Yağda çözünen bir vitamindir. Yağ dokuları ve karaciğerde depolanır. Vücutta taşınması için bir proteine ihtiyaç duyar. Fazlalığı atılmaz, vücutta birikir. Aşırı birikmesi durumunda A Hipervitaminozu gelişir.
A vitamini doğada iki formda bulunur:
- Hayvansal kaynaklı ürünlerde retinol formunda,
- Bazı bitkilerde beta karoten formunda, vücut daha sonra bunları retinole dönüştürür.
A vitamini nereden alınır?
Birçok besin A vitamini içerir.
- Hayvansal kaynaklı retinol içeren ürünler:
- Süt,
- Yumurta,
- Peynir,
- Hayvan karaciğeri,
- Yağlı balıklar,
- Bitkisel kaynaklı beta karoten içeren ürünler:
- Ispanak, brokoli, kara lahana, havuç, tatlı patates ve kırmızı biber gibi sarı, kırmızı ve yeşil (yapraklı) sebzeler
- Mango, papaya, kavun ve kayısı gibi sarı meyveler.
- Diyet takviye ürünleri
A vitaminin görevleri nelerdir?
- Göz sağlığı: Işığa maruz kalındığında beyne sinyal gönderen hücreler için gereklidir. Loş ışıkta görmeyi sağlar. Eksikliğinde gece körlüğü gelişir. Ayrıca göz epitel hücreleri için gereklidir. Eksikliğinde kseroftalmi (göz kuruluğu), korneal ülser, körlük gelişebilir.
- Gen regülasyonu,
- Embriyoloji gelişimi için gereklidir. Eksikliğinde doğumsal anomaliler olur.
- Bağışıklık sisteminin düzgün çalışmasına destek olur. Eksikliğinde enfeksiyon hastalıklarına yatkınlık olur.
- Derinin taşıdığı normal florayı, antimikrobiyal petidaz üretimini teşvik ederek dengede tutar. Eksikliğinde deri enfeksiyonları gelişir.
A vitamini ihtiyacı ne kadardır?
- 1 yaş altı bebekler: 400 – 600 µg/gün,
- 1-8 yaş çocuklar: 400 – 900 µg/gün,
Erkekler:
- 9-13 yaş: 600 – 1700 µg/gün
- 14-18 yaş: 900 – 2800 µg/gün,
- 19 yaş üzeri: 900 – 3000 µg/gün,
Kadınlar:
- 9-13 yaş: 600 – 1700 µg/gün,
- 14-18 yaş: 700 – 2800 µg/gün
- 19 yaş üzeri: 700 – 3000 µg/gün,
Hamileler: 770 – 3000 µg/gün,
Emzirme dönemi: 1300 – 3000 µg/gün.
A vitamini eksikliğinde ne olur?
Genellikle Afrika ve Güneydoğu Asya bölgesinde daha sık görülür. Hamileler, küçük çocuklar daha büyük risk altındadır. Beslenme alışkanlıkları yanı sıra, sistemik hastalıklar, alkol bağımlılığı etken olabilir.
- Gece körlüğü,
- Kseroftalmi (göz kuruluğu), ilerlerse korneal ülserler, körlük,
- Deri enfeksiyonları,
- Doğumsal anomaliler (vasküler ve kardiyolojik vs) ,
- Enfeksiyonlara yatkınlık.
A vitamini fazla birikirse ne olur?
Gıda takviyeleri en önemli etkendir. Besinlerle alınana ek olarak doktor gözetimi dışında alındığında bazen birikimlere neden olur. Hayvan karaciğeri veya ciğer ezmesi başta olmak üzere bazı besinlerin çok miktarda tüketilmesi de sorumlu olabilir.
Belirtiler aşırı alınan miktara göre değişir. Baş ağrısı, bulantı, kusma, baş dönmesi, görme bulanıklığı, deri reaksiyonları gelişebilir.
Uzun yıllar boyunca aşırı A vitamini alımı kemik gelişimini etkileyip kemik kırıklarına yol açabilir.
Tek seferde çok aşırı alım komaya kadar giden ciddi sorunlar geliştirebilir.
Besinlerin orantılı olarak tüketilmesi, besinlere ek olarak gıda takviyesi alınmaması tavsiye edilir. Haftada bir kez karaciğer ya da karaciğer ezmesi yiyorsanız takviyeye ihtiyacınız yoktur.