle opioid olmayan ağrı kesiciler tercih edilir. Bunlarla geçmeyen ağrılarda sağlık profesyonelleri kontrolünde opioid ağrı kesiciler tercih edilebilir. Ayrıca ağrı kesici tercih ederken gastrit, ülser gibi hastanın ilave hastalıklarının varlığı araştırılmalıdır. 

Analjezik türleri: 

Analjezikler temel olarak üç ana grupta değerlendirilir. Bunlar: 

Opioid olmayan analjezikler: 

• NSAID (Non steroid antiinflamatuar ilaçlar) : Hafif ve orta şiddette ağrı, ateş, romatizmal ateş,  romatoid artrit, kronik ağrı tedavisinde kullanılabilir. Aspirin, ıbuprofen, diklofenak, etodolak, indometazin, naproksen, mefenamik asit, metamizol, piroksikam, tenoksikam, nimesulid gibi çok sayıda NSAID grubu ilaç vardır. 
• Parasetamol: Ağrı kesici, ateş düşürücü etkinliği vardır. Antiinflamatuar özelliği çok azdır. Üst solunum yolu hastalıkları, baş ağrısı, migren, adet ağrıları, diş ağrısı, kas ve eklem ağrıları gibi ağrılarda kullanılır. 

Opioid analjezikler (Narkotik analjezikler): Güçlü analjezik etkinlik gösterirler. Ancak bağımlılık yapma riskleri varır. Diğer taraftan ateş düşürücü ve antiinflamatuar etkinlikleri yoktur. Etkilerini genellikle santral sinir sistemi üzerinden gösterirler. Doğal (morfin), semisentetik (nalorfin, etorfin, pentazosin vs) ve sentetik türleri (fentanil) vardır.  

Sekonder analjezikler: Asıl etkileri ağrı kesici olmayan, birincil olarak başka tedavi amaçlarıyla kullanılan ancak sekonder olarak ağrı kesici özellik gösteren ilaçlardır. Bu amaçla kullanılan analjeziklerin bazıları şunlardır: 

• Antidepresanlar, 
• Nöroleptikler, 
• Kortikosteroidler, 
• Benzodiazepinler, 
• Kafein, 
• Lokal anestezikler, 
• Bifosfanatlar, 
• Kalsiyum kanal blokerleri, 
• Somatostatin vs.