Ağızdaki tükürük miktarının azalması ağız kuruluna neden olur. Ağız kuruluğu nadiren ciddi bir durumun işareti olabilir. Sağlıklı bir insanda günde ortalama 1500 cc tükürük salgılanır. Ağzınızdaki submandibular tükürük bezleri daha çok istirahat halindeki tükürük salgılanmasını sağlarken, parotis bezleri ise genelde bir uyarana karşı tükürük bezi salgılar. Herhangi bir nedenle bu salgılarda azalma olabilir. Ağızda tükürüğün azalması ile konuşmada, tat almada, çiğneme ve yutmada güçlük yaşanır. Tükürük salgısının azalması ile ağızdaki fırsatçı mikroorganizmalar çoğalır ve enfeksiyonlara açık bir durum oluşur.
Gerçek ağız kuruluğu ile ağzı kuru hissetmenin ayrımının yapılması çok önemlidir. Hekiminizden bu konuda destek isteyebilirsiniz.
Ağız kuruluğunun nedenleri
Ağız kuruluğunun başlıca nedenleri şunlardır:
- Vücudunuzda sıvı kaybı ve dehidrasyon (su içmeme veya çok işemeye sebep olan hastalıklar)
- Ağız kuruluğuna sebep olan ilaçların en önemlileri:
- Anoreksiyantlar
- Antiakne ajanlar
- Antikolinerjik/antispazmotik ajanlar
- Antikonvulsifler
- Antidepresanlar
- Antihistaminikler
- Antihipertansif ilaçlar
- Non-steroid antiinflamatuar analjezikler
- Antiemetikler
- Antiparkinson ilaçlar
- Antipsikotikler
- Bronkodilatatörler
- Kemoterapi ajanları
- Dekonjestanlar
- Diüretikler
- Kas gevşetici ajanlar
- Narkotik analjezikler
- Sedatif ajanlar
- Radyasyon (Baş-boyun bölgesine alınan radyoterapiler sonucu tükürük bezleri etkilenerek şiddetli ağız kuruluğu ortaya çıkabilir)
- Bazı sistemik hastalıklar:
- Otoimmün bağ dokusu hastalıkları (Sjögren sendromu)
- Granülomatöz hastalıklar (sarkoidozis, tüberküloz)
- Graft versus host hastalığı
- Kistik fibrozis
- Bell palsy
- Kontrolsüz diabet
- Amiloidozis
- HIV enfeksiyonu
- Hipo ve hipertiroidizm
- Yeme bozuklukları (anoreksia, bulimia)
- Geceleri burnunuzun tıkalı olması sebebiyle ağzınızdan nefes alma
- Kanser tedavisi (radyoterapi veya kemoterapi)
- Ağızda pamukçuk (ağızda pamukçuk)
- Herhangi bir sebeple endişelenme ve heyecan
Ağız kuruluğu nasıl teşhis edilir?
Ağız kuruluğuna sebep olan tükürük salgısının azalmasını incelemek için tükürük bezlerinin fonksiyon testleri yapılabilir. Herhangi bir uyaran olmadan tükürük akış hızı ölçülür. Ayrıca sintigrafi yöntemleriyle de tükürük bezi fonksiyonları incelenebilir.
Ağız kuruluğuna sebep olan durumların tespiti için de sialografi, ultrasonografi, MRI ve CT görüntüleme teknikleri kullanılabilir.
Diğer bazı hastalıkların teşhisi için tükürük bezi biyopsisi de yapılabilir.
Ağız kuruluğu nasıl tedavi edilir?
Ağız kuruluğunun tedavisi öncelikle semptomların azaltılması ve akabinde ağız kuruluğuna neden olan durumların tedavisi şeklinde yapılır. Hiçbir yapay materyal tükürüğünüzün yerini alamayacağından temel amaç sağlıklı tükürük miktarının korunması olacaktır.
Ağız kuruluğunu kendiniz hafifletmeye nasıl yardımcı olabilirsiniz?
- Sık sık yudum yudum su almak ağız kuruluğunuzu azaltır, dokuları nemlendirir ve ağız hijyenine destek olur.
- Ağız gargaraları hayat kalitesinin artırılması ve fonksiyonların tekrar kazandırılması için kullanılabilir. Ağız bakım ürünü kullanacaksanız bunların nötral veya alkalin pH’ı, alkolsüz ve şekersiz olmasına dikkat edin. Aşırı aromalı diş macunu veya gargaralar kurumuş ağız mukozasını irrite ederek ağzınızda yanma veya ağrı hissine sebep olabilir. Re mineralize edici ağız gargaraları ise tükürüğün mineralize edici etkisinin yerini alabileceğinden dikkatli kullanılmalıdır.
- Ekşi pastil çiğnemek ve şekersiz sakız çiğnemek de tükürük salgınızı artırarak ağız kuruluğunu azaltabilir.
- Dudak kremi kullanarak dudaklarınızdaki kuruluğu ve çatlakları önleyebilirsiniz. Dudak kreminizin E vitamininden zengin olması yara iyileşmesini hızlandırabilir.
- Günde en az 2 defa dişlerinizi fırçalamak hem kurumayı azaltır hem de diş çürüklerinizin önlenmesine yardımcı olur.
- Sigara, alkol ve kahveyi azaltmanız, asitli ve gazlı içeceklerden uzak durmanız ağız kuruluğunuzu azaltabilir.
- Takma dişlerinizi uyumadan önce mutlaka çıkarın.
- Ağız kuruluğunuzun herhangi bir ilaç tedavisi sebebiyle olduğunu düşünüyorsanız hekiminize danışmadan ilacınızı kullanmayı bırakmayın.
- Yemeklerinizi ılık ve baharatsız tüketmeniz ağız kuruluğunu azaltmaya yardımcı olabilir.
- Yaşadığınız ortamın hava nem kalitesinin iyileştirilmesini sağlayın.
- Şekersiz yoğurt ve yoğurt ürünlerinin kullanılması ağız içi mantar oluşumlarından korunmanıza yardımcı olabilir.
- Burun tıkanıklığınızdan kaynaklanan ve nefes alabilmek için ağzınızın sürekli açık kalmasına sebep olan durumlarınız varsa burnunuzun tıkanıklığının çözülmesi için dekonjestan kullanmanız faydalı olabilir.
- Endişelenmenize sebep olan herhangi bir stres kaynağı varsa onu çözmeye çalışın.
Önemli:
- Kendi kendinize yapabileceğiniz her şeyi yapmanıza rağmen veya herhangi bir nedenle bunları yapamıyorsanız veya
- Tat alma duyunuzda düzelmeyen problemleriniz varsa veya
- Çiğneme ve yutma güçlüğü çekiyorsanız veya
- Ağzınızda şişlik, kızarıklık, ağrılı bir durum varsa veya
- Kullanmakta olduğunuz bir ilacın sebep olduğunu düşünüyorsanız veya
- Sizi endişelendiren çözemediğiniz veya ilerleyen psikolojik kaynaklı sebepler varsa veya
- Başka semptomlarınız da varsa mutlaka hekiminize danışınız.
Fotoğraf: Adrienn